Doorbraak in onderzoek naar transplantatie van varkensorganen naar de mens

Nog nooit werd een dier zo genetisch gewijzigd, en dat om een einde te maken aan het tekort aan menselijke organen voor transplantatie.

Een bedrijf uit de Amerikaanse staat Massachusetts heeft in een poging om varkensorganen veilig te maken voor transplantatie naar de mens, gentechnologie gebruikt om varkens te klonen die niet langer beschikken over een mogelijk gevaarlijk retrovirus in hun DNA. Dat meldt een studie in het vakblad Science.

De wetenschappers van het bedrijf eGenesis maakten gebruik van een technologie die bekend staat als CRISPR om 37 varkens genetisch te wijzigen. De CRISPR-technologie werkt als een soort van moleculaire schaar die ‘slechte’ deeltjes van het genoom wegknipt. Zo creëerden ze varkensgenen die het problematische ‘porcine endogenous retrovirus’ (PERV) niet langer hadden. De code voor dat virus zit op 62 plaatsen ingebakken in het varkens-DNA. De onderzoekers gebruikten vervolgens een kloontechniek (dezelfde om het schaapje Dolly te creëren) om varkensembryo’s te produceren, die dan werden ingeplant in normale zeugen. De 37 gekloonde biggetjes werden uiteindelijk op een normale manier geboren. De betreffende PERV-vrije biggetjes zullen nu verder opgevolgd worden.

De auteurs van de studie spreken van een doorbraak die de weg kan vrijmaken voor de transplantatie van volledige varkensorganen naar mensen zonder dat we moeren vrezen dat patiënten geïnfecteerd worden met het varkensvirus of dat het varkensorgaan door het menselijk lichaam wordt afgestoten.

Menselijke varkens

Varkensorganen bieden een nieuw mogelijk levensreddend alternatief voor patiënten die lijden aan een orgaanfalen en waarvoor geen andere behandelingsopties bestaan. Vanwege het tekort aan menselijke organen hebben wetenschappers hun heil gezocht in dierlijke donoren (xenotransplantatie). Vooral varkens zijn interessant omdat hun organen een gelijkaardige grootte hebben. Zo bieden varkensharten, – nieren, -levers en -longen heel wat mogelijkheden.

Toch blijven er nog tal obstakels voor het effectief zover is. Een daarvan is om varensorganen te creëren die niet worden afgestoten na implantatie bij de mens. Wetenschappelijk onderzoek richt zich daarom op de mogelijkheid om een menselijk orgaan te laten groeien in een embryonaal varken. Die organen zouden dan zodanig genetisch worden gemanipuleerd dat ze effectief van de patiënt zijn, alleen werden ze gevormd in een varken of een ander dier, van waaruit ze worden getransplanteerd en in de mens geplaatst.

Het project is controversieel. Belangrijkste bezorgdheid is dat de menselijke cellen naar het ontwikkelende varkensbrein migreren en het op de een of andere manier meer menselijk maken. Wetenschappers rapporteerden in 2013 in Cell Stem Cellimmers dat muizen met menselijke stamcellen andere ‘cognitieve mogelijkheden’ hadden dan normale muizen – welke precies, dat was onduidelijk. Toch is het een reden waarom het onderzoek naar xenotransplantatie zo voorzichtig verloopt. Ook is de vraag is of varkens ‘vreemde’ organen in hun lichaam lang genoeg zullen aanvaarden om ze te laten uitgroeien.