8 recente gevallen van wetenschappelijk wangedrag

Er is opnieuw een geval van wetenschapsfraude opgedoken. Topeconoom Peter Nijkamp van de Vrije Universiteit van Amsterdam heeft zich de voorbije jaren herhaaldelijk schuldig gemaakt aan (zelf)plagiaat.

De hoogleraar is niet de eerste wetenschapper die in opspraak komt. Een kort overzicht van recente gevallen in België en Nederland.

September 2013: Gepensioneerd hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam, Mart Bax, heeft in tientallen van zijn publicaties verzinsels opgeschreven. Ook hebben een boel prestaties van hem in werkelijkheid niet plaatsgevonden. Dat concludeert een onderzoekscommissie van de universiteit in een rapport over de oud-hoogleraar Politieke Antropologie. De verdenking van fraude kwam in oktober 2012 naar voren.

Augustus 2013: Het LUMC in Leiden ontslaat een Belgische onderzoekster van de afdeling reumatologie, nadat uit intern onderzoek blijkt dat zij laboratoriumonderzoek heeft gemanipuleerd. Sinds 2010 sloop de professor regelmatig haar eigen labo binnen om onderzoeksmateriaal te manipuleren. Het medisch centrum trekt twee wetenschappelijke publicaties van haar terug.

Mei 2013: De Vrije Universiteit Brussel (VUB) trekt een doctorstitel, behaald in de faculteit Rechten en Criminologie, van de Vlaamse hoogleraar criminologie Patrick Van Calster wegens plagiaat in. Het doctoraat dateert van 2005.

Maart 2013: Een Belgische neurowetenschapper wordt ontslagen omdat hij testresultaten heeft verzonnen. De 35-jarige hoogleraar aan de VUB had zogenaamd een medicijn ontdekt dat epilepsie zou tegenhouden, maar toen de proeven niet de gehoopte resultaten opleverden, verzon hij andere resultaten.

Juni 2012: Twee wetenschappelijke artikelen van de van oorsprong Belgische hoogleraar Dirk Smeesters worden teruggetrokken. Smeesters is hoogleraar Consumentengedrag en Samenleving aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij zou bij een onderzoek de gegevens op zo’n manier hebben geselecteerd, dat bepaalde effecten eruit sprongen. De Belgische marketingdeskundige haalde de populaire media met een onderzoek dat aantoonde dat mensen met slordige bureaus efficiënter werken. Eerder publiceerde hij een onderzoek waaruit bleek dat mensen die aan de dood denken meer snoepen. Smeesters nam zelf ontslag.

November 2011: Het Erasmus MC in Rotterdam ontslaat hoogleraar Don Poldermans wegens schending van de wetenschappelijke integriteit. De internist en vasculair geneeskundige zou gegevens hebben verzonnen. Bij verschillende studies zouden onregelmatigheden zijn gevonden of zouden gegevens niet meer te achterhalen zijn.

November 2011: Het Universitair Medisch Centrum St Radboud in Nijmegen maakt bekend dat een senior onderzoeker zijn ontslag heeft ingediend, nadat is gebleken dat hij oncontroleerbaar en mogelijk onjuist heeft gehandeld bij het verzamelen van onderzoeksgegevens. De onderzoeker was betrokken bij een onderzoek naar pijnbeleving bij patiënten.

September 2011: De Tilburgse hoogleraar sociale psychologie Diederik Stapel blijkt op grote schaal te hebben gefraudeerd met onderzoeksgegevens. Drie commissies bestuderen zijn publicaties en komen tot de conclusie dat hij met zeker 55 artikels en 10 boekhoofdstukken heeft gefraudeerd. Bij 10 artikels, waarvan er twee ook als hoofdstuk in een boek zijn gepubliceerd, bestaat een sterk vermoeden van fraude. Stapel viel door de mand met een studie die aantoonde dat vleeseters hufteriger zijn dan mensen die geen vlees eten. In juni 2013 treft Stapel een schikking met het gerecht: hij accepteert een werkstraf van 120 uur en verliest het recht op een aantal uitkeringen, ter waarde van ongeveer anderhalf jaar salaris. (Belga/TE)