Een gladdere huid, gezondere hersenen en ogen, sneller herstel na het sporten en een beter metabolisme: is astaxanthine de longevity booster waar we allemaal op wachten?
Longevity boosters, zoals glutathion, resveratrol, NAD+, collageen en – jawel – injecties met zalmsperma, zitten in de lift. Allemaal beloven ze een actieve verjonging van het lichaam. Een ingrediënt dat de afgelopen jaren erg populair is in voedingssupplementen – vooral in de VS en Azië – is astaxanthine, een stofje in microalgen dat verantwoordelijk is voor de roze kleur van zalm, garnalen, kreeften en flamingo’s.
Wat is astaxanthine?
Astaxanthine is een antioxidant uit de groep carotenoïden (gele en rode biologische kleurstoffen) en neutraliseert de activiteit van instabiele moleculen in het lichaam, die ontstaan door vervuilende stoffen, UV-straling en alledaagse lichaamsprocessen – ook wel oxidatieve stress genoemd.
Bij chemische reacties in een reageerbuis in het labo blijkt astaxanthine 6000 krachtiger dan vitamine C en 500 keer krachtiger dan vitamine E. Dat is leuk voor marketeers om mee uit te pakken, maar ter verduidelijking: vitamine C is vooral werkzaam in waterige delen van cellen, zoals bloedplasma, en astaxanthine in vetrijke membranen, zoals celwanden. Je kunt hun ‘kracht’ dus niet rechtstreeks met elkaar vergelijken.
Toch vermoeden onderzoekers dat astaxanthine beter dan andere carotenoïden en vitamine E cel- en weefselveroudering tegengaat en bijdraagt aan de bescherming tegen degeneratieve verouderingsziekten waarbij oxidatieve stress en ontsteking een prominente rol spelen. Denk aan aderverkalking, hart- en vaatziekten, degeneratieve oog-, huid- en hersenaandoeningen, reuma, diabetes en zelfs kanker.
Volgens Eric De Maerteleire, bio-ingenieur en auteur van het boek Veroudering afremmen via voeding, is astaxanthine een buitengewoon antioxidant. ‘Uit gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken bij mensen en systematische reviews blijkt dat de stof potentiële voordelen heeft voor de huid, het hart, de hersenen en het ontstekingsniveau in het lichaam. Al is vandaag nog niet duidelijk of die gezondheidseffecten ook op lange termijn aanhouden.’
‘Er is sterk klinisch bewijs dat de stof huidveroudering tegengaat’, aldus De Maerteleire. ‘Volgens studies verbetert astaxanthine het vochtgehalte en de elasticiteit van de huid, maar de resultaten voor rimpels zijn gemengd. Sommige onderzoeken tonen ook verminderde huidschade door UV-stralen aan.’
In de nieuwste generaties huidverzorgingsproducten wordt vitamine C gretig vervangen door astaxanthine. Al is hier een waarschuwing gepast: het gebruik van astaxanthine vervangt het smeren van zonnecrème niet.
‘Er is sterk klinisch bewijs dat astaxanthine huidveroudering tegengaat.’
Astaxanthine raakt daarnaast door de bloed-hersenbarrière en wordt opgenomen in het oogweefsel waardoor het mogelijk ook de ogen beschermt tegen aandoeningen die worden veroorzaakt door UV-straling en oxidatieve stress, zoals leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie en cataract.
‘Verder heeft het antioxidant een ontstekingsremmende werking, het verhoogt de “goede” cholesterol en verlaagt de hoeveelheid bloedvetten en de bloeddruk, vooral bij hoge dosissen’, zegt De Maerteleire. ‘Dat betekent niet dat astaxanthinesupplementen tot minder hartaanvallen of sterfte leiden. De meeste studies focussen op biomarkers, niet op klinische eindpunten.’
‘De bewijzen van de effecten op de cognitie en het geheugen zijn iets minder uitgesproken’, vervolgt De Maerteleire. ‘Kleine studies suggereren verbeterde aandacht en geheugen bij oudere volwassenen of personen van middelbare leeftijd, maar het bewijs is beperkt en de omvang van de steekproef bescheiden.
Over de onderzoeken naar verbeterde uithoudingsprestaties en verminderde makers van spierschade is De Maerteleire voorzichtiger, omdat studies gemengde resultaten tonen.
Hoe veilig is astaxanthine?
Volgens het Europees voedselveiligheidsagentschap EFSA is een inname van 8 mg per dag via supplementen veilig voor volwassenen, zelfs in combinatie met een hoog antioxidantendieet. De veiligheid bij hogere doses is minder goed onderzocht.
De interactie met medicijnen of het effect bij zwangere vrouwen en chronisch zieken is onvoldoende gekend. Aangezien het om voedingssupplementen gaat, die doorgaans minder goed gereguleerd zijn, is het uitkijken: kwaliteit, zuiverheid, werkelijke hoeveelheid, herkomst (natuurlijk of synthetisch) kunnen van belang zijn.
Astaxanthine in voeding
Een van belangrijkste bronnen van astaxanthine is de zoetwatermicroalg Haematococcus pluvialis, die de stof aanmaakt wanneer ze wordt blootgesteld aan extreme omstandigheden zoals fel zonlicht of droogte. In reactie daarop kleuren de algen rood. Wilde zalm, regenboogforel, garnalen en rivierkreeften voeden zich met die microalgen en zijn dus rijk aan astaxanthine. Gekweekte zalm krijgt daarentegen synthetische alternatieven, die door de mens minder goed op te nemen zijn.
Astaxanthine komt ook in veel kleinere hoeveelheden voor in rode of blauwe vruchten zoals bosbessen, granaatappels en rode paprika. Maar het is onwaarschijnlijk dat ons lichaam veel van de stof uit die vruchten kan opnemen.
Conclusie
Astaxanthine is een veelbelovend antioxidant voor de huid-, hart- en hersengezondheid en tegen ontstekingen in het lichaam, maar een levensverlengend middel is het niet, benadrukt De Maerteleire. Om levensverlenging te bewijzen, zijn langdurige gerandomiseerde onderzoeken met duizenden proefpersonen nodig. Die zijn er momenteel (nog) niet. Maar dat een wekelijkse stevige portie wilde zalm gezond is, staat buiten kijf.