Met de inzet van de nationale garde in Californië en Texas voert Donald Trump de druk op zijn critici gevoelig op. Aan Democratische kant wordt vooralsnog opmerkelijk behoedzaam gereageerd. ‘De leiding van de Democratische Partij lijkt erop te hopen dat Trump zichzelf zal vernietigen. Dat is een zeer gevaarlijke veronderstelling.’
De protesten in Los Angeles gaan vandaag hun vijfde dag in. Door de avondklok in te voeren hoopt de Democratische burgemeester Karen Bass de gemoederen te bedaren. Meer dan 200 betogers werden al opgepakt door de plaatselijke politie.
De protesten ontstonden als reactie op de drieste manier waarop de U.S. Immigration and Customs Enforcement (ICE), de federale politiedienst die verantwoordelijk is voor immigratiehandhaving, te werk gaat in Los Angeles.
ICE-agenten daagden de voorbije dagen op in restaurants, fabrieken en in de buurt van winkels om migranten zonder verblijfspapieren op te sporen en te arresteren. ‘De protesten waren eerst zeer organisch en ongepland’, zegt Andrew Gawthorpe, Amerikakenner aan de Universiteit Leiden, wiens vrouw uit Los Angeles komt. ‘Het waren in eerste instantie doodgewone burgers die op straat kwamen omdat hun vrienden en collega’s plotseling werden meegenomen.’
Hoewel de protesten zich al bij al beperkten tot enkele wijken, besliste Trump afgelopen weekend om 2000 troepen van de nationale garde naar Los Angeles te sturen. De inzet van de nationale garde gebeurde tegen de wil in van Gavin Newsom, de Democratische gouverneur van Californië. De protesten escaleerden pas nadat de nationale garde was ingezet. Ondertussen werden ook 700 militairen gemobiliseerd, al werden die tot nu toe niet ingezet.
Na de inzet van troepen in de straten van Los Angeles: mag Trump dit zomaar doen?
‘Buitenlandse invasie’
De huidige toestand doet denken aan de George Floyd-protesten van 2020, tijdens de laatste maanden van Trumps eerste presidentschap. Toen braken in Minneapolis gewelddadige rellen uit, en ook toen wilde Trump het leger inzetten om de betogingen neer te slaan. ‘Destijds was het Pentagon nog in handen van betrouwbare bestuurders, die weigerden het leger voor dit soort situaties gebruiken’, zegt Gawthorpe. ‘Vandaag heeft Trump vertrouwelingen benoemd. Er is voorlopig niemand die hem nog tegenhoudt.’
Trump lijkt vastberaden om olie op het vuur te gooien. Tijdens een speech in Fort Bragg, een van ’s lands grootste legerbasissen, beweerde Trump dat Los Angeles ten prooi was gevallen aan een ‘buitenlandse invasie’ van criminelen. ‘We zullen Los Angeles bevrijden en het weer vrij, proper en veilig maken’, beloofde Trump, die in zijn speech ook uithaalde naar zijn Democratische opponenten. Zijn politieke uithalen werden – uiterst verontrustend voor een instelling die verondersteld wordt politiek neutraal te zijn – door de soldaten op luid gejuich onthaald.
Paul Verhagen, geopolitiek analist bij het Hague Centre for Strategic Studies en zelf kiesgerechtigd in Los Angeles County, ziet politieke motivaties voor Trumps beslissing. ‘Trump wil zijn binnenlandse agenda opnieuw in de kijker zetten. Hij wil dat het opnieuw over migratiebeleid gaat, omdat hij weet dat hij op dat thema sterker scoort dan de Democraten.’
Democratische terughoudendheid
Gouveneur Gavin Newsom startte al een rechtszaak om de ontplooiing van de nationale garde aan te vechten, en waarschuwde tijdens een televisiespeech dat Trump de democratie in gevaar brengt. Desondanks blijven Democraten opvallend terughoudend in hun reactie op Trumps drastische beslissingen.
‘Democraten zijn er als de dood voor dat Trump hen zal wegzetten als de partij die meer sympathie heeft voor illegaal in het land verblijvende relschoppers die met Mexicaanse vlaggen zwaaien dan voor de politie of het leger.’
Daaruit spreekt in de eerste plaats een opmerkelijke berekening. ‘Het is voor Democraten niet eenvoudig om hierop te reageren’, zegt Gawthorpe. ‘Migratie en criminaliteit zijn onderwerpen waarbij Amerikanen doorgaans meer vertrouwen hebben in Republikeinen dan in Democraten. De Democraten zijn er als de dood voor dat Trump hen zal wegzetten als de partij die meer sympathie heeft voor illegaal in het land verblijvende relschoppers die met Mexicaanse vlaggen zwaaien dan voor de politie of het leger. In veel conservatief gezinde staten kan Trump dat beeld genadeloos uitbuiten.’
Veel heeft ook te maken met de algehele malaise binnen de Democratische Partij. Sinds Joe Biden de handdoek in de ring gooide en de daaropvolgende nederlaag van Kamala Harris is de partij stuurloos. Zowel in het Huis van Afgevaardigden als in de Senaat hebben de Republikeinen een gedisciplineerde meerderheid. In de peilingen scoorde de Democratische Partij nooit lager dan vandaag. ‘De partijleiding lijkt erop te hopen dat Trump zichzelf zal vernietigen’, zegt Gawthorpe. ‘Dat is een zeer gevaarlijke veronderstelling.’
Trump stuurt het leger naar Los Angeles: ‘Dit is een testcase voor een autoritair Amerika’
Beste vijanden
De crisis biedt tegelijk een kans aan Gavin Newsom om zichzelf te profileren. De gouverneur is al langer een van de kopstukken van de Democratische Partij. Sinds de verkiezing van Trump reikte hij de rechterzijde de hand. Hij was te gast in de podcast van Joe Rogan, die Trumps achterban bedient. Hij begon ook een eigen podcast, waarin hij (radicaal-) rechtse stemmen als Steve Bannon, Newt Gingrich en Charlie Kirk opvoerde. Opmerkelijk detail: hij was vijf jaar getrouwd met Kimberly Guilfoyle, die tot vorig jaar de verloofde was van Donald Trump jr.
‘Gavin Newsom kan zich manifesteren als de leider van het verzet tegen Trump, en Trump kan Newsom wegzetten als een typische linkse gouverneur die zijn eigen straten niet onder controle heeft.
Dat net Newsom nu naar voren probeert te treden als de nieuwe Democratische voorman, mag niet verbazen. Hij geldt al langer als uiterst ambitieus, en lijkt zich voor te bereiden om in 2028 een gooi te doen naar de Democratische nominatie. ‘Trump en Newsom zijn momenteel elkaars beste vijanden’, zegt Gawthorpe. ‘Newsom kan zich manifesteren als de leider van het verzet tegen Trump, en Trump kan hem wegzetten als een typische linkse gouverneur die zijn eigen straten niet onder controle heeft. De Republikeinen houden duidelijk rekening met Newsom voor de presidentsverkiezingen van 2028.’
Verhagen betwijfelt of Newsom de man is die de Democraten weer bij de hand zal nemen. ‘De Democraten hebben een Obama-achtige figuur nodig, iemand die charismatisch, maar vooral nieuw is. Ze hebben iemand nodig die niet besmeurd is door het verleden. Iemand wiens naam niet verbonden is met de aanpak van covid of de opiatencrisis, en zich daar dus niet voor hoeft te verantwoorden. Ik denk niet dat een gouverneur uit California die rol kan vervullen.’
Parade voor Trumps verjaardag
Voorlopig lijkt Trump er vooral op uit om de spanning op te drijven. Aanstaande zaterdag wordt in Washington een militaire parade gehouden, waarbij tanks, paarden en minstens twee muilezels door Washington zullen paraderen. Het evenement vindt – geheel toevallig – plaats op Trumps 79e verjaardag. Trump waarschuwde al dat betogingen ‘met zwaar geweld’ beantwoord zullen worden.
De kans is niet gering dat de protesten zullen uitzwermen naar andere staten. ‘Trumps bevel om de nationale garde te ontplooien, slaat niet alleen op Californië, maar op het hele land’, waarschuwt Gawthorpe. ‘Hij kan de gardisten in elke staat inzetten waar zich ongeregeldheden voordoen.’ Zo trommelde Trump ook al een deel van de nationale garde op van Texas, waar eveneens protesten tegen ICE plaatsvonden.
‘Het is een heel slecht idee om crowdcontrol over te laten aan 20-jarige rekruten die tijdens hun training vooral hebben geleerd hoe ze iemand moeten doden.’
Bovendien speelt Trump al enige tijd met het idee om de Insurrection Act in te roepen, een wet die het toelaat om militairen in te zetten in de ordehandhaving. Dat zou betekenen dat Amerikaanse militairen ingezet zouden worden om aan crowdcontrol te doen, een taak waarvoor ze weinig tot niet zijn opgeleid. ‘Het is een heel slecht idee om die verantwoordelijkheid te geven aan 20-jarige rekruten die tijdens hun training vooral hebben geleerd hoe ze iemand moeten doden’, waarschuwt Gawthorpe. ‘Dat kan alleen maar leiden tot héél gevaarlijke situaties.’
Dat Trump door het inzetten van de nationale garde juist meer chaos heeft veroorzaakt en de toestand heeft doen escaleren, werkt opmerkelijk genoeg in zijn voordeel. ‘Dit is typisch wat populisten doen’, zegt Verhagen. ‘Ze creëren zelf een probleem waarvoor ze zichzelf vervolgens als de oplossing presenteren.’
