Wordt Moldavië het Oekraïne van 2015?

Twee maanden na de verkiezingen heeft Moldavië een Europeesgezinde regering. © Reuters

Twee maanden na de verkiezingen heeft ex-Sovjetland Moldavië een Europeesgezinde regering. Maar is dit wel naar de zin van Russisch president Vladimir Poetin? Of is er een nieuw Oekraïens scenario in de maak?

Na Georgië en Oekraïne is Moldavië weer een ex-Sovjetland dat zich stilaan losmaakt uit de klauwen van de Russische beer. Tijdens de verkiezingen in november stemde immers iets meer dan 44 procent van de Moldaviërs voor Europees gezinde partijen. De Russisch gezinde kregen net geen 40 procent van de stemmen.

Door nu te kiezen voor een pro-Europese minderheidsregering, toont het land duidelijk dat het een westerse koers wil varen. Sommigen vrezen dat Moldavië daarom weleens het volgende doelwit van Poetin zou kunnen zijn. Maar is die vrees wel gegrond?

Transnistrië, de Moldavische Krim?

Zowel Oekraïne als Moldavië hebben een regio met een Russische meerderheid. In Oekraïne is dat de Krim, in Moldavië is dat Transnistrië. Toen Moldavië aan het einde van de Koude Oorlog onafhankelijk wilde worden, riep de Russischtalige bevolking in Transnistrië haar eigen onafhankelijkheid uit. Transnistrië werd internationaal echter nooit erkend als onafhankelijke staat en behoort officieel tot Moldavië.

Nadat het Oekraïense schiereiland Krim vorig jaar door Rusland werd erkend en geannexeerd, vroeg Transnistrië om ook geannexeerd te worden, maar daar is Rusland niet op in gegaan. “De Krim maakte deel uit van Rusland, tot het in de jaren 50 aan Oekraïne geschonken werd. Rusland heeft dus een nauwere historisch-emotionele band met de Krim dan met Transnistrië. Voor Poetin was de annexatie van de Krim simpelweg het herstel van een historische onrechtvaardigheid”, legt Peter Van Elsuwege, professor EU-recht aan de UGent, het verschil uit. “Bovendien is de Krim voor Rusland strategisch veel belangrijker door de aanwezigheid van een Zwarte Zeevloot in de Krimse havenstad Sebastopol.” Een annexatie van Transnistrië is volgens van Elsuwege dus weinig waarschijnlijk: “De annexatie van de Krim laat haar sporen na op de Russische economie. Er zijn grote infrastructuurprojecten nodig om de Krim met Rusland te verbinden. Dit kost handenvol geld, waardoor er nu al uit reserves geput moet worden om de gevolgen van de annexatie op te vangen.”

Ook de economische sancties van de EU hebben een impact. “Voor Europese bedrijven geldt een investeringsverbod in de Krim, Russen die er zaken doen komen meteen op de sanctielijst te staan. Hierdoor is het moeilijk om de nodige fondsen te vinden.”

De annexatie van de Krim in maart, laat haar sporen na op de Russische economie.
De annexatie van de Krim in maart, laat haar sporen na op de Russische economie.© Reuters

Aangepaste geschiedenislessen

Het belang van Moldavië en in het bijzonder Transnistrië moet worden gezocht in de invloed die Rusland internationaal kan uitoefenen. Dat en het gebruik van soft power vielen Joris Wagemakers, die een jaar in Moldavië woonde en zijn masterproef schreef over de identiteitskwestie in Transnistrië, op. “Rusland gebruikt er niet alleen soldaten, maar ook media om mensen te beïnvloeden. Dat is eigenlijk haar beleid van de afgelopen 23 jaar. Via aangepaste geschiedenislessen, propaganda op televisie en het vieren van Sovjet-feestdagen, wordt de identiteit gevormd.”

Wat Rusland dan eigenlijk te zoeken heeft in Transnistrië? Wagemakers: “Transnistrië is belangrijk voor Rusland, bijvoorbeeld als handelspartner en als opslagplaats voor Russische wapens.” Maar de belangrijkste rol van Transnistrië is die van politiek drukkingsmiddel. “Hun aanwezigheid geeft de Russen onderhandelingskracht. Rusland is niet bereid om alles op te geven omdat Europa plots actief is geworden in Oost-Europa. Het gaat niet meer om landen, wel om invloedssfeer. Rusland wil haar invloed uitbreiden naar het Westen, de EU breidt uit naar het oosten. Moldavië ligt op de grens. Door kleine steden en regio’s te beïnvloeden, wil Poetin meer invloed krijgen en macht blijven uitoefenen.”

Nog een lange weg te gaan

Wat de toekomst brengt voor Moldavië is koffiedik kijken. Wat wel vaststaat, is dat de relatie met Rusland en Transnistrië grotendeels afhangt van Moldavië zelf. In Moldavië promoten reclameborden langs de weg de Europese Unie. Een eventueel lidmaatschap lijkt dus de ambitie. Maar om lid te worden van de EU heeft Moldavië nog heel een lange weg te gaan. “De komende jaren is de uitvoering van het associatieakkoord en de totstandkoming van de daarin voorziene vrijhandelszone een eerste grote uitdaging”, licht Peter van Elsuwege toe. “En dat zal nog zeker tien jaar duren. Rekening houdende met de economische situatie van het land en politieke complexiteit door de kwestie Transnistrië, is een mogelijke EU-toetreding weinig realistisch.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content