Israël steunt een gangster om Hamas te bestrijden. Zijn bende is berucht voor het beroven van hulpkonvooien en wordt veracht door de Palestijnen. Zelfs zijn eigen familie heeft hem verstoten.
Hij lijkt meer op een tiener die soldaatje speelt dan op een toekomstige krijgsheer. Zijn ballistische helm is te groot voor zijn hoofd, zijn aanvalsgeweer oogt onberispelijk. Zijn militie noemt zichzelf de Popular Forces (Volkskrachten), een hoogdravende naam voor een groep onder leiding van een van de minst populaire mannen van Gaza. Zelfs zijn eigen familie heeft hem verstoten.
Yasser Abu Shabab belooft de controle over Gaza af te nemen van de militante groep Hamas. Dat is op zijn minst ambitieus. Hij beschikt slechts over een paar honderd strijders, Hamas heeft tienduizenden manschappen. Zijn groep controleert kleine stukjes grondgebied in Rafah en Khan Younis, twee verwoeste steden in het zuiden van Gaza. Het is allerminst een machtsblok. Toch heeft hij een machtige beschermheer gevonden.
Eerder deze maand maakte Israël bekend dat het de Popular Forces voorziet van lichte wapens, zoals AK-47’s. De militie kreeg toestemming om te opereren in delen van Gaza die normaal ontoegankelijk zijn voor Palestijnen. Sommige Gazanen vermoeden bovendien dat de groep steun krijgt van de Golfstaten: hun mediaproductie oogt te professioneel om lokaal geproduceerd te zijn.
Banden met de IS
Israël gelooft niet dat Abu Shabab ooit Gaza zal besturen, integendeel. Het hoopt eerder dat hij het gezag van Hamas beetje bij beetje kan ondermijnen en mogelijk anderen zal aanmoedigen om hetzelfde te doen. Maar Israëls eigen geschiedenis in Gaza toont aan hoe zo’n strategie kan mislopen.
Israël hoop( dat Abu Shabab het gezag van Hamas beetje bij beetje kan ondermijnen en mogelijk anderen zal aanmoedigen om hetzelfde te doen.
Wekenlang gingen er geruchten over Israëlische steun, tot ze bevestigd werden toen oppositielid en voormalig minister van Defensie Avigdor Lieberman het beleid veroordeelde op sociale media. Premier Benjamin Netanyahu, zo schreef hij op 5 juni, ‘geeft wapens aan clans die gelinkt zijn aan de Islamitische Staat (IS)’. Door deze onthulling zag Netanyahu zich genoodzaakt zijn banden met de Popular Forces, zij het indirect, te erkennen: ‘Israël onderneemt diverse stappen om Hamas te verslaan’, zei hij.
Lieberman was niet de enige criticus die de militie beschuldigde van banden met de IS. Ook Hamas en zijn propagandisten deden soortgelijke beweringen. Er is echter geen bewijs dat Abu Shabab trouw heeft gezworen aan de jihadistische groep. Hij noemt zichzelf een Palestijns nationalist en aanvaardt Israëlische steun om andere moslims te bestrijden — een doodzonde in de ogen van de jihadisten van de IS, die alle grenzen willen uitwissen en een kalifaat willen oprichten.
Zijn bedoeïenenstam, de Tarabin, is al lang betrokken bij smokkel tussen Gaza en Egypte (de stam heeft leden aan beide zijden van de grens). Tien jaar geleden werkten de Tarabin samen met de IS om wapens naar Gaza te smokkelen. De jihadisten hielpen bedoeïenensmokkelaars door IS-gecontroleerd gebied op de Sinaï te reizen, in ruil voor een deel van de wapens. Maar de relatie was puur opportunistisch. In 2017 begon de IS, dat roken in strijd acht met de islamitische wet, bedoeïenen aan te vallen die sigaretten smokkelden. Uiteindelijk sloten de Tarabin zich aan bij het Egyptische leger om samen tegen de IS te vechten.
‘Gazaanse Robin Hood’
Sinds het begin van de Gaza-oorlog in oktober 2023 heeft Abu Shabab een nieuwe bezigheid gevonden. Volgens de Verenigde Naties was hij verantwoordelijk voor de overvallen op hulpkonvooien vorig jaar. Zijn strijders zouden tientallen vrachtwagens in een hinderlaag hebben gelokt en meerdere chauffeurs hebben gedood. Sommige van zijn aanhangers noemen hem een Gazaanse Robin Hood, die hulp stal om aan armen uit te delen (hij beweert dat hij gezinnen in nood wilde helpen). Maar dat klopt niet: zijn groep hield de buitgemaakte hulpgoederen voor zichzelf of verkocht ze tegen woekerprijzen. Er werd amper iets uitgedeeld aan noodlijdende Gazanen.
Als de motieven van Abu Shabab al twijfelachtig zijn, dan zijn ze in elk geval begrijpelijk. Hij is geen ideoloog of weldoener, hij is een crimineel. Samenwerken met Israël op een moment dat Israël de enige toegangspoort voor hulp in Gaza vormt, is voor hem een logische volgende stap.
Het is niet de eerste keer dat Israël probeert Palestijnse groepen tegen elkaar uit te spelen. In de jaren 80 werkte het stilzwijgend samen met de Islamic Society, een religieuze groep in Gaza. Israël liet hen fondsen werven en keek de andere kant op toen ze wapens begonnen te verzamelen. Dat was een berekend risico. Islamisten hadden tot dan toe weinig belangstelling getoond voor de strijd tegen Israël, dus misschien konden ze gebruikt worden tegen Fatah, de nationalistische beweging die toen Israëls grootste tegenstander was.
‘Burgers uithongeren is een oorlogsmisdaad’: expert Alex de Waal over mislukking hulporganisatie GHF in Gaza
Zo ontstond ook Hamas
Die gok zou Israël duur te staan komen. Enkele jaren later begon de groep een lange reeks zelfmoordaanslagen. Ze hernoemde zichzelf tot de Islamitische Verzetsbeweging — beter bekend onder het Arabische acroniem Hamas.
Het feit dat Israël zich tot groepen als de Popular Forces moet wenden, zegt veel over zijn eigen strategie — of het gebrek daaraan — in Gaza.
Soms wordt de vijand van je vijand ook je eigen vijand. Dat wil niet zeggen dat de Popular Forces veel kans maken. Veel Gazanen verachten hen en zien hen als dieven. De Tarabin hebben publiekelijk afstand genomen van Abu Shabab, deels uit vrees voor vergelding door Hamas. Israëls nieuwe partner in Gaza zou een bedreiging kunnen worden, hij zou ook kunnen verdwijnen in de vergetelheid.
Het feit dat Israël zich überhaupt tot zulke groepen moet wenden, zegt veel over zijn eigen strategie — of het gebrek daaraan — in Gaza. Netanyahu weigert te praten over wie Gaza moet besturen na de oorlog. Hij sluit uit dat de Palestijnse Autoriteit, die delen van de Westelijke Jordaanoever bestuurt, daar een rol in zal spelen. Zijn adviseurs speculeren over Arabische vredestroepen en een bestuur van lokale notabelen. Maar na bijna twee jaar oorlog is er nauwelijks iets concreets bedacht, behalve een piepkleine militie geleid door een gangster met een slecht passende helm.
Wat is Netanyahu’s plan met Gaza? ‘Israël wil de Gazastrook opdelen in aparte stadstaatjes’
