Een maand geleden ontsnapte hij nog nipt aan een Israëlische aanval, waarbij zijn zoon om het leven kwam. Vandaag leidt Khalil al-Hayya de delegatie van Hamas tijdens de onderhandelingen met Israël in Sharm-el-Sheikh. ‘Hamas probeert de schade te beperken.’
In een rimpelloos hemd en pak verscheen Khalil al-Hayya afgelopen weekend op de Qatarese televisiezender Al Araby. Net geen maand nadat hij ternauwernood ontsnapte aan de Israëlische aanslag in Doha wilde de hoofdonderhandelaar van Hamas tonen dat hij nog steeds in goede gezondheid verkeert.
Bij die aanval in Qatar verloor Al-Hayya zijn stafchef en een zoon. Bij eerdere Israëlische aanvallen verloor hij al minstens twee zonen en drie kleinkinderen. ‘Ik maak geen onderscheid tussen mijn zonen en gelijk welk Palestijns kind dat door Israël gedood wordt’, zei Al-Hayya strijdvaardig. ‘We bidden dat hun bloed het pad is naar de overwinning, naar Jeruzalem, naar de vernedering van Israël en naar de triomf van de islamitische en Arabische natie.’
Topdiplomaat
Al-Hayya leidt de Hamasdelegatie die sinds maandag met Israël onderhandelt in het Egyptische Sharm-el-Sheikh. Hij is een oude rot in de Palestijnse terreurbeweging. Nadat hij zich in de jaren tachtig aansloot bij de Moslimbroederschap, richtte hij in 1987 Hamas mee op. De voorbije 38 jaar vervulde hij zowel militaire als politieke functies. De laatste jaren was hij Hamas’ topdiplomaat, die vanuit Doha de contacten onderhield met de Arabische en islamitische landen. Sinds het begin van de Gaza-oorlog correspondeert Al-Hayya met Amerika en Israël.
Khalil al-Hayya is een oude rot in de Palestijnse terreurbeweging.
Al-Hayya is als diplomaat uiterst bedreven in coalities smeden en steun loswrikken. Dankzij hem kreeg Hamas de voorbije jaren aanzienlijke financiële en militaire steun van Iran. Hij slaagde er in 2022 ook in om de banden tussen Hamas en het Syrië van Bashar al-Assad opnieuw aan te halen, nadat Hamas tijdens de Syrische opstanden zijn steun had uitgesproken voor de oppositie. De brutale Hamas-aanval van 7 oktober, waarbij 1195 Israëlische burgers werden vermoord, noemde hij ‘een manier om de Palestijnse kwestie terug op tafel te leggen’.
Last man standing
Vandaag is Al-Hayya een van de last men standing. Voorheen opereerde de militaire leiding in Gaza geregeld solo, maar nu is het zwaartepunt van de beweging opnieuw naar Qatar verschoven, waar de politieke leiding van Hamas verblijft. ‘Na de dood van Yahya en Mohammed Sinwar zijn er geen echte Hamasleiders meer in Gaza’, zegt Didier Leroy, Midden-Oostenkenner bij het Koninklijk Hoger Instituut voor Defensie. ‘De militaire commandostructuur in Gaza is bijna volledig verdwenen. De overgebleven Hamasstrijders zijn onervaren en opereren doorgaans in kleine groepjes. Khalil al-Hayya is een van de weinige strijders die bekend genoeg is om gezag uit te oefenen.’
Na de aanval op Hamas in Qatar: ‘Israël wil hiermee tonen dat zijn vijanden nergens veilig zijn’
Afgelopen vrijdag gaf Hamas via bemiddelaars aan dat het klaar was om te onderhandelen. De beweging is bereid het bestuur van Gaza uit handen te geven. Trump reageerde meteen bijzonder enthousiast. Via zijn sociale medium Truth Social riep hij Israël alvast op om de bombardementen op Gaza onmiddellijk te stoppen.
Het is onduidelijk hoever hij wil en kan gaan.
Staakt-het-vuren
Door Trumps enthousiasme dreigt men te vergeten dat Hamas met voorbehoud reageerde op Trumps vredesvoorstel. ‘Hamas probeert vooral de schade te beperken’, zegt Leroy. ‘Men wil voorkomen dat er een blijvende Israëlische bezetting of verdeling van de Gazastrook komt.’ Tegelijk is het duidelijk dat de terreurbeweging nog maar weinig heeft te winnen bij het verderzetten van de oorlog. ‘Hamas hoopt opnieuw krediet op te bouwen bij de Gazaanse bevolking door een staakt-het-vuren te bekomen.’
Het is onduidelijk hoever Al-Hayya wil en kan gaan. Vooral de voorgestelde ontwapening wordt een heikel punt, zegt Leroy. ‘Hamas zal alleen akkoord gaan als er gegarandeerd wordt dat het Israëlische leger zich daadwerkelijk zal terugtrekken.’ En is Hamas écht bereid om de laatste Israëlische gijzelaars, van wie er naar schatting nog twintig in leven zijn, vrij te laten? ‘Het is hun enige hefboom in de onderhandelingen met Israël’, zegt Leroy. ‘Als ze die opgeven, hebben ze niets meer.’
