Egypte zoekt de schuldigen voor zijn watertekort liever in het buitenland dan binnen de eigen grenzen.
‘Levensbedreigend.’ Met die woorden verwees de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi naar de Grote Renaissancedam die weldra door de Ethiopische overheid wordt geopend. Al jaren bouwt Ethiopië aan de stuw op de Nijl die miljoenen mensen van elektriciteit moet voorzien. En al jaren zwelt de dreigende taal aan. Zowel Soedan als Egypte, de twee landen die zich stroomafwaarts bevinden, kondigden aan te zullen ageren.
Soedan is hier door zijn burgeroorlog minder toe in staat. Egypte is een ander verhaal. Dat land vreest dat het opvullen van het reservoir achter de Ethiopische dam het debiet van de Nijl stroomafwaarts zal verminderen. En verminderen doet het debiet: eigenlijk al meer dan een eeuw lang. Rond 1900 bedroeg het in het zuiden van Egypte nog meer dan 100 miljard kubieke meter. De laatste jaren was dat doorgaans tussen 80-90 miljard kubieke meter.
‘Soedan wordt steeds duidelijker een speelveld van de grootmachten in de regio’
De Grote Renaissancedam zou dat debiet maximaal met enkele miljarden kubieke meters kunnen verlagen. Caïro stelt dat er als gevolg van het waterkrachtproject te weinig water de Middellandse Zee zal bereiken, waardoor de vruchtbare Nijldelta zal verzilten en uitspoelen. Toch worden daarmee eerder gemaakte afspraken, zoals een verdrag uit 1956, nagekomen. Dat verdrag bepaalt dat Egypte recht heeft op 55,5 miljard kubieke meter Nijlwater.
Het probleem met de Nijl situeert zich vooral in Egypte zelf. Het hangt voor bijna al zijn water af van de langste rivier ter wereld. Van de pakweg 80 miljard kubieke meter die het land binnenstroomt, bereikt slechts ongeveer 30 miljard kubieke meter de Middellandse Zee. Het grootste deel van de stroom wordt verbruikt door de megasteden in Egypte, door de landbouw en door de snelgroeiende bevolking. Eigenlijk heeft Egypte nu al 7 miljard kubieke meter water per jaar tekort, stellen de Verenigde Naties.
De overheid probeert dat tekort op te vangen met nieuwe irrigatietechnieken, waterzuivering en door ontziltingsinstallaties te bouwen. Die oplossingen zijn op zich veelbelovend. Waterzuivering in Egypte zou een positieve impact kunnen hebben op de waterkwaliteit in het oosten van de Middellandse Zee. Maar de waterstress zal Egypte en zijn bevolking parten blijven spelen. Waterzuivering en ontzilting zijn duur. De afgelopen tien jaar zijn de waterprijzen voor gezinnen bijna verdrievoudigd, boven op de inflatie in andere componenten van het gezinsbudget.
En wellicht is dat de verklaring voor de harde taal van president al-Sisi. Hoewel de impact van de Ethiopische dam eerder beperkt zal zijn, is het politiek handiger de verantwoordelijkheid van het watertekort in het buitenland te leggen dan in het binnenland.
‘Egypte ziet zichzelf als een regionale grootmacht, maar daar denken de VS anders over’
