Wat belooft Donald Trump? Knack houdt tien nieuwe maatregelen tegen het licht

Het Witte Huis gaat er prat op dat voor elke nieuwe maatregel 22 andere regels worden geschrapt. © BelgaImage
Rudi Rotthier

Ook dit jaar was de Amerikaanse president niet uit het nieuws te branden. De teneur van de berichtgeving is overwegend negatief. Terecht, of hebben wij een vertekend beeld van Donald Trump? Knack zoekt het uit.

24 mei 2018

De Amerikaanse president Donald Trump brengt een blitzbezoek aan België. Hij ontmoet premier Charles Michel en koning Filip.

Op de website van het Witte Huis verschijnt op ongeregelde tijdstippen een overzicht van de maatregelen waarover de president zijn trots uitspreekt. Die overzichten hebben titels als ‘President Donald J. Trump’s 500 Days of American Greatness’. Heel gedetailleerd zijn de lijsten niet, maar toch voldoende om tien vrij belangrijke maatregelen te detecteren die in Europa minder of geen aandacht hebben gekregen. Waarom zijn die maatregelen in de States doorgevoerd, hoe zijn ze daar onthaald en wat zijn de gevolgen?


1. Meer werk voor elk, ook voor minderheden

Wat Trump zegt: De president gaat er prat op dat de werkloosheid in een bloeiende economie onder de 4 procent is gezakt en dat er meer minderheden dan ooit aan het werk zijn.

Wat de cijfers ons leren: Deze pluim mag Trump op zijn hoed steken, want de werkloosheid van bijvoorbeeld zwarte Amerikanen is inderdaad tot een ongeziene 6 procent gezakt. Een minpunt: het gaat vaak om banen die slechter dan gemiddeld worden betaald.

Donald Trump is de eerste president die al in zijn eerste twee ambtsjaren straffen kwijtscheldt.

Ook in die gebieden waar nog voor of tijdens de economische crisis een kaalslag heeft plaatsgevonden, is Trumps beleid efficiënt. Het gaat om gebieden waar nauwelijks bedrijven actief zijn en waar zelfs slecht betaald werk ver te zoeken is. Om de werkgelegenheid in die achterstandszones aan te zwengelen en betere banen aan te trekken, is er een naar VS-normen uitzonderlijk project opgezet. In het kader van de grote belastingvermindering, die rond de jaarwisseling werd beslist, werd 1,5 miljard dollar (1,3 miljard euro) uitgetrokken voor investeringen in zulke achterstandszones. De gouverneurs bepalen welke gebieden in hun staat in aanmerking komen. Wie daar zijn vermogenswinst investeert, hoeft op z’n minst tijdelijk geen belastingen op die winst te betalen. En voor wie de investering tien jaar volhoudt, wordt de vermogenswinst helemaal belastingvrij. In normale omstandigheden kunnen vermogenswinsten tot 20 procent belast worden. Zelfs The New York Times was aangenaam verrast: met het initiatief probeert de federale overheid volgens de Trump-kritische krant voor het eerst in ruim tien jaar achtergestelde buurten te helpen.


2. Weg met de regeltjesdwang

Wat Trump zegt: Volgens de website van het Witte Huis worden voor elke nieuwe regel 22 andere regels geschrapt.

Wat de realiteit leert: De overheid snoeit onder Trump inderdaad drastisch in arbeids- en vooral milieuregels. Of de stelling klopt, is op dit moment evenwel onmogelijk na te gaan, omdat veel van die beslissingen juridisch betwist worden, bijvoorbeeld door milieugroeperingen, en de betrokken rechtbanken zich nog over de zaak moeten uitspreken.

Een spectaculair voorbeeld is ACE, Trumps alternatief voor het Clean Power Plan (CPP) van president Barack Obama. Dat CPP werd uitgedokterd om de vervuiling door elektriciteitscentrales tegen 2030 met 32 procent terug te dringen. Staten kregen een doelstelling opgelegd, die ze konden halen door bestaande centrales milieuvriendelijker te maken of door het gebruik van windturbines en zonnepanelen te stimuleren. Trump heeft eerst de financiering van Obama’s plan ingetrokken en vervolgens het plan zelf. Daarna presenteerde hij ACE, wat voluit staat voor Affordable Clean Energy. Dat legt geen doelstellingen meer op aan staten, het maant individuele centrales wel nog aan om efficiënter te produceren. Schakelden onder Obama veel kolencentrales over op minder vervuilend gas, dan is dat onder Trump niet langer noodzaak. Trumps eigen diensten stellen zelf dat de reductie van de vervuiling onder het plan minimaal zal zijn.

Eerste tweet van Trump in 2018: 'De VS hebben Pakistan domweg meer dan 33 miljard dollar aan steun gegeven. In ruil kregen wij leugens en bedrog.'
Eerste tweet van Trump in 2018: ‘De VS hebben Pakistan domweg meer dan 33 miljard dollar aan steun gegeven. In ruil kregen wij leugens en bedrog.’© Getty Images

Ook de bijkomende wetgeving die Obama uitvaardigde na de ramp met het boorplatform Deepwater Horizon in 2010, maakte Trump weer ongedaan. Ter herinnering: bij de ramp lekten vijf miljoen olievaten van British Petrol in de Golf van Mexico. Dat kostte het leven aan elf mensen en naar schatting een miljoen zeevogels. BP betaalde naderhand 18,7 miljard dollar (16,4 miljard euro) aan schadevergoeding uit.

President Trump is ervan overtuigd dat de sector daarmee zijn lesje wel heeft geleerd. Hij stelde meer zeegebied open voor olieprospectie en laat voortaan de individuele staten de regels en controles bepalen. Volgens het gespecialiseerde overheidsagentschap zal de sector door het schrappen van de regels over een periode van tien jaar 900 miljoen dollar (790 miljoen euro) besparen.

Ook de kolenindustrie kent een heropleving. Behalve aan de meevallende exportcijfers dankt de sector die naar eigen zeggen ook aan het wegvallen van een pak regels. Er worden minder eisen gesteld aan de productie, er zijn minder controles en die worden bovendien overgelaten aan de plaatselijke overheid, die doorgaans lakser is. De mijnbouw is daardoor een stuk goedkoper geworden, maar meteen ook een pak gevaarlijker: het aantal doden in koolmijnen steeg van acht in 2016 naar vijftien in 2017.


3. Het leger vaart wel

Wat Trump zegt: De president doet wat hij tijdens zijn verkiezingscampagne beloofd heeft: hij investeert fors in het leger en de veteranen.

Wat de realiteit leert: Trump heeft gelijk. Het defensiebudget voor het jaar 2019 bedraagt 712 miljard dollar (630 miljard euro): als je rekening houdt met de inflatie, is dat het grootste legerbudget sinds de Tweede Wereldoorlog. Voor militairen houdt het een loonsverhoging in van 2,6 procent. Er komen bovendien 15.600 militairen bij. En daar blijft het niet bij: er is ook financiële ruimte voor de aankoop van 77 F-35-vliegtuigen, voor stealthbommenwerpers, tanks, helikopters en dertien oorlogsschepen, waaronder een vliegdekschip. Straf, want er worden daarmee ruim meer oorlogsbodems gebouwd dan de generaals hadden gevraagd.

Ook de veteranen treffen het met Trump: zij mogen voortaan in 1100 privéklinieken fysieke of psychische therapie volgen. Daarmee kunnen ze de ellenlange wachtlijsten bij overheidsklinieken vermijden. De wachtlijsten en de incompetentie van de directie voor veteranenzaken waren weerkerende thema’s op verkiezingsmeetings van Donald Trump. Veteranen met kanker of een posttraumatische stressstoornis kwamen soms aan hun eind terwijl ze op een wachtlijst verpieterden. Dat is nog niet helemaal van de baan, maar de 1100 privéklinieken zijn een eerste stap.

Voor de volledigheid: het is niet zo dat president Trump alle programmapunten van kandidaat Trump heeft verwezenlijkt. Integendeel. Voor zijn muur aan de grens met Mexico is nog geen enkele steen gelegd en ook nog geen geld vrijgemaakt. Het droogleggen van het moeras aan lobbyisten is uitgemond in het tegenovergestelde: lobbyisten komen aan het hoofd van agentschappen en diensten en schrappen regels die hun industrie slecht uitkomen.


4. Recht op hoop, ook voor wie terminaal is

Wat Trump zegt: Er is weer meer hoop voor terminaal of dodelijk zieke patiënten nu ze niet volledig geteste, experimentele medicijnen kunnen uitproberen.

Trump stelt drugshandel gelijk aan moord, gelet op de duizenden doden die de business tot gevolg heeft.

Wat de realiteit leert: Trump tekende inderdaad de right-to-try-wetgeving, waarbij terminale of dodelijk zieke patiënten niet volledig geteste, experimentele medicijnen kunnen uitproberen. De wetgeving is populair bij libertaire Amerikanen en vond vooral binnen de Republikeinse partij steun. De wet geeft patiënten, in de woorden van vicepresident Mike Pence, ‘een serieuze kans’. De patiënt moet wel de steun van een arts krijgen, die het middel dan bij het farmaceutische bedrijf bestelt. Dat bedrijf kan al dan niet meewerken. Verzekeringen hoeven de therapie niet te vergoeden.

Wat Trump niet zegt: Patiëntenverenigingen maken bezwaar tegen de wetgeving. Ze vinden dat misbruiken niet afdoend worden bestreden. Zo wordt niet gespecificeerd wie de arts en het farmaceutisch bedrijf zijn. De arts kan tegelijk de eigenaar van het bedrijf zijn, en zijn wanhopige patiënt aanvuren om een niet-goedgekeurd medicijn te nemen. Bovendien vinden de patiëntenverenigingen dat de right-to-try-wet niet veel toevoegt. In het verleden kreeg een terminaal zieke patiënt in 90 procent van de gevallen de toestemming om niet-uitgeteste middelen te proberen. De nieuwe regeling is een administratieve vereenvoudiging van dat proces.


5. Positieve discriminatie is ook discriminatie

Wat Trump zegt: Gedaan met positieve discriminatie!

Wat de realiteit leert: Onder president Obama werden onderwijsinstellingen via een pakket van zeven richtlijnen aangemoedigd om de diversiteit bij leraars en studenten te stimuleren. De regering-Trump heeft die richtlijnen weer ingetrokken.

DONALD TRUMP Veel Duiters voelen een machteloze woede tegenover hem.
DONALD TRUMP Veel Duiters voelen een machteloze woede tegenover hem.© REU

Ter ondersteuning van die beslissing schaarde Trump zich in oktober aan de kant van studenten van Aziatische origine die een proces tegen Harvard University hebben aangespannen. De studenten stellen dat de universiteit in het kader van haar diversiteitspolitiek en via ‘holistische’ criteria studenten van andere minderheden bevoordeelt, terwijl de Aziaten, die volgens traditionele criteria hogere scores behalen, uit de boot vallen. De universiteit stelt hogere eisen aan studenten van Aziatische origine, vinden zij, en dat is discriminatie. Harvard argumenteert, zoals Obama dat eerder deed, dat diversiteit alle studenten en ook de instelling ten goede komt en dat de huidige toelatingscriteria billijk zijn. In de recentste toelatingsprocedure van Harvard was 23 procent van de geslaagden van Aziatische komaf, terwijl die groep 6 procent van de bevolking uitmaakt. Althans uit de statistieken valt geen discriminatie af te leiden.

Deze rechtszaak zal uiteindelijk bij het Hooggerechtshof eindigen. Dat hof heeft zich altijd nipt voor positieve discriminatie uitgesproken, maar deze zaak zou een keerpunt kunnen betekenen. De twee (van de negen) rechters die Trump heeft laten benoemen, zouden het evenwicht naar de andere kant kunnen doen kantelen. De zaak is ideaal voor tegenstanders van positieve discriminatie, omdat het voor een keer niet over wit versus zwart/latino gaat, maar wel over discriminatie van de ene minderheid ten voordele van de andere.


6. De strijd tegen verslavingen

Wat Trump zegt: President Trump legde een groot plan tegen verslaving op tafel, waarvoor 6 miljard dollar (5,3 miljard euro) is uitgetrokken.

Wat de realiteit leert: In 2016 stierven meer dan 63.000 Amerikanen aan een overdosis drugs. De crisis brak in de jaren 2000 uit met massaal voorgeschreven pijnstillers. Toen de verkoop van die pillen werd beperkt, schakelden verslaafden over op heroïne, die krachtiger werd gemaakt met chemische middelen zoals fentanyl. De opioïdencrisis breide verder uit en zorgt vandaag in delen van het land voor een daling van de levensverwachting. De gevolgen zijn verstrekkend. Drugsbaby’s komen met verslavingsverschijnselen ter wereld en moeten, na een dodelijke overdosis van de moeder, opgevoed worden door de grootouders. Verslaafden verliezen hun baan, werkgevers vinden geen kandidaten die slagen voor hun drugstests.

Het grootschalige plan van president Trump bestaat uit drie componenten. Eén: het aantal voorgeschreven opioïdenpijnstillers moet binnen drie jaar met 30 procent omlaag. Daartoe komt er een grootschalige voorlichtingscampagne. Twee: er komt meer therapie en opvang voor verslaafden, onder meer in gevangenissen, en er worden nieuwe afkickcentra geopend. Drie: er komen strengere straffen voor drugshandelaars, tot en met de doodstraf. Trump stelt drugshandel gelijk met moord, gelet op de duizenden doden die de handel tot gevolg heeft.

Wat Trump niet zegt: Regionale overheden reageren vrij lauw op het plan, dat niet echt origineel is, niet rijkelijk gefinancierd wordt en – met zijn nadruk op criminalisering – ingaat tegen wat specialisten argumenteren: dit is een medische crisis, geen criminele crisis.


7. Seks? Onthouding is de norm

Wat Trump zegt: Het ministerie van Gezondheid zal het geld dat bestemd is ter voorkoming van tienerzwangerschappen voortaan besteden aan het promoten van onthouding.

Het Witte Huis gedenkt niet langer Pride Month en andere vieringen van de holebigemeenschap, en ook het leger publiceert niet langer een ondersteunende mededeling voor Pride Month.

Wat de realiteit leert: Klopt, maar wie de zin volledig leest, leert ook dat het ministerie van Gezondheid niet langer aandacht zal besteden aan andere vormen van anticonceptie. Kortom: onthouding moet de norm worden.

Met deze en een resem andere relatief kleine ingrepen probeert president Trump zijn sociaal conservatieve achterban te paaien. Zo zal het ministerie van Onderwijs niet langer klachten behandelen van transgenders die verplicht worden het toilet van hun geboortegeslacht te gebruiken. Aan de ongehuwde lesbische of homoseksuele partners van diplomaten of VN-afgevaardigden verstrekken de VS ook niet langer visa: zij kregen in oktober de boodschap dat ze voor het einde van het jaar moeten trouwen of vertrekken. In de meeste gevallen gaat het om diplomaten die in hun eigen land niet kunnen trouwen of zelfs vervolgd dreigen te worden voor hun relatie. Ten slotte gedenkt het Witte Huis niet langer Pride Month en andere vieringen van de holebigemeenschap, en ook het leger publiceert niet langer een ondersteunende mededeling voor Pride Month.


8. Wapens kun je printen

Wat Trump zegt: Het ministerie van Justitie heeft zijn bezwaren opgegeven tegen het verspreiden van software en blauwdrukken om wapens te printen door middel van 3D.

Wat de realiteit leert: Onder president Obama liep een rechtszaak tegen het bedrijf Defense Distributed van de Texaan Cody Wilson om die verspreiding te verhinderen. Maar onder Trump besliste het ministerie tot een schikking over te gaan en Wilson voor 40.000 dollar aan gerechtskosten uit te betalen.

Wilson had geargumenteerd dat hij zowel het eerste als het tweede amendement van de Grondwet aan zijn kant had. Het eerste regelt de vrije verspreiding van informatie, het tweede het recht op wapendracht. Een rechtbank maakte sindsdien nog wel bezwaar tegen de gratis verspreiding van de informatie, maar dat loste Wilson op door een kleine vergoeding te vragen.

Een aantal staten heeft sindsdien eigen restricties doorgevoerd, maar als het op nationale wetgeving aankomt, hebben Amerikanen met een 3D-printer voortaan de mogelijkheid om hun eigen, niet-traceerbare wapen te printen. Dat gaat tot de halfautomatische AR-15, een wapen dat al bij talloze moordpartijen werd gebruikt. En ja, dat zorgt voor enig enthousiasme: volgens Defense Distributed werd de printinformatie van het bedrijf al ruim 100.000 keer gedownload.


9. Het presidentiële pardon

Wat Trump zegt: Donald Trump is de eerste president die al in zijn eerste twee ambtsjaren straffen kwijtscheldt.

Wat de realiteit leert: Klopt. In zijn eerste ambtsjaar deed hij dat voor Joe Arpaio, de hardvochtige sheriff uit Arizona die onder meer veroordeeld was omdat hij mensen controleerde op basis van hun uiterlijk. Arpaio was een groot medestander van Donald Trump en stelde – net als Trump zelf – vragen bij het burgerschap en dus de legitimiteit van president Obama.

Wat belooft Donald Trump? Knack houdt tien nieuwe maatregelen tegen het licht
© BI

Dit jaar kreeg de rechtse opiniemaker en documentairefilmer Dinesh D’Souza kwijtschelding van straf. De man, ook een medestander van de president, is tuk op samenzweringstheorieën. Hij werd veroordeeld wegens een illegale politieke schenking van 20.000 dollar en voor het liegen over die schenking. Hij kreeg vijf jaar voorwaardelijk, acht maanden in een halfopen instelling en 40.000 dollar boete, maar die straf is nu dus geschrapt.

Er kwam ook kwijtschelding voor Dwight Lincoln Hammond en zijn zoon Steven Dwight Hammond, die tot vijf jaar gevangenis waren veroordeeld voor brandstichting. De ranchers uit Oregon mochten niet langer hun vee in het natuurgebied van Malheur Refuge laten grazen. Ze beschadigden de omheining die was gezet om hun vee weg te houden en stichtten enkele keren brand, die zich naar het natuurgebied verspreidde. Als reactie tegen de straf van de Hammonds hebben medestanders Malheur Refuge wekenlang bezet.

Een postuum pardon ten slotte kreeg Jack Johnson, de zwarte bokskampioen die in 1913 tot een jaar gevangenis werd veroordeeld omdat hij met zijn witte vriendin rondreisde, staatsgrenzen overschreed en zo de wetten op rassenscheiding overtrad.


10. De boodschap aan Pakistan

Wat Trump zegt: De VS schorten tot 2 miljard dollar (1,8 miljard euro) aan militaire bijstand voor Pakistan op. Trump heeft het parlement gevraagd om het geld een andere bestemming te geven. Daarmee eindigt een geldstroom die na 11 september 2001 weer volop op gang was gekomen.

Wat de realiteit leert: Slechts een deel van de 2 miljard, minstens 300 miljoen, is echt geschrapt, over de rest van het bedrag heerst twijfel.

De subsidiëring (naar Pakistaans aanvoelen: compensatie) voor de Pakistaanse deelname aan de oorlog tegen de terreur is bij VS-leiders altijd een bron van frustratie geweest, voornamelijk omdat Pakistan steevast verdacht en soms beschuldigd werd van dubbelspel. Het is geen groot geheim dat delen van de Pakistaanse overheid de taliban in Afghanistan ondersteunen.

In zijn eerste tweet van 2018 maakte president Trump zich druk over de Pakistaanse houding. ‘De voorbije vijftien jaar hebben de VS Pakistan domweg meer dan 33 miljard dollar aan steun gegeven, en ze gaven ons in ruil alleen maar leugens en bedrog…’

Sinds de Amerikanen hun steun hebben geschrapt of opgeschort, heeft Saudi-Arabië zijn steun aan Pakistan met enkele miljarden opgetrokken.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content