Met symbolische acties probeert Zuid-Korea tevergeefs de banden aan te halen met Noord-Korea. ‘Waarom zou Pyongyang toenadering zoeken als het alles wat het nodig heeft al van Rusland krijgt?’
Is de Koreaanse Luidsprekeroorlog ten einde? Op maandag kondigde het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie aan dat het zijn luidsprekers aan de Noord-Koreaanse grens gaat ontmantelen. Die luidsprekers, opgesteld in de Koreaanse gedemilitariseerde zone, blèrden tot voor kort Zuid-Koreaanse popmuziek en nieuwsbulletins in de richting van het Noorden.
Met die tactiek, waarmee in 1963 werd gestart, hoopte Zuid-Korea aan psychologische oorlogsvoering te doen. Noord-Korea organiseerde met eigen luidsprekers een ‘tegengeluid’, dat voornamelijk uit sirenes bestond. Kort nadat Zuid-Korea in juni zijn uitzendingen stopte, zouden ook de Noord-Koreaanse uitzendingen gestopt zijn.
Erg succesvol was de tactiek niet. ‘De enige Koreanen die het konden horen, waren de soldaten aan beide kanten van de grens, en die zijn niet massaal overgelopen’, zegt Korea-expert Remco Breuker (Universiteit Leiden). ‘Tegelijk hechtten beide kanten er wel belang aan. In die zin is het niet onbelangrijk als symbool.’
Sunshine policy
De beslissing om de luidsprekers te doen verstommen kadert in de strategie van de nieuwe Zuid-Koreaanse president Lee Jae Myung om toenadering tot het Noorden te zoeken. Tijdens zijn inauguratiespeech op 4 juni beloofde Lee ‘vrede op het Koreaanse schiereiland te brengen door gesprekken en samenwerking’.
Met die aanpak draait Lee letterlijk de klok twintig jaar terug: Chung Dong-young, de nieuwe Zuid-Koreaanse minister van Hereniging, had die ministerpost al tussen 2004 en 2006. Chung zat toen op de lijn van de befaamde Sunshine Policy: de Zuid-Koreaanse poging om via economische samenwerking de banden met het Noorden aan te halen. Door economische hulp te bieden zou Noord-Korea het (economisch veel machtigere) Zuiden gaandeweg gunstiger gezind worden, was toen het idee.
Vandaag lijkt die strategie vooral gebaseerd op wishful thinking, vindt Breuker. ‘Noord-Korea heeft Zuid-Korea in januari 2024 uitgroepen tot zijn grootste vijand. Het beschouwt het Zuiden niet langer als de broeder- en zusterstaat die bevrijd moet worden, maar als een vijand met wie geen hereniging mogelijk is. ’
Toenadering tot Rusland
Noord-Korea geeft voorlopig niet de minste indruk om op de Zuid-Koreaanse opening in te gaan. Kim Yo-jong, de invloedrijke zus van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, kondigde vorige week al aan dat Noord-Korea niet geneigd is op dat aanbod in te gaan. Eerder deze week raakte bekend dat Noord-Korea niet eens bereid is om het lichaam op te eisen van een Noord-Koreaan die via een rivier tot in Zuid-Korea was gestroomd.
‘De voorbije jaren heeft Noord-Korea alle hoop op hereniging met het Zuiden opgegeven,’ zegt Breuker. ‘Sinds het mislukte overleg met Donald Trump in Hanoi, tijdens zijn eerste ambtstermijn, heeft Kim Jong-un besloten dat er bij de Amerikanen eigenlijk niets te halen valt. Vanuit de logica van het Noord-Koreaanse regime klopt dat overigens. Rusland levert goedkope energie, laat de wapenindustrie opbloeien en geeft het regime legitimiteit. Waarom zou Pyongyang toenadering zoeken als het alles wat het nodig heeft al van Rusland krijgt?’
Oekraïne
De Zuid-Koreaanse toenaderingspogingen zijn extra opmerkelijk in het licht van de steeds openlijkere Noord-Koreaanse deelname aan de Russische invasie van Oekraïne. Naast munitie en raketten zendt Kim Jong-un immers ook troepen. ‘Het Noord-Koreaanse leger heeft vandaag meer gevechtservaring dan het Zuid-Koreaanse’, benadrukt Breuker.
Het is verschrikkelijk om te zeggen, maar Noord-Korea maakt strategisch gezien gewoon veel betere keuzes.’
Onder de vorige president Yoon Suk Yeol bestond de Zuid-Koreaanse strategie erin om volop Oekraïne te steunen. Zolang Noord-Korea troepen blijft sturen, zou Zuid-Korea zijn steun aan Oekraïne blijven opvoeren. Yoon werd echter afgezet nadat hij in december 2024 (op uiterst klunzige manier) de krijgswet probeerde in te voeren. Sindsdien is de polarisering tussen de Zuid-Koreaanse linker- en rechterzijde totaal. Daardoor blijven grote beslissingen in het buitenlands beleid uit.
‘Zuid-Korea is, en dat is volkomen begrijpelijk, nu vooral met zichzelf bezig’, zegt Breuker. ‘Alleen is het nu gewoonweg niet het moment om dat te doen. De huidige Zuid-Koreaanse regering heeft gewoon geen plan om met deze nieuwe uitdagingen om te gaan. Het is verschrikkelijk om te zeggen, maar Noord-Korea maakt strategisch gezien gewoon veel betere keuzes.’