Met het plan voor de bezetting van Gaza-Stad tart Israëlisch premier Benjamin Netanyahu de internationale gemeenschap en de eigen legertop. ‘Hij lijkt een Groot-Israël te willen creëren,’ zegt Midden-Oostenexpert Koert Debeuf, ‘maar dit zal ook voor Israël rampzalig uitpakken.’
Het Israëlische veiligheidskabinet schaarde zich vannacht achter het plan van premier Netanyahu om Gaza-Stad in te nemen. Volgens bronnen van The New York Times is dit echter geen afzwakking van Netanyahu’s eerdere voorstel om de Gazastrook volledig te bezetten, en blijft de intentie om het hele gebied in te nemen onverkort gelden.
Dat betekent dat het Israëlische leger na de inname van Gaza-Stad zou uitbreiden naar de meer centraal gelegen delen van de Gazastrook, waar honderdduizenden ontheemde Palestijnen zich in vluchtelingenkampen bevinden. Met de inname van het volledige gebied, en de bijbehorende gedwongen massaverplaatsingen van Palestijnen naar gebieden buiten de gevechtszones, dreigt de humanitaire en hongercrisis nog groter te worden.
De plannen van de Israëlische regering stuiten zowel internationaal als in Israël op fel verzet. Zelfs Duitsland, dat om historische redenen doorgaans terughoudend is met kritiek, heeft per direct besloten de wapenexport naar Israël voorlopig op te schorten. Onze minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés) roept de Israëlische ambassadeur op het matje. Midden-Oostenkenner Koert Debeuf (VUB) vreest dat het plan van Netanyahu rampzalig uitpakt, niet alleen voor Gaza maar ook voor Israël zelf.
‘Netanyahu voert de oorlog op omdat hij niet naar verkiezingen wil.’
‘De aanhoudende oorlog in Gaza is een schande voor Israël’
In weerwil van de internationale druk, die al weken toeneemt, gaat Netanyahu de oorlog in Gaza juist opvoeren? Waarom doet hij dat?
Koert Debeuf: Om dezelfde reden waarom hij heeft geprobeerd een oorlog met Iran te starten en hij elk staakt-het-vuren torpedeert: hij wil niet naar verkiezingen. Als Netanyahu een langdurig staakt-het-vuren aanvaardt, stappen zijn extreemrechtse coalitiepartners hoogstwaarschijnlijk op en valt zijn regering. Dat kan het einde van zijn politieke carrière betekenen. Het plan om Gaza-Stad te bezetten, gaat in tegen elke militaire, geopolitieke en internationaalrechtelijke logica. De enige overblijvende verklaring ligt dus in de binnenlandse politiek.
De officiële doelen van deze operatie zijn volgens Israël Hamas de beslissende klap toedienen en de resterende gijzelaars bevrijden, van wie een twintigtal nog in leven zouden zijn. Ze zouden zich bevinden in dat deel van de Gazastrook dat het Israëlische leger nog niet controleert.
Debeuf: Maar het Israëlische leger heeft die doelstellingen een jaar geleden al onhaalbaar genoemd, en dat blijkt intussen ook overduidelijk, na meer dan anderhalf jaar oorlog. En toch zegt Netanyahu voor het eerst nu ook zelf te willen overgaan tot een regelrechte bezetting – al spreekt hij cynisch over een bevrijding – en uiteindelijk misschien zelfs tot de annexatie van Gaza.
Maar een bezetting zal een nieuwe Palestijnse opstand in de hand werken, de Israëlische samenleving verder splijten, miljarden kosten, en nooit een oplossing brengen voor dit conflict. Denk ook aan de onwaarschijnlijke videoboodschap van voormalige legerleiders en ex-directeurs van Israëlische veiligheidsdiensten zoals Shin Bet en Mossad, die allemaal zeiden: we zijn deze oorlog aan het verliezen.
De militaire top vreest voor een Vietnamachtig scenario, waarbij het Israëlische leger zich vastrijdt en grote verliezen zal leiden in een vergeefse poging om Hamas met wortel en tak uit te roeien.
Debeuf: In de week na de aanslag van Hamas op 7 oktober heb ik al geschreven dat dit een scenario zou kunnen zijn. Vergeet ook niet dat intussen ook op de Westelijke Jordaanoever de radicalisering en het geweld toenemen, en dat de Israëlische samenleving steeds sterker verdeeld raakt tussen voor-en tegenstanders van de oorlog. Hier zit geen goede kant aan.
‘Het hele idee om de Gazanen te verplaatsen naar Egypte, daar komt niks van.’
Er stierven al meer dan 60.000 Palestijnen in de oorlog en het leven wordt de Gazanen door de totale verwoesting, de dagelijkse bombardementen en de hongercrisis vrijwel onmogelijk gemaakt. Wat staat de 800.000 Palestijnen die nu nog in Gaza-Stad verblijven straks te wachten?
Debeuf: Het doel van Netanyahu is blijkbaar om nog meer Gazanen samen te duwen in een steeds kleiner gebied in het zuiden van Gaza, en ze zo mogelijk uit Gaza te verdrijven. Maar dat is geen optie. Het hele idee om de Gazanen te verplaatsen naar Egypte, daar komt niks van. Geen enkel Arabisch land wil overigens de Gazanen opnemen, want dat zou neerkomen op meewerken aan de waanzinnige ideeën van deze extreemrechtse Israëlische regering, en de bezetting en vervolgens de kolonisatie of annexatie van Gaza.
Een staakt-het-vuren lijkt met het plan om Gaza-Stad te bezetten opnieuw ver weg?
Debeuf: Zeker, want elk akkoord over een duurzaam staakt-het-vuren moet sowieso de terugtrekking van het Israëlische leger uit Gaza bevatten. Dat is ook de reden waarom Netanyahu telkens opnieuw elk plan voor een bestand torpedeert, onder het voorwendsel dat Israël de gijzelaars alleen maar kan bevrijden door Hamas volledig te vernietigen. Maar de realiteit is dat de gijzelaars zelf ook door honger aan het sterven zijn. Niemand weet precies hoeveel er nog in leven zijn. Maar als deze oorlog doorgaat, zullen ze samen met de Gazanen omkomen van de door Israël georganiseerde hongersnood, of worden ze gedood als Israëlische troepen verder Gaza binnentrekken.
De militaire top maakt zoals gezegd forse bezwaren tegen de plannen om de Gazastrook te bezetten, een risicovolle en langdurige operatie voor een leger dat aan zijn limiet zit. Maar ook aan deze kritiek laat Netanyahu zich niks gelegen?
Debeuf: Het Israëlische leger is actief in Gaza, op de Westelijke Jordaanoever, in Libanon en in Syrië. Zelfs voor een van de meest geavanceerde legers ter wereld is deze militaire overstretch niet heel erg lang vol te houden. Als het doel is Gaza te bezetten, ook al beweert Netanyahu dat dit tijdelijk is, dan moet het leger daar permanent aanwezig blijven en een heel systeem optuigen om de Gazastrook onder te controle te houden en te besturen.
‘Zelfs voor een van de meest geavanceerde legers ter wereld is deze militaire overstretch niet heel erg lang vol te houden.’
Maar Netanyahu denkt momenteel niet op langere termijn en de gevolgen van zijn wilde plannen kunnen hem blijkbaar ook weinig schelen. Of, en dat valt niet meer uit te sluiten, hij is bezig met het creëren van een Groot-Israël. Maar hoe het ook zij, dit kan uiteindelijk alleen rampzalig uitpakken voor Israël.
‘Valt de regering-De Wever over Gaza? Sommige partijen naderen point of no return’
De internationale gemeenschap reageert scherp, maar hoe zit het met de Verenigde Staten, Israëls trouwste bondgenoot?
Debeuf: De Amerikanen doen hun best om vredesduif te spelen, de oorlog te doen stoppen en ervoor te zorgen dat de gijzelaars vrijkomen. In het recentste Amerikaanse plan voor een staakt-het-vuren zouden de gijzelaars allemaal in één keer vrijkomen, met daarnaast een stappenplan voor de terugtrekking van het Israëlische leger uit Gaza, de heropbouw van Gaza, en een nieuw politiek bestuur dat niet Hamas zou zijn. Dat lag allemaal op tafel. Maar Netanyahu wilde er niet van weten. Dat is de situatie.
De hele wereld, Amerika inbegrepen, is tegen de voortzetting van deze oorlog en tegen de beslissing om Gaza-Stad te bezetten. Ik denk ook dat president Trump alles in het werk stelt om Netanyahu op andere gedachten te brengen. Hij durft hem veel harder aan te pakken dan Joe Biden deed. Maar wapenleveringen stoppen of zware economische sancties, dat is er niet bij. Het idee is ook dat je beter met Israël kunt onderhandelen als vriend dan als vijand. Maar die Amerikaanse houding wordt gezien de uitbreiding van de oorlog toch steeds gevaarlijker balanceren op een slappe koord.
