Waarom China vasthoudt aan Zero Covid: ‘Gemiddelde Chinees heeft weinig van pandemie gemerkt’

TESTCENTRUM IN DISNEYLAND SHANGHAI Door één covidpositieve bezoeker werden meer dan 30.000 toeristen vastgehouden in het park tot ze allemaal negatief hadden getest. © Getty Images
Jeroen Zuallaert

Zowat alle landen ter wereld hebben de ambitie opgegeven om het coronavirus uit te bannen. Alleen China blijft hardnekkig vasthouden aan zijn ‘wetenschappelijke methode’ van harde lockdowns. ‘De kans dat Xi in zo’n cruciaal politiek jaar zijn aanpak zal aanpassen, is zo goed als nul.’

Net geen twee jaar geleden gooide de Chinese overheid het blok erop met een draconische lockdown voor Wuhan en de omliggende provincie Hubei. Wie zich op 23 januari 2020 op het grondgebied bevond, kreeg te horen dat hij zijn woning of onderkomen niet mocht verlaten. Het openbare leven werd drie maanden lang vrijwel volledig stilgelegd. China sloot ook zijn grenzen voor internationaal verkeer. Wie vandaag het land in wil, moet maar liefst 21 dagen in quarantaine. Het virus, aldus de Chinese overheid, moet met wortel en tak uitgeroeid worden.

Die Zero Covidaanpak vond in meerdere Zuidoost-Aziatische landen navolging, zoals Singapore en Vietnam. De strategie vond ook weerklank in liberale democratieën als Australië en Nieuw-Zeeland. Sydney, Canberra en Auckland gingen de voorbije twee jaar wekenlang dicht, ook al telden de steden nauwelijks een handvol besmettingen. Toch bleek de aanpak populair. Bij de parlementsverkiezingen van oktober 2020 behaalde de Labourpartij van de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern zelfs een parlementaire meerderheid.

De afgelopen maanden besloten zowat alle landen die strategie te verlaten. Geplaagd door economische stagnatie stelde Vietnam eind juni zijn grenzen weer open – met een fikse toename van de besmettingen tot gevolg. Ook Nieuw-Zeeland kondigde begin oktober aan dat het de ambitie opgaf om het virus uit te roeien. De veel besmettelijkere deltavariant, die in augustus het land binnenraakte nadat de grens met Australië voorzichtig was heropend, bleek te besmettelijk. Ook de Australische en Singaporese overheden besloten dat het niet langer zin had om te proberen nieuwe, besmettelijkere varianten als delta en omikron uit te roeien. Ze rekenen er nu op dat hun uitgebreide vaccinatiecampagnes voldoende bescherming zullen bieden om het ergste leed te voorkomen.

De stad Yuzhou is sinds 4 januari volledig afgegrendeld. Ze telde drie coronagevallen op een totale bevolking van meer dan een miljoen.

Legitimiteit

Alleen China zet het Zero Covidbeleid hardnekkig voort. Bij de minste besmettingen gaan dorpen en steden er nog altijd in totale lockdown. Dat zorgt soms voor opmerkelijke beslissingen. In oktober van vorig jaar werden meer dan 30.000 toeristen in Disneyland Shanghai vastgehouden tot ze allemaal negatief hadden getest. De dag voordien bleek een enkele bezoeker covid te hebben.

Het Chinese beleid gaat gepaard met de uitrol van een surveillancearchitectuur waarmee gecontroleerd wordt of de Chinezen zich wel keurig aan de maatregelen houden. Sinds 23 december is de miljoenenstad Xi’an (bekend van het terracottaleger) in lockdown. Ook de stad Yuzhou, met drie coronagevallen op een totale bevolking van meer dan een miljoen, is sinds 4 januari volledig afgegrendeld.

Dat China blijft vasthouden aan Zero Covid – de Chinese regering spreekt steevast over ‘de wetenschappelijke methode’ – heeft verschillende oorzaken. Zo laat de kwaliteit van de Chinese gezondheidszorg buiten de grote steden te wensen over. Om dat systeem te vrijwaren, moet China dus snel optreden. Maar los van die praktische overweging geldt de vaststelling dat het Chinese coronabeleid al bij al behoorlijk goed werkt. ‘De gemiddelde Chinees heeft de voorbije twee jaar redelijk weinig van de pandemie gemerkt’, zegt Chinakenner Frank Pieke (Universiteit Leiden). ‘Als je toevallig in een brandhaard woont, heb je bij wijze van spreken pech gehad. De overgrote meerderheid van de Chinezen heeft het voorbije jaar geen enkele lockdown meegemaakt. Er zijn nauwelijks iets meer dan 4000 doden gevallen. In vergelijking met de respons van veel westerse landen is dat een groot succes.’

Bij de abrupte lockdown in Xi’an sijpelde online wel enig ongenoegen door. Zeker in de begindagen worstelden bepaalde plekken met een tekort aan levensmiddelen, een euvel dat ook tijdens de lockdown van Wuhan aanvankelijk speelde. Het zijn strubbelingen waarmee de Chinese overheid vrede neemt, vooral omdat de economie maar weinig last ondervindt van de lockdowns. Ook de impact van Xi’an zal beperkt blijven, voorspelt Vincent Brussee, die als expert verbonden is aan de Berlijnse China-denktank Merics. ‘Je kunt het op Belgische schaal vergelijken met een stad als Leuven die in lockdown gaat. Voor de inwoners is het rotvervelend, maar op nationaal vlak heeft het amper een economische impact.’

Pieke ziet ook politieke motivaties om vast te houden aan de harde aanpak. ‘Chinezen hebben over het algemeen veel vertrouwen in hun overheid, en verwachten dat ze te allen tijde controle heeft over de situatie. Daarom treedt de Chinese overheid drastisch op tegen alles wat enigszins voor sociale onrust kan zorgen. Als ze dat niet doet, brengt ze haar legitimiteit in gevaar.’ De strikte aanpak van Wuhan, waarbij lokale bestuurders met het nodige vertoon afgezet werden, heeft ook voor een sneeuwbaleffect gezorgd. Daardoor leggen lokale overheden vaak al te voortvarend nieuwe maatregelen op.

Bovendien beginnen op 4 februari de Olympische Winterspelen in Peking. In aanloop naar die olympiade heeft de organisatie een soort veiligheidscordon rond het olympisch dorp gelegd, waardoor sporters bijna onmogelijk contact kunnen hebben met de Chinese bevolking. ‘De Spelen zijn een prestigeproject’, aldus Pieke. ‘Het regime wil absoluut aan de wereld tonen dat China de Winterspelen op een veilige manier kan organiseren, en dat eventuele besmettingen de bevolking niet zullen bereiken.’

Geen experimenten

Voorlopig lijkt niets erop te wijzen dat China het geweer weldra van schouder zal veranderen. Het land is groot genoeg om zich grotendeels van het internationale verkeer af te sluiten. Bovendien kan China in vergelijking met het Westen minder rekenen op vaccinatie om de schade te beperken. China vaccineert zijn bevolking voornamelijk met Sinovac en Sinopharm, vaccins van eigen bodem die minder effectief lijken dan de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna.

Sowieso lijkt 2022 geen jaar voor grote experimenten in China. In oktober 2022 houdt de Communistische Partij haar twintigste partijcongres. ‘Op dat congres moet president Xi Jinping zijn positie veiligstellen’, zegt Brussee. ‘De Chinese media pakken er graag mee uit dat China de pandemie beter dan gelijk welk land heeft aangepakt. De kans dat Xi in zo’n cruciaal jaar een politiek risico zal nemen en de aanpak zal aanpassen, is zo goed als nul.’

Al bestaat er natuurlijk altijd de mogelijkheid dat het virus ook de Chinese overheid te snel af zal zijn. ‘Er kan een variant komen die zelfs voor het Chinese systeem té besmettelijk blijkt’, zegt Brussee. ‘Maar voorlopig ziet het er niet naar uit dat het al geldt voor omikron. In Xi’an lijkt de Chinese aanpak nog altijd te werken om het aantal gevallen terug te dringen. Waarom zou je dan van strategie veranderen?’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content