Ondanks een tumultueuze ontmoeting in het Witte Huis en het vooruitzicht op een nieuwe ontmoeting tussen Trump en Poetin, is er aan Oekraïense kant enig optimisme. ‘Trump is wel degelijk goed geïnformeerd over Oekraïne’, zegt expert internationale relaties Volodymyr Fesenko.
Geen Tomahawk-langeafstandsraketten, geen extra wapens en een reprimande achter gesloten deuren. De ontmoeting tussen Donald Trump en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky van vorige vrijdag verliep niet even catastrofaal als de scheldpartij in het Oval Office van eind februari, maar ging evenmin volgens plan. Volgens The Washington Post zou Trumps Midden-Oostengezant Steve Witkoff Oekraïne zelfs onder druk hebben gezet om de regio’s Donetsk en Loehansk aan Rusland af te staan. Trump leek vooral uit te kijken naar de ontmoeting met Poetin in Boedapest, die over een tiental dagen moet plaatsvinden.
Met die Tomahawks zou Oekraïne doelwitten kunnen raken die een stuk dieper in Rusland liggen, wat de druk op Moskou zou vergroten. Die verwachting bleek achteraf te hooggespannen. ‘Vrijwel geen enkele politieke of militaire expert verwachtte dat Amerika bereid zou zijn om Tomahawks aan Oekraïne te leveren’, zegt Volodymyr Fesenko, directeur van het Penta Center for Political Studies in Kiev. ‘Ook Zelensky geloofde daar niet echt in. Maar omdat Trump er de voorbije weken meermaals zelf over begon, heeft Zelensky er toch op aangedrongen. Dat is bij Trump in het verkeerde keelgat geschoten. Hij vindt dat Zelensky over vrede moet praten, niet over Tomahawks.’
Fesenko zelf ziet de afgelopen ontmoeting als een tussenstap. ‘Amerika wil zowel Rusland als Oekraïne onder druk zetten om rond de tafel te gaan zitten’, zegt Fesenko. ‘Het grote probleem is dat Trump zo snel mogelijk vrede wil sluiten, maar dat Amerika momenteel geen vredesplan heeft.’
Positieve lessen
Toch kan Oekraïne positieve lessen trekken uit het gesprek. ‘Trump heeft zich opnieuw uitgesproken voor een staakt-het-vuren langs de huidige frontlinie, zoals Oekraïne voorstelt’, zegt Fesenko. ‘Rusland wil dat er eerst een vredesdeal komt, en dan pas een staak-het-vuren. Alleen bestaat het risico dat Trump zich opnieuw bedenkt wanneer hij Poetin in Boedapest ontmoet. Trump is sinds het begin van dit presidentschap al zes keer van gedachten veranderd over de chronologie van het vredesproces.’
‘Trump wil wel zo snel mogelijk vrede sluiten, maar heeft momenteel geen vredesplan.’
Een andere reden tot optimisme: Trump heeft het verzoek om Tomahawks te leveren misschien niet ingewilligd, maar ook niet van tafel geveegd. Ook Zelensky benadrukte na de ontmoeting dat Trump misschien wel geen ‘ja’ heeft gezegd, maar ook nog geen ‘nee’. Aan Oekraïense kant herinneren ze zich maar al te goed dat Amerika de voorbije jaren vaak vele maanden op de rem ging staan om bepaalde wapens naar Oekraïne te sturen, maar finaal wel Patriots, ATACM’s of Himars-systemen leverde.
Elke uitvlucht is goed: waarom Donald Trump er alles aan doet om Vladimir Poetin niet onder druk te zetten
Het risico-Orbán
Het is uiterst onwaarschijnlijk dat Poetin en Trump in Boedapest wel tot een vergelijk komen. ‘Dat kan ook niet’, zegt Fesenko. ‘De oorlog kan niet beëindigd worden zolang Oekraïne niet rond de tafel zit. Trump begrijpt dat de standpunten van Oekraïne en Rusland te ver uit elkaar liggen om vrede te sluiten. Daarom begint hij opnieuw over een staakt-het-vuren, en niet over vrede.’
Net als tijdens de ontmoeting in Alaska zal Poetin ongetwijfeld proberen om Trump te overtuigen van de Russische voorwaarden voor vrede. Dat was toen onsuccesvol: Trump raakte gefrustreerd door Poetins onbuigzaamheid en de ontmoeting liep uit op een teleurstelling. ‘Poetin doet dat elke keer wanneer Trump zich uitspreekt vóór Oekraïne: hij zoekt telefonisch contact om hem terug aan zijn kant te krijgen’, zegt Fesenko. ‘Poetin wil niet onderhandelen of een akkoord sluiten, hij wil over zijn invloed op Trump waken. Zowel Zelensky als Poetin strijden om Trump.’
De ontmoeting in Boedapest houdt bovendien nog een ander risico in. ‘Trump kan er niet alleen door Poetin worden beïnvloed, maar ook door Viktor Orbán’, zegt Fesenko. ‘Het is duidelijk dat Orbán niet de kant van de Europese leiders zal kiezen.’
Waarom Russische raketten steeds beter door de Oekraïense luchtafweer raken: ‘Ze hebben geleerd hoe Patriots werken’
Trump wil meer dan deals
In de lente vreesde men dat Trump zijn interesse voor de Russisch-Oekraïense oorlog dreigde te verliezen. Zijn campagnebelofte dat hij de oorlog ‘binnen de 24 uur’ zou beëindigen, bleek een dichterlijke overdrijving.
In tegenstelling tot de algemene perceptie is Fesenko niet al te negatief over Trumps houding tegenover zijn land. ‘Trump zegt vaak positieve dingen over Oekraïne’, zegt Fesenko. ‘Het is niet zo dat hij alleen maar Russische propaganda napraat, zoals zijn gezant Steve Witkoff vaak lijkt te doen. We weten allemaal dat Trump cijfers nogal vrij interpreteert, maar wanneer hij onlangs de vraag kreeg welk percentage van de Donbas door Rusland werd bezet, gaf hij het exacte cijfer. Dat wijst erop dat Trump wel degelijk goed geïnformeerd is over Oekraïne.’
Moeten we Russische vliegtuigen die boven NAVO-grondgebied vliegen neerschieten?
