De Verenigde Staten hebben een deel van hun beloofde wapenleveringen aan Oekraïne stopgezet, net op het moment dat het land kreunt onder de Russische luchtaanvallen.
De Verenigde Staten hebben beslist om minder wapens naar Oekraïne te sturen, en dat enkele dagen nadat Rusland zijn zwaarste luchtaanval lanceerde sinds de start van de grootschalige invasie drieënhalf jaar geleden. Dat meldden Amerikaanse media Politico en NBC News dinsdag en heeft het Witte Huis intussen bevestigd. Het gaat onder meer om Patriot-luchtafweerraketten, artilleriestukken en antitankwapens. Het Pentagon meent na een doorlichting van de eigen voorraden dat de VS over onvoldoende wapens beschikken.
Het Oekraïense ministerie van Defensie liet in een reactie weten dat het door de VS niet op voorhand op de hoogte was gebracht. Nochtans hebben de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Oekraïense evenknie Volodymyr Zelensky elkaar vorige week ontmoet op de NAVO-bijeenkomst in Den Haag. ‘De vertraging van de leveringen zal Rusland alleen maar aansporen om de terreur verder te zetten’, klinkt het. Het Kremlin reageert daarentegen opgetogen op de Amerikaanse beslissing. ‘Hoe minder wapens er naar Oekraïne gaan, hoe sneller het conflict zal eindigen.’
Volgens Karen van Loon, defensiespecialiste aan het Nederlandse Clingendael Instituut, komt dit erg ongelegen. ‘Luchtverdediging is het schild waar Oekraïne zich achter kan verschuilen. De Russische luchtaanvallen worden talrijker en verfijnder. Met een combinatie van raketten, drones en ballistische projectielen slaagt Moskou er steeds meer in de Oekraïense luchtafweer te overbelasten. Dat leidt niet alleen tot militaire verliezen, maar ook tot een heleboel burgerslachtoffers. De Amerikaanse beslissing is een zware klap.’
Ook Olena Haloesjka, Oekraïens politica en directeur van het International Center for Ukrainian Victory, is teleurgesteld, maar niet verrast. ‘We weten al langer dat de VS zich willen terugtrekken uit Europa, maar dat maakt de aankondiging niet minder pijnlijk. Sinds het begin van de oorlog heeft Rusland de productie van Iraanse Shahed-drones en ballistische raketten verveelvoudigd. Ook de Noord-Koreaanse raketten zijn veel performanter geworden. De Amerikaanse Patriot-luchtafweersystemen zijn de enige die die drones en raketten kunnen opvangen.’
Waarom is Europa zo traag met steun leveren aan Oekraïne?
Luchtafweer
Wat kan Europa doen? Al in april 2024 riep de Duitse regering haar bondgenoten op om Oekraïne meer luchtafweersystemen- en munitie te bezorgen. ‘Dringender en luider kan de Oekraïense schreeuw om effectieve luchtverdedigingscapaciteit niet zijn. We vragen jullie om al jullie voorraden te bestuderen en te bekijken wat er naar Oekraïne kan worden overgebracht. We moeten allemaal meer doen’, klonk het in een brief van de Duitse defensie- en buitenlandministers. Het initiatief kreeg de naam ‘Onmiddellijke Actie voor Luchtverdediging’.
Maar zo onmiddellijk kwam de actie helemaal niet. Integendeel. Hoewel enkele landen, waaronder België en Letland, met het nodige voorbehoud extra steun toezegden, zette de aanzet van Berlijn weinig zoden aan de dijk. Zo weinig zelfs dat Duitsland het initiatief zopas nieuw leven moest inblazen. ‘Het is elke dag overduidelijk: Rusland blijft Oekraïne vanuit de lucht aanvallen. Het aantal aanvallen met drones en kruisraketten is enorm’, zei Duits defensieminister Boris Pistorius begin vorige maand op een bijeenkomst van NAVO-ministers.
Het Duitse luchtafweerinitiatief is maar een van de vele aanzetten die de Europese bondgenoten van Oekraïne de voorbije jaren uit de grond stampten wanneer het land weer eens in een benarde positie raakte. Er was een Tsjechische munitiecoalitie, een Estse munitiecoalitie, een Deense aanzet voor wapenleveringen, een Duits initiatief ter ondersteuning van de elektronische oorlogsvoering enzovoort. Alleen het Tsjechische initiatief lijkt enigszins succesvol – het voorbije anderhalf jaar zouden er via die weg een kleine twee miljoen artilleriestukken naar Oekraïne zijn gegaan.
‘Op logistiek, politiek en industrieel vlak reageert Europa veel te versnipperd.’
Versnipperd
Volgens van Loon gaapt er een kloof tussen wat Europa wil doen en wat het kan doen. ‘Er zijn veel goedbedoelde initiatieven. Die kunnen snel op bepaalde noden reageren, maar zijn niet duurzaam van aard. Op logistiek, politiek en industrieel vlak reageert Europa veel te versnipperd. Een gemeenschappelijk Europees strategisch plan blijft uit, terwijl kennisinstellingen al lang oproepen tot een eengemaakte Europese commandostructuur ter ondersteuning van Oekraïne. Het is tijd dat Europa bewijst dat het beter kan.’
Halushka verwoordt het nog iets scherper: ‘Wil Europa dat Oekraïne wint of slechts overleeft? Als Europa wil dat we de oorlog winnen, moet het de daad bij het woord voegen. Het gaat dan niet alleen over wapenleveringen, maar ook om de financiering van de Oekraïense defensie-industrie. Momenteel ontwikkelen we luchtafweersystemen die de Iraanse drones gemakkelijker kunnen neerhalen en ballistische raketten die Rusland krachtig kunnen treffen. Maar zonder financiële steun wordt het moeilijk om de productiecapaciteit in sneltempo te verhogen.’
Van krachtpatser naar schietschijf: hoe Iran in sneltempo zijn machtspositie verloor
