VS-Hooggerechtshof ruziet en verkiest godsdienstvrijheid boven coronamaatregelen

Amy Coney Barrett, de nieuwste rechter van het Hooggerechtshof
Rudi Rotthier

Als om te bewijzen dat het Hooggerechtshof onder Donald Trump veranderd is, oordeelde de hoogste rechtbank van de VS dat beperkingen die de staat New York aan gebedshuizen oplegde om de pandemie in te perken, niet door de beugel kunnen. Enkele maanden geleden kwam het Hooggerechtshof nog tot de tegenovergestelde conclusie.

Het vonnis werd enkele minuten voor middernacht in de nacht van woensdag op donderdag bekendgemaakt. Het was een nipte aangelegenheid: vijf van de negen rechters stemden voor, vier tegen. Het vonnis werd vergezeld van opinies van vijf rechters, die in de formulering van The New York Times ‘bittere’ meningsverschillen tonen.

De zaak was aanhangig gemaakt door het bisdom van Brooklyn en door twee synagogen, die vonden dat de beperkingen die gouverneur Andrew Cuomo had opgelegd aan gebedshuizen buiten proportie waren. Hij had in het voorjaar, toen de pandemie zwaar toesloeg in New York, de regel uitgevaardigd dat in ‘rode’ zones ten hoogste tien personen in een gebedshuis aanwezig mochten zijn, en in een ‘oranje’ zone maximaal 25 mensen. Toen het aantal besmettingen weer daalde, werden de kleurencodes veranderd en golden de beperkingen niet langer.

Tijdens de eerste golf van de pandemie werd de joodse gemeenschap bijzonder zwaar getroffen, wat Cuomo toeschreef aan het feit dat die gemeenschap de toen nog minder strenge regels niet had nageleefd.

Andrew Cuomo
Andrew Cuomo© Belga Image

Ten gronde stelde het Hooggerechtshof het bisdom van Brooklyn en de synagogen in het gelijk.

‘Zelfs in een pandemie kan de Grondwet niet afgevoerd en vergeten worden’, aldus het vonnis, ‘De beperkingen die hier ter discussie staan, door feitelijk velen de mogelijkheid te ontnemen om aan een religieuze dienst deel te nemen, raakt het hart van het Eerste Amendement dat godsdienstvrijheid garandeert’.

‘Meer welwillend voor seculiere ondernemingen’

Volgens het vonnis van het Hof was de regelgeving veel te streng. ‘Het valt moeilijk te geloven dat meer dan tien mensen toelaten in een kerk die duizend stoelen telt of in een synagoge met 400 plaatsen een groter gezondheidsrisico zou inhouden dan vele andere activiteiten die de stad wel toelaat.’ Het vonnis stelt dat de staat ‘seculiere ondernemingen’ meer welwillend bejegent dan gebedshuizen. Terwijl de gouverneur gebedshuizen in rode en oranje zones zwaar een banden legde, mochten ‘acupuncturisten, kampeerterreinen, garages’ wel openblijven.

Eerder dit jaar, in mei en juli, oordeelde het Hooggerechtshof met 5 stemmen tegen 4 in de tegenovergestelde richting. Daardoor werden beperkingen voor gebedshuizen in de staten Californië en Nevada in stand gehouden.

Het grote verschil tussen toen en nu is dat de samenstelling van het Hooggerechtshof veranderd is. De voorvrouw van de progressieve rechters, Ruth Bader Ginsburg, overleed in september, en werd kort voor de presidentsverkiezingen vervangen door de conservatieve Amy Coney Barrett. Daardoor is het evenwicht verschoven van 5-4 naar 6-3 in het voordeel van de conservatieven.

‘We mogen niet ter plaatse trappelen als de Grondwet wordt aangevallen. Als we dat doen, loopt het nooit goed af’

Rechter Neil Gorsuch

Opperrechter John Roberts, een conservatief die geregeld met progressieven meestemt, stemde die twee eerdere keren met de door Democratische presidenten aangestelde rechters. En Roberts, genomineerd door president George W. Bush, bleef ook dit keer aan de kant van de Democraten. Hij noteerde dat er geen reden meer was voor de tussenkomst van het Hooggerechtshof aangezien de beperkende maatregelen van gouverneur Cuomo niet langer van kracht zijn. Volgens hem begeeft het Hof zich op glad ijs. Het is niet aan rechters ‘om bepalingen ongedaan te maken die gezondheidsbeambten tijdens een dodelijke pandemie voorzien om de openbare veiligheid te garanderen’.

Opperrechter John Roberts
Opperrechter John Roberts© Belga Image

In een eerder vonnis schreef Roberts dat regeringsleiders die de bevolking proberen te beschermen ‘niet moeten onderworpen worden aan kritiek van niet-verkozen federale rechters, die de achtergrond, de competentie en de expertise missen om te oordelen over gezondheidsaangelegenheden’.

‘Irrelevant’

Andere conservatieve rechters reageerden, naar geplogenheden van het Hof, ‘furieus’ of ‘bitter’ op de argumenten van Roberts. Neil Gorsuch, door Donald Trump aangesteld, formuleerde het zo: ‘We mogen niet ter plaatse trappelen als de Grondwet wordt aangevallen. Als we dat doen, loopt het nooit goed af’.

‘Rechters van dit Hof spelen een dodelijk spel als ze het oordeel van gezondheidsverantwoordelijken in vraag stellen’

Rechter Sonia Sotomayor

In haar petitie bij het Hooggerechtshof had de katholieke kerk geargumenteerd door de kerken zwaardere beperkingen opgelegd gekregen hadden dan drankwinkels, (motor)fietsherstellers en supermarkten.

Sonia Sotomayor, hier met de Obama's
Sonia Sotomayor, hier met de Obama’s © Belga Image

De progressieve rechter Sonia Sotomayor schreef hierover: ‘Ik vrees dat toegeven aan petities zoals die van het Rooms-Katholieke bisdom van Brooklyn alleen maar het lijden van de natie zal vergroten.’ Ze ging specifiek in op het onevenwicht tussen maatregelen tegen gebedshuizen en drankwinkels. ‘In tegenstelling tot religieuze diensten hebben fietsherstellers en drankwinkels doorgaans geen klanten die een uur of langer vergaderen om samen te spreken en te zingen. Rechters van dit Hof spelen een dodelijk spel als ze het oordeel van gezondheidsverantwoordelijken in vraag stellen over waar het virus, dat nu wekelijks een miljoen Amerikanen treft, het makkelijkst verspreid geraakt’.

Gouverneur Cuomo noemde de uitspraak van het Hooggerechtshof in een reactie ‘irrelevant wat de praktische impact op dit moment betreft’. Het Hof wilde volgens hem duidelijk maken dat het een ander Hof is dan tevoren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content