Vitalik Buterin, de goeroe van de crypto: ‘De grote man kan de boom in’

Vitalik Buterin: 'De grote man kan de boom in. Hij heeft al genoeg geld.' © Valentin Flauraud/EPA

Het is aan Vitalik Buterin te danken dat de digitale rechten op internetgrappen miljoenen waard zijn. De update van het netwerk dat hij ontwierp, wordt cruciaal voor de doorbraak van cryptomunten.

De media weten niet goed hoe ze Vitalik Buterin moeten neerzetten. De 27-jarige Rus is de leidende figuur in de wereld van de cryptomunten. Je zou hem kunnen zien als een vernuftige nerd met een hoek af die broedt op veelbelovende technologie, in de traditie van Steve Jobs en Elon Musk. Maar anders dan Jobs of Musk is Buterin zeker geen geboren verkoper die baadt in zelfvertrouwen. De spichtige, sociaal onhandige programmeur leerde al zijn vrienden kennen op het internet en zegt met trots dat het jaren duurde voordat hij ze in levenden lijve zag.

Buterin is een genie, maar geen geniale ondernemer. Zijn cryptomunten maakten van hem een miljardair, maar dat gebeurde zonder businessplan. Eigenlijk is Vitalik Buterin een idealist. Hij staat kritisch tegenover zijn eigen rijkdom, en hekelt zelfs dat er überhaupt geld verdiend wordt met cryptomunten. Als het van hem afhangt, dan zwakt de hype liever vandaag dan morgen af. Voor hem moet het hele idee achter cryptogeld worden herbekeken en een doorstart maken als de nieuwe manier waarop u en ik ons betaalverkeer afhandelen, net als onze verzekeringen, onze eigendomsaktes, de sociale media, het internetverkeer en zelfs de organisatie van de hele samenleving.

U denkt bij cryptomunten vanzelf aan bitcoin, maar Vitalik Buterin zou dat graag anders zien. Deels uit eigenbelang: Buterin ontwierp de ether, een cryptomunt die bitcoin concurrentie aandoet. Ether is de tweede grootste cryptomunt, met een marktkapitalisatie (waarde per munt, maal het aantal munten) van meer dan 400 miljard euro. Bitcoin sluipt naar de 1000 miljard. Die marktkapitalisaties gelden op het moment van schrijven: wanneer u dit leest, kan het al heel anders zijn, zowel in positieve als negatieve zin.

Wiskundewonderkind

Vitalik Buterin wordt geboren in Moskou, maar verhuist op zijn zesde naar Toronto. Als wiskundewonderkind belandt hij in speciale leertrajecten voor tienergenieën. Op zijn zeventiende doet hij mee aan een programmeerwedstrijd voor vechtende robots. Het vechten zelf interesseert hem weinig. Hij leert zijn robot om eigen beslissingen te nemen op basis van wat die waarneemt en niet te wachten op commando’s van de menselijke bestuurder. Een origineel idee, maar hij zal er de wedstrijd niet mee winnen.

In 2011 spoort zijn vader hem aan om zich te verdiepen in bitcoin. De digitale munt bestaat dan twee jaar, wie op dat moment instapt, hoort al niet meer bij de pioniers. Buterin gelooft er niet in: hoe kan cryptogeld, geboren uit computerberekeningen, echte waarde hebben? De achterliggende wiskunde boeit hem wel. Hij begint te schrijven voor een blog die per artikel 5 bitcoin betaalt. In die tijd kon je daar net een hotdog mee kopen, vandaag is 1 bitcoin meer dan 50.000 euro waard.

Zo lang zou Buterin zijn eerste bitcoins niet bijhouden. Eind 2011 richt hij Bitcoin Magazine op, een website die een gezaghebbende stem wordt onder crypto-enthousiastelingen. Maar de bitcoin klimt noch daalt, en Buterin, die vooral door de wiskunde geboeid is, begint zijn interesse te verliezen. In 2013 ontdekken de traditionele media de bitcoin. Plots knalt de waarde door het dak. De bitcoins die Buterin kreeg voor die blog vertegenwoordigen nu een kapitaal.

De artikels van Buterin in Bitcoin Magazine beginnen zich te richten op de politiek achter cryptomunten en de verandering die ze teweegbrengen. Bitcoin is daar niet het geschikte vehikel voor, vindt de jonge hoofdredacteur, omdat het niet interessant is als betaalmiddel: welke verkoper wil uitbetaald worden in een munt waarvan de waarde elk uur anders kan zijn? Eigenlijk kun je met bitcoin niets anders doen dan hopen dat de munt in waarde stijgt, en wie heeft daar wat aan? Maar blockchain, de technologie achter bitcoin, kan nog op andere terreinen worden toegepast.

Buterin droomt van blockchains voor verzekeringen, blockchains voor weddenschappen, blockchains voor eigendomsrecht, – de lijst is eindeloos. Het voordeel van blockchain is dat het werkt zonder sturende hand van verzekeringsmakelaars, wedkantoren of notarissen. Een blockchain is een netwerk van computers dat een openbaar, gemeenschappelijk register van transacties bijhoudt. Iedere transactie wordt geregistreerd op al die computers. De transacties verlopen tussen de gebruikers onderling.

Om bitcoins te bezitten heb je geen bank nodig. Buterin verruimt dat principe, via smart contracts. Dat zijn stukjes computertaal die transacties automatisch uitvoeren zodra aan de voorwaarden wordt voldaan die de partijen vooraf afspraken. Bij een sportweddenschap gaat het algoritme bijvoorbeeld na of het team waarop werd gegokt daadwerkelijk won, waarna de winst automatisch wordt uitgekeerd. De transactie is geprogrammeerd, er komt geen mens aan te pas.

In potentie is dat revolutionair, beseft Buterin, want je zet machtige instellingen buitenspel. ‘Macht is en blijft een nulsomspel’, zegt hij in technologiemagazine Wired. ‘Als je de kleine man macht wilt geven, dan moet je de grote man minder machtig maken, daar is geen lievemoederen aan. Persoonlijk zeg ik: de grote man kan de boom in. Hij heeft al genoeg geld. Van bij de start van mijn project beschouwde ik alles wat te maken heeft met overheidsregulering of machtige bedrijven als het zuiverste kwaad. Die instituten redeneren zoals Mr. Burns van The Simpsons: hoe kan ik vandaag weer duizenden stumperds de duvel aandoen?’

Time zet Vitalik Buterin in zijn top 100 van invloedrijkste mensen van 2021. Tot verbazing van de programmeur, die zichzelf blijft zien als een naïeve buitenstaander.

Paniniprentjes

Vitalik Buterin, die intussen als een visionair wordt beschouwd, zet in 2013 zijn studie stop. Na een inzameling in de cryptogemeenschap en met zijn eigen bitcoins als onderpand richt hij de Ethereum Foundation op. De zeven oprichters van die vzw, gevestigd in Zwitserland, noemen zich The Fellowship of Ethereum, een verwijzing naar Lord of the Rings. Buterin krijgt naderhand spijt van die knipoog naar zijn favoriete fantasyfilm, want hij raakt gebrouilleerd met alle oorspronkelijke oprichters. Ondertussen heeft hij ze uitgekocht.

De Ethereum Foundation wordt de officiële toezichthouder van het Ethereum Netwerk, de internetomgeving waar Buterins revolutie op draait. De programmeercode is open source: wie wil, kan ermee aan de slag. Het duurt even voor dat op gang komt, maar de laatste jaren komen er in ijltempo nieuwe applicaties bij. Een voorbeeld zijn de NFT’s, de hype van 2021. NFT’s of non-fungible tokens kun je zien als digitale eigendomsaktes, geregistreerd op de blockchain van het Ethereum Netwerk. Je kunt eigenaar worden van de gekste dingen: een jpeg, een internetgrap, de eerste tweet of virtuele Paniniprentjes. In februari verkocht grafisch ontwerper Mike Winkelmann een NFT van zijn digitale kunst voor 59,7 miljoen euro, wat van de onbekende tekenaar een van de duurste levende kunstenaars maakte.

De oprichter van Ethereum zou het beschouwen als een uitwas. Hij wil juist af van de hebzucht die de cryptowereld regeert. Een fundamenteel verschil tussen bitcoin en ether, de cryptomunt waar het Ethereum Netwerk op draait, is dat er geen limiet staat op hoeveel munten er kunnen worden gemijnd. De ontwerper van bitcoin bepaalde dat er 21 miljoen bitcoins kunnen komen. De voorraad is eindig en wordt blijkbaar almaar gewilder, toont de koers. Van ether zijn er intussen meer dan 118 miljoen munten in omloop en dat aantal stijgt elke dag. Dat moet, hoopte Buterin, speculatie de kop indrukken. Al valt dat in de praktijk tegen: ook de koers van ether maakt bokkensprongen, vaak synchroon met de schommelingen van bitcoin.

Nu Ethereum uit zijn voegen barst, komt de man achter het netwerk in de schijnwerpers te staan. Het Amerikaanse weekblad Time zet Buterin in zijn top 100 van invloedrijkste mensen van 2021. Tot verbazing van de programmeur, die zichzelf blijft zien als een naïeve buitenstaander. Buterin speelt met zijn imago van contactgestoorde nerd en houdt de pers graag voor de gek. Hij gooide een biografie online, zodat journalisten hun stukken konden stofferen. In die bio staat dat de Rus Ethereum bedacht nadat zijn geliefde personage uit de game World of Warcraft werd geschrapt. Hij zou toen ‘de verstikkende macht van gecentraliseerde instituten’ gevoeld hebben. Veel media brachten het als ernstig nieuws – met als onderliggende boodschap: wat een rare kwieten in de cryptowereld – maar je mag vermoeden dat Buterin een grap maakt. Een paar regels verder schrijft hij dat zijn godsdienst het ’tauïsme’ is. Niet de leer van tao, maar van het irrationale getal tau, oftewel twee keer pi. Tau helpt om wiskundige formules korter en hanteerbaarder te maken – daar is het Buterin inderdaad om te doen.

Het is ironisch dat een project dat van decentralisatie zijn bestaansreden maakt, zo afhangt van één man.

Zoals dat gaat met goeroes lepelen zijn volgelingen elk woord van Vitalik Buterin op als evangelie. De Canadese Rus bedient hen op hun wenken. Op Twitter vraagt hij raad over aanpassingen aan het Ethereum-netwerk. Je kunt zijn programmeerwerk in realtime volgen. Is Buterin enthousiast over een nieuwe applicatie, dan klimt de koers van ether binnen de minuut. Maar de grote aandacht voor de jonge miljardair heeft ongewenste neveneffecten. In 2017 post een grappenmaker op het forum van 4Chan dat Buterin omgekomen is bij een auto-ongeluk. De koers van ether zakt in elkaar. De markt kalmeert pas als Buterin een selfie op Twitter plaatst, waarop hij een papier met de actuele beurskoers voor de camera houdt. Het is ironisch dat een project dat van decentralisatie zijn bestaansreden maakt, zo afhangt van één man.

Hondjesgeld

In mei doet Buterin een van de grootste liefdadige schenkingen aller tijden, maar het goede doel in kwestie aarzelt en wil de donatie afwijzen. De anekdote illustreert zowel hoe hard het gaat met cryptomunten als hoezeer de Rus aanbeden wordt. Want zijn fans schenken de Ethereum Foundation donaties in cryptogeld.

Dat ging zo. Mogelijk hoorde u al van de dogecoin. Deze cryptomunt verwijst naar een internetgrap met een meme van een verdwaasd kijkende hond. De bedenkers wilden de dolle speculatie in cryptomunten belachelijk maken, maar hun grap werd ernst. Dogecoin is op het moment van schrijven goed voor een marktkapitalisatie van meer dan 34 miljard euro.

Plots duiken er allerhande cryptomuntjes op die dogecoin kopiëren, maar dan met andere grappige hondjes. Dat gaat Buterin te ver. De kritiek van Dogecoin kon hij vatten, hij was het er zelfs mee eens. Maar die kopieën surfen mee op het succes en maken de grap wrang. De Ethereum Foundation schenkt alle hondjesmunten die ze zelf gedoneerd kreeg aan het Indiase Covid Relief Fund. Het pakket heeft een waarde van 982 miljoen euro, al gaat daar luttele uren later al een flink stuk af, want de koers van hondjesgeld keldert. De Indiase centrale bank is gekant tegen cryptogeld en vraagt om de schenking te weigeren. Maar omdat het zo’n fors bedrag is, gaat de Indiase politiek uiteindelijk overstag. Het Covid Relief Fund van India zet de cryptomunten mondjesmaat om in gewone valuta, om de waarde van zijn cryptoberg niet te laten crashen.

Deze winter krijgt Ethereum een upgrade die het netwerk kan maken of kraken. Op de Shangai Blockchain Week eind oktober omschrijft Buterin de uitdaging als ‘opschalen terwijl Ethereum desondanks op een betekenisvolle manier gedecentraliseerd blijft’. De blockchaintechnologie maakt veel mogelijk, maar er zijn ook nadelen. Elke transactie moet via het hele netwerk passeren. Ethertransacties kosten te veel en duren te lang, vindt ook Buterin. En er moet dringend iets worden gedaan aan de rampzalige ecologische voetafdruk van cryptomunten.

Bitcoin alleen al blijkt goed voor 0,5 procent van alle stroomverbruik wereldwijd. Het mijnen van cryptomunten gebeurt in servergrotten in de koudste delen van Rusland of China, waar elektriciteit het goedkoopst is en de computers van nature worden gekoeld. Transacties op het Ethereum Netwerk verlopen via een veilingsysteem. Wie de transactie het snelst registreert op de blockchain, ontvangt als fooi enkele ethermunten: kort gezegd is dat hoe je cryptogeld mijnt.

Dat lijkt democratisch en efficiënt, maar het oorspronkelijke opzet is intussen behoorlijk vervormd. Zeven bedrijven domineren de markt. Het is big business, met grote investeringen en grote winsten. Waar het vroeger nog mogelijk was om met een simpele huis-pc bitcoin te mijnen, kom je er vandaag als amateur niet meer aan te pas. En erger nog: een paar megabedrijven controleren de facto de transacties, net waar de blockchainrevolutie tegen strijdt.

Buterin wil met Ethereum 2.0 vermijden dat de investeerders weglopen met de winst. De CO2-emissies zouden met 99 procent moeten dalen. Tegelijkertijd moet het makkelijker worden om nieuwe applicaties te schrijven en moet de cyberveiligheid sterker. Zelfs overtuigde cryptofans vrezen dat de cryptogoeroe te veel hooi op zijn vork neemt. Buterin zet hoog in. Faalt de upgrade, dan moet een ander, beter blockchainnetwerk Ethereum vervangen, vindt de programmeur, die vanzelfsprekend tegenkanting krijgt van de bedrijven die cryptomunten mijnen en die hun businessmodel bedreigd zien.

De oplossing lijkt erin te liggen dat Ethereum het concept van de blockchain enigszins afzwakt. Wie een aantal ethermunten blokkeert als onderpand, krijgt het recht om transacties goed te keuren, nog voor ze op de blockchain belanden. Wie het vertrouwen beschaamt, wordt automatisch bestraft. Het staat ver van wat de crypto-idealisten oorspronkelijk voor ogen hadden, maar omdat het simpelweg efficiënter is, lijkt iedereen de aanpassingen te slikken.

Noord-Korea

Een andere botsing tussen principes en praktijk gebeurt in oktober. Een lid van de Ethereum Foundation wordt gearresteerd na een presentatie in Noord-Korea. Een schending van het handelsembargo en een mogelijke transfer van gevoelige technologische kennis, vindt de FBI. De aanklacht is niet min, maar bij Ethereum Foundation kunnen ze het eigenlijk alleen maar onderschrijven: ‘De verdachte biedt een vijandige mogendheid de mogelijkheid om geld wit te wassen, buiten iedere bancaire controle.’

Het verweer van Vitalik Buterin maakt weinig indruk. Volgens hem hadden ze er bij Ethereum geeneens bij stilgestaan dat langslopen bij Kim Jong-un zo gevoelig zou liggen. ‘Het gaat om informatie die publiek beschikbaar is, per definitie niet bedoeld om kwaad aan te richten’, tweet hij.

Vitalik Buterin

— 1994 geboren in Kolomna, Rusland

— 2011 hoofdredacteur Bitcoin Magazine

— 2014 krijgt het Thiel Fellowship en lanceert Ethereum

— 2016 eerste upgrade Ethereum

— 2018 eredoctoraat aan de Universiteit van Bazel

— 2021 in de top 100 van Time

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content