Toedekken van seksueel misbruik? ‘Conservatieve lobbygroepen proberen nieuwe paus Leo XIV in diskrediet te brengen’

Vaticaankenner Tom Zwaenepoel acht de aantijgingen over het toedekken van seksueel misbruik jegens Leo XIV ‘onbewezen’.

‘Een ramp’ noemt priester Rik Devillé, die al jaren vecht tegen seksueel misbruik in de kerk, de nieuwe paus. Leo XIV zou als bisschop van Chiclayo, in Peru, onder meer een pedofiele priester de hand boven het hoofd hebben gehouden.

Ook zouden drie zussen geen gehoor hebben gevonden toen ze in 2022 misbruik hadden gemeld. Het bisdom zelf heeft die beschuldigingen altijd met klem ontkend. Vaticaan-watchers zien in de hernieuwde aandacht voor de aantijgingen ook de hand van ultraconservatieve katholieke tegenstanders van de nieuwe paus, die een ‘Franciscus 2.0’ wordt genoemd.

‘Omdat hij niet past in het radicaals-rechtse gedachtegoed, verspreiden extreem-conservatieve kringen geruchten over het toedekken van misbruik door Robert Prevost als bisschop’, postte Mark Van de Voorde, oud-hoofdredacteur van Kerk en Leven daags na de pausverkiezing op Facebook.

In Trump-tijden kiezen de kardinalen een Amerikaanse paus: een toeval is dat niet

Vaticaankenner Tom Zwaenepoel (UGent) sluit zich hierbij aan: ‘De gebrekkige aanpak van het seksueel misbruik binnen de kerk hangt natuurlijk als een grote donkere wolk boven elke paus en elk pontificaat. Zeker in België, waar de kerk door seksueel misbruik in een crisis verkeert en de geloofwaardigheid van de nieuwe paus zal afhangen van de manier waarop hij seksueel misbruik aanpakt.’

De beschuldigingen tegen de nieuwe paus zijn dus opnieuw onder de aandacht gebracht door radicaal-rechtse, conservatieve katholieken?

Tom Zwaenepoel: Precies. De nieuwe paus is niet de kandidaat van de Amerikaanse president Donald Trump, die kardinaal Timothy Dolan, de conservatieve aartsbisschop van New York, als nieuwe paus wilde. Het is een andere Amerikaan geworden, Robert Prevost, een man die in Chicago is geboren is, lange tijd in Peru heeft gewerkt en in 2023 door paus Franciscus naar Rome is gehaald als prefect van het departement dat de nieuwe bisschoppen moet helpen kiezen. Als er echt geloofwaardige verdachtmakingen op Prevost hadden gerust, zou Franciscus hem nooit zo’n sleutelpositie hebben gegeven.

Maar Amerikaanse groeperingen hebben in de dagen voor het conclaaf geprobeerd om progressieve of gematigde kardinalen die serieuze kanshebbers waren, in diskrediet te brengen. Zoals met berichten dat Prevost als bisschop van Chiclayo misbruikdossiers onder het tapijt zou hebben geveegd.

Priester Devillé verwijst naar SNAP, de grote Amerikaanse organisatie van overlevenden van seksueel misbruik door geestelijken, die voorafgaand aan het conclaaf waarschuwde voor zes kardinalen die zouden hebben weggekeken van seksueel misbruik of daders in bescherming hebben genomen. Onder wie de nieuwe paus Leo XIV.

Zwaenepoel: Ik heb immens respect voor Rik Devillé en wat hij voor de slachtoffers van seksueel misbruik in de kerk heeft gedaan. Maar de beschuldigingen aan het adres van Robert Prevost zijn niet bewezen. Onderzoeksjournalisten en andere bronnen in Peru zeggen bijvoorbeeld dat Prevost juist heel correct heeft gehandeld. Verder heeft twee derde van de 133 kardinalen in het conclaaf voor hem gestemd. Ik acht het zo goed als uitgesloten dat ze dit zouden hebben gedaan als Prevost zware fouten kunnen worden aangewreven in een voor de kerk zo gevoelig hoofdpijndossier als seksueel misbruik. Paus-kandidaten worden vooraf gescreend. Men weet in Rome wat voor vlees men in de kuip heeft. Nu goed, men gaat dit, ook onder invloed van de lobbygroepen die dit niet zullen loslaten, tot op het bot uitzoeken, en dat is een goede zaak.

‘Naam die een paus kiest is een programma: Leo XIV moet nieuwe hoop bieden voor kerk en wereld’

In Zuid-Amerika zijn er nog veel landen waar seksueel misbruik in de kerk nog niet echt is onderzocht. Door de aandacht die nu ontstaat, kunnen nog veel meer dossiers boven water komen.

Zwaenepoel: Zeker, maar beweren dat de kerk vandaag niets onderneemt tegen seksueel misbruik, is absoluut niet waar. Maar is paus Franciscus voldoende doortastend en snel te werk gegaan? Dat niet. Er is veel werk aan de winkel voor de nieuwe paus.

Zou er onder de supervisie van menig kerkelijke leider van de generatie van de nieuwe paus een en ander misgelopen kunnen zijn in de omgang met slachtoffers van seksueel misbruik?

Zwaenepoel: Ja. Heel wat van de kardinalen die hebben deelgenomen aan het conclaaf, en dus de nieuwe paus hadden kunnen worden, zijn bisschop of aartsbisschop geweest. Zij stonden dus aan de leiding van grote groepen parochies. Ongetwijfeld zijn daar dingen gebeurd die niet aanvaardbaar zijn. Hebben die bisschoppen en aartsbisschoppen al deze dossiers helemaal behandeld zoals het hoort? Dat is een groot vraagteken, maar allicht niet. De alertheid voor seksueel misbruik in de kerk is de laatste jaren gelukkig sterk toegenomen.

En u geeft de nieuwe paus het voordeel van de twijfel?

Zwaenepoel: Ja. Het klinkt misschien wat vreemd, maar vergeet niet dat de pausverkiezing plaatsvindt in de Sixtijnse Kapel, een plaats van gebed en meditatie. Men gaat ervan uit dat de Heilige Geest de kardinalen daar de inspiratie geeft om de juiste en te vertrouwen persoon te kiezen, met zicht op een fresco van Het laatste oordeel van Michelangelo. In zo’n sacrale setting staan mensen tegenover God en hun geweten.