Het is dikke ruzie tussen Amerikaans president Donald Trump en zijn voormalige vertrouweling Elon Musk. Knack sprak erover met de Nederlandse journalist en Amerikakenner Frans Verhagen. ‘Amerika is zichzelf aan het vernietigen.’
Tesla-baas Elon Musk haalde zich deze week de woede van Trump op de hals door de nieuwe Amerikaanse begrotingswet op X te bestempelen als ‘walgelijke gruwel’.
Verhagen: Die begrotingswet, de ‘One Big Beautiful Bill’, beperkt subsidies op elektrische auto’s die door Trumps voorganger Joe Biden waren ingevoerd. Bovendien leidt de wet tot gigantische extra tekorten op de Amerikaanse begroting. Musk maakt zich daar druk over. Natuurlijk niet vanwege die tekorten maar omdat deze wet zijn eigen bedrijven Tesla en SpaceX kan bedreigen.
Wie is het machtigst? De president van Amerika of de rijkste man op aarde?
Verhagen: Trump natuurlijk. Hij heeft feitelijke macht over de samenleving, en kan Musk klemzetten door zijn subsidies af te nemen. Musk is deel van de totale corruptie van de Trump-regering, maar Trump is degene die bepaalt wie daarvan profiteert.
Hoe is de bromance, de hechte vriendschap tussen Donald Trump en Elon Musk destijds ontstaan?
Verhagen: Vriendschap is niet de juiste term. Trump en Musk hebben een relatie waarbij ze van elkaar kunnen profiteren. Elon Musk heeft 250 miljoen dollar in de campagne van Donald Trump geïnvesteerd. Musk dacht daar voordeel uit te halen. Je kunt het een parasietenrelatie noemen: zodra een van de twee er niet meer van kan profiteren, is het afgelopen. Het was te voorspellen dat die twee egomaniakken op een bepaald moment met elkaar zouden botsen.
Speelt in de openlijke ruzie tussen beiden ook de onthulling door The New York Times over het vermeende druggebruik van Musk?
Verhagen: Ik denk het niet. Trump heeft nooit een probleem gehad met persoonlijke misdragingen. Dit is een side issue, daar draait het allemaal niet om. Trump en Musk zijn puur narcistische maniakken. En zoals dat gaat met narcisten, is er maar één persoon die telt.
Met het Department of Government Efficiency (DOGE) maakte Musk geen al te beste indruk op Trump.
Verhagen: Trump dacht voordeel te hebben bij die bezuinigingsoperatie. Maar in de praktijk bleek het nonsens te zijn en is er weinig van terechtgekomen.
Musk verscheen ongevraagd in Saudi-Arabië toen Trump daar Open AI van zijn grote concurrent Sam Altman ging promoten. Dat kon Trump ook al niet pruimen.
Verhagen: Dit zijn mannen met heel kwetsbare ego’s. Ze stralen een enorm zelfvertrouwen uit, maar zodra je hen ook maar iets dwarszit, zijn ze meteen beledigd.
Musk heeft nu gedreigd om het Dragon-programma in zijn bedrijf SpaceX stop te zetten. Maakt dat indruk?
Verhagen: Musk wil graag naar Mars. Maar daarvoor heeft hij geld nodig van de federale overheid. Want al is hij nog zo rijk, dat kan hij zelf niet financieren. Uiteindelijk zal hij toch moeten plooien. Trump heeft de macht.
‘Trump en Musk zijn mannen met heel kwetsbare ego’s. Ze stralen een enorm zelfvertrouwen uit, maar zodra je hen ook maar iets dwarszit, zijn ze meteen beledigd.’
Welke gevolgen heeft deze ruzie voor het begrotingsdebat? Het Huis van Afgevaardigden nam het wetsvoorstel al aan. Kan de Senaat de boel nog tegenhouden?
Verhagen: Moeilijk te voorspellen hoe dat zal aflopen. Ouderwetse Republikeinen zijn tegen begrotingstekorten, maar ze zijn ook voor het verlagen van belastingen. De Amerikaanse regering zit dus met een serieus probleem aan de inkomstenkant. Deze begroting herbevestigt de belastingverlagingen van 2017 onder Trump. Bovendien is de Amerikaanse belastingdienst uitgekleed, waardoor er veel minder streng gecontroleerd wordt.
En aan de uitgavenkant kunnen ze niet zo veel doen zonder hun kiezers te benadelen. Programma’s als MediCare en MedicAid zijn zaken waar de Trump-kiezer direct of indirect mee van profiteert. Daar kun je niet zoveel op bezuinigen.
Republikeinse senatoren die geen begrotingstekort willen, zijn misschien wel blij dat iemand het tegen Trump durft op te nemen?
Verhagen: Ik denk dat het wel helpt dat Musk zijn mond opendoet. De Republikeinen zijn zo bang voor Trump dat ze niets durven te zeggen. Het zal die angsthazen, die ruggengraatloze senatoren, wel helpen dat hun argumenten door Musk worden aangevoerd en massaal door de pers worden opgepikt. Wanneer de pers schrijft hoe slecht die wet wel niet is, zou dat een aantal senatoren over de streep kunnen trekken.
Het gekibbel met Trump had meteen zware financiële gevolgen voor Musk. Volgens Bloomberg daalde zijn vermogen in één klap met 34 miljard dollar, een kleine 30 miljoen euro.
Verhagen: Ja, maar dat is virtueel. Het doet Musk geen pijn. Het is niet zo dat er plots 34 miljard dollar minder op zijn bankrekeningen staat. Het gaat om 34 miljard minder potentiële winst op zijn aandelen. Al betekenen Trumps begrotingsplannen en de ruzie tussen Musk en Trump natuurlijk niet veel goeds voor het beursgenoteerde Tesla.
‘In 2000 leverde Bill Clinton nog een begroting af in evenwicht. Sindsdien is het met Amerika alleen nog bergaf gegaan.’
Is de politieke rol van Musk nu helemaal uitgespeeld?
Verhagen: Zijn politieke rol zou kunnen veranderen. Hij zou zijn geld kunnen inzetten om bijvoorbeeld Trump-kandidaten dwars te zitten bij de verkiezingen voor het Congres. Al is het nog maar de vraag of Musk daar succes mee zou hebben.
Is het niet surrealistisch om Trump en Musk zo publiek ruzie te zien maken? Heel de wereld kijkt toe.
Verhagen: Ik ben een Amerikaliefhebber. Ik heb er gewoond en mijn vrouw en kinderen zijn Amerikaans. Maar nu zie ik een land dat zichzelf aan het vernietigen is, zowel intern als naar buiten toe. En dat op een manier die simpelweg het einde betekent van de American Century. Niet Musk is het probleem. Zelfs Trump is niet het probleem. Het is Amerika dat Trump in staat stelt om het land te vernietigen.
U bedoelt de Amerikaanse kiezer?
Verhagen: Die heeft zich laten bedriegen. Maar hij heeft hiervoor gekozen en zit er voorlopig mee opgescheept. Al is het natuurlijk een ontwikkeling die al heel lang bezig is. In 2000 leverde Bill Clinton – een Democraat – nog een begroting af in evenwicht. Sindsdien is het met Amerika alleen nog bergaf gegaan.
