‘Trump wil een autoritair regime, en militaire troepen naar Los Angeles sturen is het tot dusver grootste signaal van dat afglijden naar autoritarisme,’ zegt Amerikakenner Kenneth Manusama.
De onlusten in Los Angeles, na razzia’s van de immigratiepolitie en de arrestaties van ongedocumenteerde migranten, zijn uitgelopen op een bikkelharde confrontatie tussen de regering van Donald Trump en die van de Democratische staat Californië. President Trump stuurde op eigen houtje 4000 militairen van de Nationale Garde en 700 mariniers naar LA. Gavin Newsom, de Democratische gouverneur van Californië wiens arrestatie Trump ook even een goed idee leek, spreekt van een dictatoriale actie en een verkapte machtsgreep. ‘Een nieuwe, grote stap richting een autoritair regime’, zo noemt Amerikakenner Kenneth Manusama (Vrije Universiteit Amsterdam) de door Californië en LA ongevraagde en sowieso hoogst uitzonderlijke inzet van militairen tegen demonstranten.
Auteur Michael Lewis, bekend van The Big Short, waarschuwt: ‘Trump is een fascistisch kind van zes’
Het is natuurlijk geen toeval dat president Trump uitgerekend progressief Californië uitkiest om te laten zien hoe serieus hij het meent met de uitzetting van migranten zonder verblijfsvergunning.
Kenneth Manusama: Nou, nee. Trump heeft al vaker gezegd, nog voor hij aan zijn tweede ambtstermijn begon, dat hij bereid is om troepen te sturen naar Democratische steden zoals Los Angeles. Want volgens hem zijn dat centra van illegale immigratie, criminaliteit en chaos. Het lijkt er ook op dat Trump de onlusten buiten proportie heeft opgeblazen. Hij gebruikt ze als een smoesje om die militairen te sturen. De protesten waren immers vrij klein en volgens de lokale politie onder controle.
Hoe komt een clash met de grensstaat Californië Trump goed uit?
Manusama: Heel veel Amerikanen zijn vóór een streng immigratiebeleid en willen dat illegale immigranten worden uitgezet. Trump wil in Californië dan ook bewijzen dat hij het meent met dat deportatiebeleid. En als mensen daartegen protesteren, is dat mooi meegenomen, want dat geeft hem de gelegenheid om ook nog eens militairen in te zetten.
Californië vecht het sturen van de Nationale Garde aan in de rechtbank. Zit president Trump hier opnieuw op of over het randje van zijn bevoegdheden?
Manusama: Een typisch kenmerk van de regering-Trump is dat ze allerlei, vaak obscure wettelijke bepalingen bij elkaar zoeken en combineren, en dan inderdaad op en soms over het randje gaan zitten van wat die bepalingen nou echt zeggen. In Trumps presidentiële memorandum over de Nationale Garde gaat het onder meer om een oude wetsbepaling die in het verleden slechts één keer is gebruikt, door president Nixon, om de post te bezorgen tijdens een grote staking.
Juristen weten niet goed of die bepaling hier wel van toepassing is. De gouverneur van Californië betoogt in zijn rechtszaak dat de inzet van militairen door Trump niet voldoet aan de procedurele voorwaarden – de gouverneur moet hier namelijk over gaan – en ook niet aan de substantiële voorwaarden, want er is geen sprake van een opstand of iets dergelijks. Troepen van de Nationale Garde sturen tegen de wens van Californië in is, aldus de gouverneur, in alle opzichten onrechtmatig. Ik denk dat Newsom met die argumentatie juridisch vrij vast in zijn schoenen staat.
Dus de rechter kan hier de kant van Californië kiezen?
Manusama: Ik denk dat de kans fiftyfifty is. Trump gebruikt ook een andere rechtsbasis, namelijk dat het inherent is aan de bevoegdheid van de president dat die federaal personeel en bezit, zoals gebouwen, moet beschermen. Tijdens de protesten in LA is bijvoorbeeld een detentiecentrum van de immigratiepolitie aangevallen.
Maar wat is beschermen? Hoe ver reikt dat? De rechter zal in deze zaak niet op de stoel van de uitvoerende macht gaan zitten, denk ik. En hij zal zich niet graag mengen in de beoordeling van een situatie op het terrein, die ook snel kan omslaan en uit de hand lopen. Dat geeft de regering-Trump juridisch ruimte.
‘Het lijkt een soort vingeroefening, om te kijken wat de regering kan doen, hoe het publiek reageert, en hoe de oppositie reageert.’
Los daarvan is de politieke weerstand tegen dit bevel van Trump vrij beperkt. Het is niet alsof de Democraten nu en masse moord en brand schreeuwen.
Politiek slim bekeken dus van Trump, want protesterende Democraten riskeren te worden gezien als verdedigers van ongedocumenteerde migranten?
Manusama: Precies. En als Amerikanen dan ook nog eens een brandende politieauto en stenen gooiende demonstranten zien, verdwijnt de sympathie voor die protesten vrij snel – ongeacht de vraag wie het heeft uitgelokt of hoe het allemaal precies is ontstaan. Het merendeel van de Amerikanen is toch behoorlijk pro law-and-order. Dus is het heel moeilijk voor een Democratische politicus om hard oppositie te voeren tegen de uitzetting van illegale migranten.
De grootste deportatie ooit: Trump wil een miljoen migranten per jaar het land uitzetten
U zegt dat de Trump-regering deze clash wat in scène heeft gezet. Om te verstoppen dat de beloofde massale deportatie van migranten zonder verblijfsvergunning niet heel vlot loopt?
Manusama: Het gaat inderdaad niet goed met het deportatiebeleid. Maar de inzet van militairen in Californië staat ook een beetje op zich. Het lijkt een soort vingeroefening, om te kijken wat de regering kan doen, hoe het publiek reageert, en hoe de oppositie reageert. Want Trumps presidentiële memorandum, waarin staat dat militairen kunnen worden ingezet in plaatsen waar protest tegen de immigratiepolitie voorkomt of kan voorkomen, vermeldt de staat Californië niet eens. Trump kan deze nieuwe bevoegdheid dus toepassen in alle staten.
‘Veel Amerikanen, zeker de hardcore Trump-supporters, zijn zo ver dat het ze allemaal niet uitmaakt.’
Californië is een testcase?
Manusama: Dat denk ik wel, een testcase voor de oude wens van Trump om militairen te kunnen inzetten op het hele Amerikaanse grondgebied. De volgende stap in het escalatieproces dat de regering-Trump zelf in gang zet, wordt misschien een beroep doen op de bekende Insurrection Act, waarmee de president militaire troepen kan ontplooien op Amerikaans grondgebied in geval van opstanden en rebellie. Veel Amerikanen, zeker de hardcore Trump-supporters, zijn zo ver dat het ze allemaal niet uitmaakt. Het stoort niet als een rechtsbasis wankel of onbestaande is, als de illegale migratie maar wordt aangepakt. En dat is misschien nog het meest verontrustende van alles.
Volgens gouverneur Newsom gebeurt Trumps inzet van militairen dictatoriaal en tegen de zin van de lokale besturen. Het is een machtsgreep van de president in Californië.
Manusama: Dat is het zeker. Donald Trump wil ook echt een autoritair regime, dat weten we al langer. Tijdens de zes eerste maanden van zijn regering zijn daadwerkelijk al verschillende stappen in die richting gezet. Denk aan het intimideren, onderzoeken en vervolgen van politieke tegenstanders, van de media, van advocatenkantoren en bedrijven. Denk ook aan de retorische aanvallen op de rechters en het negeren van rechterlijke uitspraken. Het inzetten van de militairen is tot dusver het grootste signaal van dit afdalen naar autoritarisme.