‘Wordt Alaska de plaats waar het tot een doorbraak komt?’ Professor Herman Matthijs staat stil bij de locatie van de onderhandelingen tussen Donald Trump en Vladimir Poetin over de oorlog in Oekraïne. ‘Alaska is de poort voor de Verenigde Staten naar het steeds geopolitiek belangrijker wordende noordpoolgebied.’
De Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische evenknie Vladimir Poetin ontmoeten elkaar vrijdag in Alaska, de Amerikaanse staat die het dichtst bij Rusland ligt. Tot 1867 was Alaska in feite een Russische kolonie. De Krimoorlog van 1853-56 – ook toen was er al ruzie over de Krim – sloeg een groot gat in de Russische begroting. De tsaar had geld nodig en besloot Alaska te verkopen. Niet aan zijn tegenstanders in de Krimoorlog – Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, het Ottomaanse Rijk – en ook niet aan het pas onafhankelijke Canada, dat te Brits gezind was. Zelfs Liechtenstein werd nog geconsulteerd, maar het vorstendom zag geen nut in een dergelijk afgelegen gebied.
Uiteindelijk kochten de Verenigde Staten Alaska voor 7,2 miljoen dollar, destijds door velen als waardeloos beschouwd. (Maar beeld je eens in dat Alaska vandaag nog Russisch was geweest.)
Ligging en politiek
Alaska telt 740.000 inwoners op een oppervlakte van 1.723.000 km², waarmee het veruit de grootste staat van de VS is. Dat enorme gebied is ingedeeld in 20 districten en 149 gemeenten. De meeste inwoners wonen in de havenstad Anchorage (295.000). In de meer zuidelijk gelegen hoofdstad Juneau wonen maar 32.000 mensen. Daar zijn de meeste administratieve diensten gevestigd. Daar bevindt zich ook het Alaska State Capitol, dat door sommigen omschreven wordt als het lelijkste parlement ter wereld.
Sinds 1959 is Alaska de 49ste staat van de VS. Daarvoor was het een territorium zoals vandaag bijvoorbeeld Puerto Rico.
Destijds overwegend democratisch gezind, is de staat de afgelopen decennia een republikeins bolwerk geworden. Gouverneur Mike Dunleavy, de twee senatoren en het enige lid van het Huis zijn republikeinen. In het Huis van de staat hebben de republikeinen 21 van de 40 zetels, naast 14 democraten en 5 onafhankelijken. De Senaat wordt geleid door een coalitie van republikeinen en democraten (14 zetels), terwijl de overige 6 senatoren ‘echte’ republikeinen zijn
Economie
Het bruto binnenlands product van Alaska bedraagt ongeveer 70 miljard dollar – goed voor 0,25 procent van het nationale BBP – waarmee het op plaats 48 staat van de 50 staten. Per hoofd van de bevolking staat het met 96.000 dollar echter op de zesde plaats. De werkloosheid bedraagt 4,7 procent.
Alaska heft geen personenbelasting, kent een BTW van 1,67 procent (enkel in toeristische gebieden) en een vennootschapsbelasting van 6,5 procent, vergelijkbaar met New York. Toerisme, visserij en goudwinning zijn belangrijk, maar olie en gas vormen de kern van de welvaart. Minstens 25 procent van die inkomsten vloeit naar het Alaska Permanent Fund, een spaarpot voor infrastructuur en toekomstige generaties. Inwoners met een bewijs van goed gedrag ontvangen hieruit jaarlijks ongeveer 1.000 dollar.
Geopolitieke rol
Alaska is voor de VS de toegangspoort tot het steeds strategisch belangrijkere Noordpoolgebied. Daarom zijn er aanzienlijke militaire en kustwachtcapaciteiten gestationeerd.
De staat onderhoudt nauwe contacten met Canada en kijkt met gemengde gevoelens naar de anti-Canadapolitiek in Washington D.C.
Of Alaska het toneel wordt van een doorbraak in de oorlog in Oekraïne, valt af te wachten. Eén ding is zeker: last van zomerse hitte of oververhitte airco’s zullen de onderhandelaars er niet hebben.