Topgalerie stopt ermee: handel in Oude Meesters heeft het moeilijk

Jan Breughel © /
Piet Swimberghe

Oude Meesters zijn minder in trek. De nouveau riche collectioneur pakt liever met iets herkenbaar uit, bijvoorbeeld een werk van Warhol, Hirst of een Belgische coryfee. Met zo’n trofee aan de wand, weet iedereen meteen hoe ‘zwaar’ je weegt. Ooit was dat anders en verzekerden Oude Meesters je status.

De “Gagosian” van de Oude Meesters stopt: de collectie van de Galerie Bernheimer in München komt eind november onder de hamer van Sotheby’s. We verwijzen natuurlijk naar de wereldberoemde hedendaagse kunstgaleries van Larry Gagosian, die zoveel bijval kent bij de beau monde.

Gagosian begon in 1979, de familie Bernheimer startte zijn kunsthandel in 1864. Nu is de vierde generatie er aan de leiding en die doekt de zaak eigenlijk op. Niet volledig. De 65-jarige Konrad Bernheimer stopt de galerie. Zijn twee dochters, actief in de hedendaagse kunst en fotografie, doen voort onder een eigen naam en houden zich niet met de vroegere core business bezig, namelijk de Old Masters, de schilder- en beeldhouwkunst van de middeleeuwen tot en met de romantiek.

Konrad Bernheimer nam wel, enkele jaren terug, de oudste kunstgalerie van het VK over, Colnaghi, opgericht in 1783. Hij zet dus zijn handel in Oude Meesters wel voort, maar in Londen, niet langer in München en niet onder die ooit toch zeer klinkende naam van ‘Bernheimer’. Dit illustreert een belangrijke evolutie in de kunsthandel.

Veiling

Op 25 november gaat Sotheby’s dan in het slot van de familie, Marquartstein, de hele collectie aanbieden. Met als hoofdbrok de Oude Meesters, waaronder twee werken van Jan Breughel de Oude, een landschap (geschat op 1.000.000 à 1.640.000 euro) en een stilleven (geschat op 273.000 à 409.000 euro), alsook prachtige meubels, porselein en andere stijlvolle opschik. Trouwens, Sotheby’s gaat ook het kasteel zelf verkopen. Het gehele gebeuren is een van de gespreksonderwerpen van de dag in de internationale kunsthandel. Immers, niet elke dag stopt een topgalerie zijn activiteit. De reden ligt voor de hand: de handel in Oude Meesters heeft het niet makkelijk, de internationale jetset omringt zich tegenwoordig liever moderne of hedendaagse kunst. Oude Meesters zijn minder in trek. De nouveau riche collectioneur pakt liever met iets herkenbaar uit, bijvoorbeeld een werk van Warhol, Hirst of een Belgische coryfee. Met zo’n trofee aan de wand, weet iedereen meteen hoe ‘zwaar’ je weegt. Ooit was dat anders en verzekerden Oude Meesters je status.

Christie’s goes Classic.

Ook Christie’s sleutelt aan de rubriek Oude Meesters. Vooreerst gaat ze in januari hun Old Masters niet langer op hetzelfde ogenblik aanbieden als hun grote concurrenten Sotheby’s. Ze gaan ze in april veilen in wat ze een “Classic Art Week” gaan noemen, met een werk van de 18de tot de 20ste eeuw. Ze gaan dus oud en modern mixen: dat is nieuw. Om ook de kopers van de moderne kunst te trachten te verleiden tot het kopen van de antieke werken. Specialisten wijzen er op dat de huidige kunstverzamelaars teveel denken aan de meerwaarde van hun investering. Met andere woorden: ze hopen steeds flinke winst te maken. Daar is een groot deel van de verzamelcultuur inzake moderne meesters en vooral hedendaagse kunst op gebaseerd. Precies omdat de veilingresultaten van de Oude Meesters het niet zelden laten afweten, lijdt deze markt ook onder een negatief imago. Velen hebben het idee dat Oude Meesters amper de klasse van de paar duizend of paar tienduizend euro overschrijden en dat die prijzen eerder dalen dan stijgen. Soms klopt dat ook, maar zomaar conclusies trekken is gevaarlijk.

Geheim verschil

Beide markten zitten immers anders in elkaar. Precies omdat de dealers in hedendaagse kunst de cultuur van de stijgende prijzen moeten blijven verdedigen en ondersteunen, komt er nogal wat in de openbaarheid terecht via veilingen of grote beurzen. De handel gebeurt dus bewust ‘zichtbaar’, waardoor ook het societygehalte versterkt. Terwijl de handel in Oude Meesters, dat geldt voor veel antiek, zoveel discreter is. Veel van de beste Oude Meesters worden via private transacties verkocht via tussenpersonen. Daar is niets mis mee en valt best te begrijpen. Werken van Warhol zijn er bij wijze van spreken bij de vleet, maar zo’n topwerk van Breughel is zeldzaam. Als het op een veiling wordt aangeboden en de koop niet doorgaat, dan is het werk verbrand. Van Oude Meesters willen noch de verkopers, noch de kopers dat iedereen weet wat er gebeurt. Het verklaart waarom veel topverkopen nooit in de media komen. De grote veilinghuizen werken trouwens ook op deze manier en brengen lang niet alles onder de hamer. Het resultaat is wel dat veel topprijzen onbekend blijven en veel kunstkopers de indruk krijgen dat oude kunst en antiek geen investering meer waard is.

Prijzen

Dit neemt niet weg dat de prijzen voor vele Oude Meesters toch zijn gedaald. Denk bijvoorbeeld aan de Christus van de Siennese kunstenaar Andrea di Bartolo, geschilderd omstreeks 1400, verkocht voor 25.000 euro bij Dorotheum. Dit is de prijs voor een prent van Banksy.

Feit is dat de markt best evolueert: de belangstelling voor antiquiteiten en oude kunst groeit. Deze markt blijft wellicht altijd discreter dan de hedendaagse markt. Mensen die hedendaags of modern kopen pakken daar vermoedelijk liever mee uit. Wie van Oude Meesters houdt kiest voor intimiteit en discretie.

Paris Tableau

Wie trouwens belangstelling heeft voor Oude Meesters raden we aan om de beurs “Paris Tableau” te bezoeken in het Palais Brongniart , Place de la Bourse, van 11 tot 15 november, waar 25 topgaleries hun collecties tonen.

De grote Bernheimerveiling vindt plaats bij Sotheby’s op 24 en 25 november: www.sothebys.com

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content