Syrische vluchtelingen willen naar huis, maar: ‘Te vroeg voor een terugkeer’

Syrische vluchtelingen in Libanon voelen de vijandigheid bij de lokale bevolking toenemen. © Getty Images
Joanie De Rijke
Joanie De Rijke Medewerkster Knack

Europa moet geld vrijmaken voor de heropbouw van Syrië, vindt Willem Staes van 11.11.11.

Libanon telt nog geen vijf miljoen inwoners en herbergt ruim een miljoen Syrische vluchtelingen. Die is het land liever kwijt dan rijk. Ook de meeste vluchtelingen willen niets liever dan naar huis gaan, zegt Willem Staes van 11.11.11, koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. Hij sprak in Libanon met een vijftigtal Syrische vluchtelingen in verschillende opvangkampen en schreef er een rapport over: ‘Long Road to Return’. ‘Elke Syriër voelt de druk van de Libanese overheid om het land te verlaten. Sinds de parlementsverkiezingen van afgelopen mei neemt de vijandige sfeer toe. Toch zijn de Syriërs het er allemaal over eens dat het nog te vroeg is voor een terugkeer.’

Veel mannelijke vluchtelingen die terugkeren naar Syrië worden opnieuw bij het leger ingelijfd, of gearresteerd en gemarteld.

Het grootste obstakel is de dienstplicht in Syrië. Mannen die terugkeren, worden vaak opnieuw ingelijfd bij het leger. Ook worden teruggekeerde vluchtelingen gearresteerd en gemarteld. ‘Het gebrek aan vertrouwen op garanties voor materiële en fysieke veiligheid is opvallend groot’, zegt Staes. ‘Er is niet alleen angst voor het regime maar ook voor gewapende groeperingen aan de controleposten. En dan is er nog de beruchte onteigeningswet die de Syrische overheid in het leven heeft geroepen.’ Syriërs met een eigen huis dat voor heropbouw in aanmerking komt, moeten zich binnen dertig dagen met hun eigendomsakte bij de overheid melden. Maar veel vluchtelingen zijn halsoverkop zonder papieren uit Syrië vertrokken en ontdekken nu dat veel kadasterarchieven tijdens de oorlog zijn verwoest. Gevolg is dat ze hun eigendomsrecht verliezen en geen recht hebben op compensatie.

Intussen dringt Rusland aan op de terugkeer van de miljoenen Syrische vluchtelingen én op financiële steun van de EU voor de wederopbouw in Syrië. Verder wil Vladimir Poetin dat de sancties tegen Syrië worden opgeheven en de diplomatieke betrekkingen tussen Europa en Damascus worden genormaliseerd. Tot nu toe zegt Europa op alles nee. Het wil de heropbouw alleen financieel steunen als er sprake is van een politieke transitie in Syrië. Waarop Poetin de vluchtelingen als troef inzet: Europa zit ‘opgescheept’ met meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen, terwijl Rusland de heropbouw van Syrië niet alleen aankan. Waarom helpen ze elkaar dan niet?

‘11.11.11 is het eens met de voorwaarde van de politieke transitie’, zegt Staes. ‘Maar de gesprekken zitten muurvast. Intussen is de situatie van miljoenen Syriërs ronduit erbarmelijk. Daarom stellen we voor dat Europa, als een soort tussenoplossing, op korte termijn geld vrijmaakt voor een aantal stabilisatieprojecten. Geen grootschalige ondernemingen maar essentiële acties, zoals de opruiming van puin en oorlogstuig en het herstel van elektriciteit en de watervoorziening. Europa kan ook druk zetten op Rusland door een aantal minimale voorwaarden te stellen. Zoals de afschaffing van de inlijving bij het leger en de onteigeningswet. Nu gebeurt er niets.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content