Stuurt de VS straks 58.000 mensen terug naar Haïti?

In de wijk Little Haiti in Miami wonen duizenden Haïtianen met een tijdelijke humanitaire verblijfsvergunning. De regering-Trump besliste dat ze binnen zes maanden terug moeten. © Arthur Debruyne
Arthur Debruyne
Arthur Debruyne Medewerker Knack.be

Na de aardbeving van 2010 kende de VS aan meer dan 58.000 Haïtianen een tijdelijke verblijfsvergunning toe. De regering-Trump gaat die nu mogelijk intrekken.

Al weken wacht de Haïtiaanse Guirlande Jean-Mary (48) gespannen op uitsluitsel over haar verblijfsvergunning van het Amerikaanse Department of Homeland Security (DHS), dat zich tot dusver in onheilspellend stilzwijgen hult.

Op 22 juli vervalt voor haar en naar schatting 58.000 andere Haïtianen die in de VS verblijven de zogenaamde Temporary Protected Status (TPS), een humanitaire verblijfsvergunning die hen door voormalig president Barack Obama was toegekend na de verwoestende aardbeving van 2010.

Haïtianen in de VS en Amerikaanse immigratieadvocaten en -activisten vrezen dat president Donald Trump de tienduizenden Haïtianen straks mogelijk uitwijst, vertellen ze aan Knack.be.

‘Ik woon hier al tien jaar,’ zegt Jean-Mary tijdens een recent gesprek bij haar thuis in de stad West Palm Beach in Florida. ‘Hoe moet ik nu terug naar een land dat ik al zo lang niet meer als mijn thuis beschouw?’

Bovendien, voegt ze eraan toe, zou ook de veelbelovende schoolloopbaan en het leven van haar twee dochters Keisha (14) en Corinne (19), eveneens TPS-begunstigden, ondersteboven gehaald worden indien ze terug moeten.

Sinds de aardbeving van 2010 kreeg Haïti, één van de armste landen ter wereld, nog te maken met een cholera-epidemie (veroorzaakt door hulpverleners van de Verenigde Naties), terugkerende politieke instabiliteit en de doortocht in 2016 van orkaan Matthew die naar schatting 200.000 huizen verwoestte en 1,4 miljoen Haïtianen op noodhulp toewees.

Precies om die aanhoudende malaise wisten de 58.000 Haïtianen, die reeds voor de aardbeving zonder papieren in de VS verbleven, dat de regering-Obama elk anderhalf jaar routinematig hun verblijfsvergunning vernieuwde. Vandaag lijkt dat allesbehalve zeker.

Verwoesting na de doortocht van orkaan Matthew in Haïti op 4 oktober 2016. Talrijke Haïtianen en activisten in de VS vertelden aan knack.be dat de situatie in het land erg fragiel is.
Verwoesting na de doortocht van orkaan Matthew in Haïti op 4 oktober 2016. Talrijke Haïtianen en activisten in de VS vertelden aan knack.be dat de situatie in het land erg fragiel is. © REUTERS
‘We leven vandaag in een andere wereld met een nieuwe president: wie weet wat er kan gebeuren?’

‘Andere wereld’

‘Rond deze tijd zou TPS normaal gesproken al lang vernieuwd moeten zijn, vroeger wisten we dat zes maanden op voorhand’, vervolgt Jean-Mary. ‘Maar we leven vandaag in een andere wereld met een nieuwe president: wie weet wat er kan gebeuren?’

Tien jaar geleden had de vrouw na een aantal inbraken bij haar thuis in Port-au-Prince genoeg van de onveiligheid in de straatarme Haïtiaanse hoofdstad. ‘En ik wilde ook gewoon een betere toekomst voor mijn twee dochters’, zegt ze. Na een passage langs New York City eindigde ze in Florida, waar zo’n 500.000 Haïtianen wonen.

Die toekomst is nu erg onzeker: de kans is reëel dat Jean-Mary en haar twee dochters samen met de 58.000 andere TPS-Haïtianen binnenkort een uitwijzingsbevel in de bus krijgen. Zo berichtte de krant USA Today recent over een interne brief waarin de directeur ad interim van de federale immigratiedienst USCIS de stopzetting van TPS voor Haïtianen aanbeveelt.

‘Hoewel door orkaan Matthew de situatie in het zuidwesten van het land erop achteruit is gegaan’, schrijft James McCament in de brief, ‘zijn de algemene omstandigheden in het land sinds de aarbeving van 2010 continu verbeterd.’ Een finaal uitstel tot januari 2018 zou een ‘ordelijke transitieperiode’ toelaten, klinkt het.

Talrijke Haïtiaanse migranten die in 2016 de VS binnenkwamen, worden vandaag uitgewezen.
Talrijke Haïtiaanse migranten die in 2016 de VS binnenkwamen, worden vandaag uitgewezen. © Heriberto Paredes

Nu al onopgemerkte uitwijzingen

Bovendien stuurt de VS vandaag al bijna onopgemerkt talrijke Haïtianen terug naar Port-au-Prince, ten belope van twee à drie vliegtuigen per week. Het gaat om die Haïtianen die eind 2016 massaal vanuit Zuid-Amerika naar het noorden migreerden, de meesten vanuit Brazilië, waar er na het WK voetbal en de Olympische Spelen van 2016 geen werk meer was te vinden.

Aan de Amerikaanse zuidgrens met Mexico werden de migranten aanvankelijk de VS binnengelaten, maar omdat ze zo talrijk bleven komen besliste Obama in september dan toch dat nieuwkomers voortaan opgepakt en uitgewezen zouden worden. Ook toen klonk het snel dat de situatie in Haïti voldoende verbeterd was om Haïtianen uit te wijzen, een beslissing die op brede kritiek onthaald werd van mensenrechtenorganisaties.

Tussen oktober 2016 en januari van dit jaar werden al 2.186 Haïtianen gedwongen teruggestuurd, vernam Knack.be van DHS, en eind januari wachtten er nog bijna 4.000 hun deportatie af.

‘Het perfecte excuus’

‘Dat is het perfecte excuus voor de regering-Trump: Obama had al beslist dat het land veilig genoeg is om mensen naar terug te sturen’, zegt Steven Forrester, immigratie-activist in Miami bij ngo Haitian Institute for Justice and Democracy. ‘TPS hernieuwen zou impliceren dat de situatie in Haïti onveilig is, terwijl er nu al heel wat mensen teruggestuurd worden: mogelijk gaan ze die tweespalt in het beleid willen wegwerken. Het ziet er niet erg goed uit.’

‘Dit is bijzonder verontrustend voor de gemeenschap’, zegt Marleine Bastien van non-profit Haitian Women of Miami, een gerespecteerde Haïtaans-Amerikaanse activiste. ‘We krijgen constant telefoontjes van verontruste gezinnen, studenten, mensen met een eigen zaak: van de ene dag op de andere kan hun leven helemaal veranderen.’

‘Als ze een excuus vinden om Haïtianen terug te sturen, dan gaan ze dat excuus aangrijpen.’

‘Haïtianen zijn door de jaren heen niet erg goed behandeld in de VS, het zou verschrikkelijk zijn als dit er nog bovenop komt’, vervolgt Bastien. ‘Terwijl voor Cubanen altijd de rode loper werd uitgerold, noemde de Amerikaanse regering Haïti zelfs onder het regime van Duvalier veilig (François Duvalier, ofwel ‘Papa Doc’, president van Haïti tussen 1957 en 1971, liet tienduizenden opposanten vermoorden of verbannen, nvdr.). Als ze een excuus vinden om Haïtianen terug te sturen, dan gaan ze dat excuus aangrijpen, daar ben ik zeker van.’

Zowat de helft van de Haïtaans-Amerikanen woont in Florida, veel van hen in de wijk Little Miami.
Zowat de helft van de Haïtaans-Amerikanen woont in Florida, veel van hen in de wijk Little Miami. © Arthur Debruyne

Bootvluchtelingen

In de VS wonen ongeveer een miljoen Haïtiaanse inwijkelingen en hun kinderen, een bevolking die door de jaren is aangezweld door een reeks politieke en natuurlijke calamiteiten in Haïti. De helft van hen woont in Florida, hoofdzakelijk in Miami en Palm Beach County, een uitwaaierende voorstedelijke regio een uur ten noorden van de diverse metropool.

De eerste Haïtiaanse immigranten zochten reeds in de jaren ’60 toevlucht voor het regime van dictator François Duvalier en gingen zich vestigen in New York City en Boston. In de jaren ’80 volgde een tweede, grotere golf van arme bootvluchtelingen die hoofdzakelijk in Zuid-Florida aanspoelde.

Die eerste generatie bootvluchtelingen had het naar verluidt bijzonderlijk moeilijk in het Florida van de jaren ’80 en ’90: omdat de Haïtianen geassocieerd werden met de AIDS-epidemie bleken werkgevers en huisbazen niet al te happig om ze te verwelkomen.

Vandaag kan de Haïtiaans-Amerikaanse gemeenschap van Miami en ook Palm Beach zich met een aantal prominente verkozenen beroepen op een groeiende politieke invloed. De wijk Little Haiti in Miami-stad is dan weer een symbool van haar culturele verankering in Zuid-Florida.

In battleground state Florida telt ook de Haïtiaanse stem.

De Haïtiaanse stem

In battleground state Florida – waar het in 2000 tussen presidentskandidaten Al Gore en George W. Bush op 537 stemmen aankwam – is ook de Haïtiaanse stem erg gegeerd, en die blijkt in tegenstelling tot de verwachting allesbehalve Democratisch.

‘Heel wat Haïtianen zijn diep gelovig en sociaal conservatief’, zegt voorzitter van de Republikeinse Partij van Palm Beach County Michael Barnett. ‘Ze gaan er verkeerdelijk van uit dat ze wel democratisch moeten zijn, maar eigenlijk staan ze dichter bij ons.’ De Republikeinse gouverneur van Florida Rick Scott, herverkozen in 2014, liet tijdens zijn campagne radiospotjes in het Creools uitzenden en bezocht ook Haïtiaanse kerken. ‘Dat heeft hem mogelijk aan de overwinning geholpen: vraagt en gij zult krijgen’, zegt Barnett.

Zelfs toenmalig presidentskandidaat Donald Trump streek tijdens de campagne in een onaangekondigd en volgens sommigen nogal bizar blitzbezoek neer in een cultureel centrum in Little Haiti. Daar beloofde hij ‘de grootste verdediger’ van de Haïtiaanse gemeenschap te worden.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Van boat people naar vote people

‘Ik twijfel er niet aan dat president Trump zich aan die belofte gaat houden’, aldus een optimistische Barnett, die naar eigen achter de schermen zijn best doet om een ontmoeting te fiksen tussen een aantal Haïtiaanse leiders en DHS in Washington. Hij wijst erop dat ook Republikeinse volksvertegenwoordigers uit Zuid-Florida, onder wie voormalig presidentskandidaat Marco Rubio, samen met Democraten in een recente brief aan DHS-baas John Kelly om een verlenging van TPS vroegen.

‘TPS is enorm belangrijk voor onze gemeenschap in Zuid-Florida’, zegt Barnett. ‘Ik weet hoe verschrikkelijk slecht de situatie is in Haïti. Het land kan onmogelijk 58.000 gedeporteerden opvangen: hen terug sturen zou inhumaan zijn.’

‘In Zuid-Florida zijn er bovendien meer immigranten dan waar ook in de VS’, vervolgt Barnett. ‘Je mag Florida gerust beschouwen als een laboratorium voor de toekomst van de Republikeinse Partij, die mee moet evolueren met de veranderende demografie van de VS. Als we dat niet doen, dan winnen we geen verkiezingen meer.’

‘Haïtianen zijn op één generatie gegaan van boat people naar vote people, mensen met een stem’, zegt Samuel Pierre (36), voorzitter van Haitian Heroes, een non-profit voor probleemjongeren in Palm Beach County. ‘Politici beseffen dat. De Haïtianen zelf zoeken nog uit of ze ten gronde Democratisch dan wel Republikeins zijn. De uitkomst van TPS gaat in die overweging een grote rol spelen.’

Heel wat Haïtianen zijn diep gelovig en sociaal conservatief, en daarom gaan de Republikeinen steeds meer achter hun stem aan.
Heel wat Haïtianen zijn diep gelovig en sociaal conservatief, en daarom gaan de Republikeinen steeds meer achter hun stem aan.© Arthur Debruyne

Terug naar af

Hoewel Temporary Protected Status in theorie tijdelijk is, hebben de 58.000 Haïtianen die ervan afhangen een nieuw leven opgebouwd in de zeven jaar dat de vorige Democratische regering hun verblijf routinematig verlengde. Sommigen hebben kinderen gekregen – Amerikaanse staatsburgers – anderen hebben een huis gekocht of zijn een zaak gestart.

Danielle Desvariste (20) is geboren in Port-au-Prince en heeft sinds 2009 haar tienerjaren doorgebracht in de VS – aan de telefoon klinkt ze even Amerikaans als apple pie. Ze studeert psychologie in West Palm Beach in Florida, en droomt er naar eigen zeggen van om straks tandarts te worden.

‘Ik heb geen plan B. Als TPS stopgezet wordt is mijn leven gedaan.’

‘Ik heb geen plan B’, zegt ze. ‘Het klinkt misschien dramatisch, maar als TPS stopgezet wordt is mijn leven gedaan. School is enorm belangrijk voor me omdat het me de kans geeft mijn droom te verwezenlijken en er iets van te maken in het leven. Maar opeens lijkt het ernaar dat dat niet gaat lukken.’

De moeder van Danielle, Gerthy Desvariste (43), een voormalige schooldirectrice, geraakte zwaargewond bij de aardbeving in Haïti van 2010. Haar been werd verbrijzeld onder het dak van een groot ziekenhuis. Hoewel ze meermaals geopereerd werd in de VS is ze vandaag invalide. Danielle onderhoudt haar en haar twee jongere broers van 15 en 17 mits een job bij warenhuisketen Macy’s en de losse klusjes die ze kan verkrijgen. Omdat haar werkvergunning binnenkort vervalt, begint Macy’s vragen te stellen, zegt Danielle.

Twee van Danielle’s vriendinnen, beiden twintigers, zitten in hetzelfde schuitje. ‘We wachten. Het leven blijft zijn gang gaan en ik probeer er niet te vaak aan te denken, maar dat lukt niet al te best. Binnenkort is het misschien allemaal gedaan. Dit is echt niet het verhaal dat ik me had ingebeeld.’

Stuurt de VS straks 58.000 mensen terug naar Haïti?
© Arthur Debruyne

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content