De Amerikaanse staatsschuld heeft de grens van 37.000 miljard dollar overschreden. De VS gaf dit jaar ook al meer uit aan rentelasten dan aan defensie. Hoe lang kan dit nog zo doorgaan?
De Amerikaanse staatsschuld blijft in ijltempo groeien en heeft nu het hoogste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog bereikt: meer dan 37.000 miljard dollar. Dat bleek uit een rapport dat het Amerikaanse ministerie van Financiën net heeft gepubliceerd. De staatsschuld is sneller gestegen dan men vóór de coronapandemie had verwacht. Volgens prognoses in januari 2020 zou de Amerikaanse staatsschuld pas na 2030 de 37.000 miljard dollar overschrijden.
De Amerikaanse staatsschuld stijgt de jongste jaren pijlsnel. In januari 2024 bedroeg de schuld 34.000 miljard dollar, in juli 2024 35.000 miljard en in november 2024 al 36.000 miljard. Elke vijf maanden komt er tegenwoordig 1000 miljard dollar bij. Dat is meer dan twee keer zo snel als het gemiddelde tempo van de afgelopen 25 jaar. Velen beginnen zich af te vragen hoe lang dit nog zo kan doorgaan.
‘Er is in de VS geen geloofwaardig plan om de schuldgraad te stabiliseren, laat staan te verlagen.’
Amerika moet op de oplopende schuld steeds meer rente betalen, niet alleen omdat de schuld stijgt maar ook omdat de rente toenam. Vanaf 2022 verhoogde de Amerikaanse centrale bank de rente om de inflatie af te remmen. De rente steeg van 0,5 procent midden 2020 naar meer dan 5 procent eind 2023. President Donald Trump dringt aan op renteverlagingen, maar de centrale bank is daar niet toe geneigd. Daar vrezen ze dat de Amerikaanse invoertarieven zullen leiden tot meer inflatie. En als ze dan de rente verlagen, zou dat de inflatie nog extra zuurstof geven. Trump wil de huidige gouverneur van de Amerikaanse centrale bank vervangen door iemand die wel de rente zal verlagen.
Hoe dan ook, in dit fiscaal jaar moest de VS al 841 miljard aan rente betalen. Dat is meer dan bijvoorbeeld de 758 miljard die in dezelfde periode naar defensie ging. Over heel 2024 werd 1130 miljard dollar aan rente uitgegeven, een bedrag dat in 2025 zeker zal worden overschreden.
Waarom?
De Amerikaanse staatsschuld groeit omdat de Amerikaanse overheid al jaren veel meer dollars uitgeeft dan ze aan belastingen binnenkrijgt. De Amerikaanse staatsschuld groeide tijdens de coronacrisis sneller dan verwacht omdat toen een groot deel van de Amerikaanse economie stilviel. Toenmalig president Donald Trump en voormalig president Joe Biden zijn toen zwaar gaan lenen om de economie te stabiliseren en het herstel te ondersteunen.
Na afloop van de coronacrisis werd het niet beter, integendeel: de overheid bleef meer geld uitgeven. Trump ondertekende eerder dit jaar de belastingverlagings- en uitgavenwetgeving van de Republikeinen, bekend als Trumps ‘big, beautiful bill’. Daarin gaan belastingverlagingen en dus minder inkomsten voor de overheid, gepaard met meer overheidsuitgaven. Het zal de staatsschuld nog opdrijven. Volgens schattingen van het Congressional Budget Office zal de wet de komende tien jaar 4100 miljard dollar aan de staatsschuld toevoegen.
Hoe Donald Trump met zijn ‘One, Big Beautiful Bill’ miljoenen Amerikanen én Amerika in de problemen brengt
Gevolg is dat de ratingbureaus steeds meer vraagtekens plaatsen bij de kredietwaardigheid van de VS. In 2011 verlaagde Standard & Poor’s al eens de rating van de VS, een primeur sinds 1941. In augustus 2023 haalde ook Fitch de AAA-status weg. En onlangs heeft Moody’s – de laatste van de grote drie ratingbureaus – de prestigieuze AAA-rating van de VS naar omlaag gehaald. Amerika is zijn toprating dus kwijt. Moody’s gaf als uitleg dat er in de VS geen geloofwaardig plan is om de schuldgraad te stabiliseren, laat staan te verlagen. Dat is niet goed voor het vertrouwen van investeerders en beleggers.
Invoertarieven
Trump beweert ondertussen dat met het instellen van invoerheffingen de Amerikaanse overheid massaal veel geld zal binnenkrijgen. Uit de cijfers die nu vrijkwamen blijkt dat de invoertarieven in juli stegen tot 28 miljard dollar, een verviervoudiging tegenover juli 2024. Er is dus nog een lange weg te gaan om op deze manier de staatsschuld te stabiliseren, laat staan af te bouwen, wat de president zegt te willen doen. Economen vrezen zelfs het tegenovergestelde: de economische onzekerheid na het instellen van de invoertarieven zal zorgen voor nog meer staatsschuld.
Trump beweert dat zijn invoerheffingen de Amerikaanse overheid massaal veel geld zal opleveren om de staatsschuld te stabiliseren. Economen vrezen een tegenovergesteld effect.
De schuldgraad van de VS bedraagt nu 123 procent van het bbp (bruto binnenlands product). Ter vergelijking: in ons land is dat 107 procent van het bbp. De VS kan zich als grootste economie van de wereld wel een hogere schuldgraad permitteren, maar nu ze boven de 120 procent uitstijgt, beginnen economen zich toch vragen te stellen: wat kan de VS doen als er morgen weer een grote crisis uitbreekt, vergelijkbaar met de coronapandemie? Hoeveel ruimte heeft ze dan nog om te reageren?
Natuurlijk kan de VS naar een lagere schuldgraad evolueren, bijvoorbeeld met hogere belastingen en een hoge economische groei. Maar de meeste economen denken dat dit er met president Trump niet inzit en dat de Amerikaanse staatsschuld nog verder zal stijgen. Dat verontrust steeds meer mensen.
