‘Soedan wordt steeds duidelijker een speelveld van de grootmachten in de regio’

Het geweld in Soedan wordt niet veroorzaakt door buitenlandse mogendheden, maar ze dragen er wel aan bij, schrijft Jonathan Holslag.

‘Een verstikt land’, zo beschreef de Soedanese dichter Muhammad Miftah Al-Fitouri zijn land in de jaren dertig van de vorige eeuw. Nu, bijna een eeuw later, is er weinig veranderd. Buitenlandse mogendheden azen als sluwe aasgieren op Soedan en profiteren van een gruwelijke burgeroorlog die reeds jaren woedt en miljoenen mensen op de vlucht dreef.

Hoewel die oorlog in de eerste plaats het gevolg is van binnenlandse verdeeldheid, schromen andere mogendheden er niet voor om munt te slaan uit de anarchie en hun invloed te verstevigen. Rusland, bijvoorbeeld, levert wapens zoals raketten en voertuigen, houdt het regeringsleger, SAF, de hand boven het hoofd en lonkt naar de haven van Port Soedan als een militair steunpunt in de Rode Zee.

Als een waarschuwingsschot lanceerden de rebellen van de RSF vorige week een eerste aanval op die haven met een onbemand vliegtuig. De RSF, vroeger bekend als Janjaweed, krijgt in de eerste plaats steun van de Verenigde Arabische Emiraten, via buurland Tsjaad. De Emiraten azen op goud, olie en invloed.

Soedan wordt steeds duidelijker een speelveld van de grootmachten in de regio. Turkije laat zich bijvoorbeeld evenmin onbetuigd, schippert pragmatisch tussen de strijdende kampen en lijkt er vooral op uit om zijn wapenindustrie te bevorderen. Iran levert dan weer onbemande vliegtuigen aan de SAF en brengt in ruil via Soedan olie op de internationale markt en, via Egypte, de Sinaïwoestijn en het tunnelnetwerk van Hamas, wapens naar Gaza. Israël onderhoudt dan weer banden met de RSF en vooral met het regime in Zuid-Soedan – of wat daarvan overblijft.

Saudi-Arabië houdt zich eerder aan de zijlijn. Tijdens zijn interventie in Jemen haalde Riyad daar huurlingen van de RSF naar de frontlijn. Vandaag lijkt de Golfmonarchie vooral bezorgd dat de anarchie zich definitief in Soedan nestelt en zo zorgt voor een permanente dreiging aan beide zijden van Rode Zee. Vandaar dat het van tijd tot tijd het belang van soevereiniteit en stabiliteit onderstreept en subtiel, via Egypte, minstens politiek steun levert aan de SAF, aan de zijde van aartsrivaal Iran.

De gruwel in Soedan wordt niet veroorzaakt door buitenlandse mogendheden, maar wordt wel door hen in stand gehouden. Wapens uit de Golf worden met containers over het land uitgekieperd. Iedereen heeft de mond vol van stabiliteit, maar ontbeert het belang of de invloed om aan stabiliteit bij te dragen.