Sebastian Kurz over de komende verkiezingen: ‘Wij sluiten ook nu geen enkele partij uit’

De Oostenrijkse ex-kanselier Sebastian Kurz over de Ibiza-affaire en een mogelijke nieuwe coalitie met de radicaalrechtse FPÖ.

In mei brachten Der Spiegel en de Süddeutsche Zeitung een video naar buiten die de Oostenrijkse politiek op haar grondvesten deed daveren. Protagonist was Heinz-Christian Strache, toen nog vicekanselier voor de radicaalrechtse FPÖ, die samen met de Österreichische Volkspartei (ÖVP) van kanselier Sebastian Kurz een regering vormde.

Strache liet zich in de video, opgenomen op Ibiza, kennen als een politicus die niet terugdeinst voor corrupte deals. Zo is te zien hoe hij een (vermeende) nicht van een Russische oligarch overheidsaanbestedingen belooft. In ruil zou de vrouw aandelen kopen van een populaire Oostenrijkse krant, die, eveneens in ruil, gunstiger over de FPÖ zou berichten.

Kort na de onthullingen kwam de regering ten val en schreef Kurz nieuwe verkiezingen uit op 29 september. Maar het leed was voor de gevallen kanselier nog niet geleden. Zo publiceren de Oostenrijkse media al maanden verhalen over mogelijk illegale verkiezingsuitgaven van Kurz’ partij. De linkse oppositie hoopt van de schandaalsfeer te profiteren en zet alle zeilen bij om een nieuwe ‘Ibiza-coalitie’ te verhinderen.

De kranten staan vol met berichten waarin u en uw partij oneerlijke praktijken in verband met partij-uitgaven wordt aangewreven. Hebt u dat gesjoemel nodig?

Sebastian Kurz: Wij hebben in de aanloop naar de laatste nationale verkiezingen de wettelijke limieten overschreden, zoals trouwens ook andere partijen. Die fout gaan we niet nog eens maken.

In alle peilingen staat uw partij op kop: rond de 35 procent, tegenover 22 procent voor de socialistische SPÖ. Tegelijk berichten de media voortdurend over nieuwe affaires binnen uw partij. Zijn de Oostenrijkse kiezers niet van hun stuk te brengen?

Kurz: De media hebben de opgave en het recht om over politiek te berichten. De andere partijen hebben het recht om kritiek op ons te leveren. Maar er is ook nog de bevolking. Ik ben haar dankbaar voor de rugwind en hoop dat we die positieve sfeer straks ook kunnen omzetten in stemmen.

De Ibiza-affaire leidde tot een van de grootste Oostenrijkse crisissen sinds de Tweede Wereldoorlog. Werd de democratie door die onthullingen een dienst bewezen, of werd haar eerder schade toegebracht?

Kurz: Het is legitiem dat media relevante politieke feiten publiceren.

Vond u ze relevant?

Kurz: De uitspraken die Strache en Johann Gudenus (FPÖ-fractievoorzitter, nvdr) in die video deden, waren politiek, en om die reden relevant. Ik was zelf ook gechoqueerd en uiteraard ontgoocheld. Ik keur elke vorm van machtsmisbruik en corruptie af. Ik ben er niet goed van geweest. Ik wil er ook bij vertellen dat ik zeer kritisch sta tegenover de methodes die werden gebruikt om die video te maken. Maar dat er iets strafrechtelijk relevants gebeurde, is duidelijk.

Had u voormalig vicekanselier Strache en Gudenus daartoe in staat geacht?

Kurz: Je kunt niet door personen heen kijken. Ik had geen reden om aan te nemen dat zoiets kon gebeuren.

Maar de opeenvolgende retorische ontsporingen in de FPÖ waren daarvoor toch al bekend?

Kurz: Had ik meningsverschillen, discussies en ruzies met mijn coalitiepartner? Ja, natuurlijk, maar we zijn daar niet mee naar buiten gekomen. Hebben sommige misstappen en gebeurtenissen me niet alleen gestoord, maar ook mijn afschuw gewekt? Ja.

Het gaat erom of u zich niet al in de aanloop naar de coalitievorming, dus einde 2017, de vraag had moeten stellen of u zich met de FPÖ moest inlaten.

Kurz: Ik wilde mijn antwoord op de vorige vraag nog afronden. Waren er aanwijzingen dat er met corruptie zou worden geflirt? Nee.

U wilt dus niet toegeven dat u naïef bent geweest?

Kurz: Er zijn politici van andere partijen die niet alleen met corruptie hebben geflirt, maar er ook voor zijn veroordeeld.

Dat maakt deze affaire niet minder erg. Heeft Strache zich verontschuldigd voor de persoonlijke verwijten en verdachtmakingen in het niet openbaar gemaakte deel van de Ibiza-video?

Kurz: Hij heeft me aan de vooravond van de publicatie van de video al gezegd dat hij dingen heeft gezegd waarvoor hij zich schaamt, dat ging onder meer over de zaken die over mij gingen. Hij heeft zich daarvoor verontschuldigd, ook openlijk. Wat mij betreft, zijn die uitlatingen ook het minst problematische in heel deze zaak.

Juist. Het gaat over de politieke consequenties. Is het denkbaar dat de FPÖ zonder Strache en Gudenus opnieuw regeringspartner wordt? Samen met de FPÖ zou u aan een meerderheid kunnen raken.

Kurz: Onze houding is, net als in het verleden, klaar en duidelijk. Als wij aan zet zijn, zullen we met alle in het parlement vertegenwoordigde partijen gesprekken voeren.

Dat is niet verplicht. De groenen bijvoorbeeld wijzen een samenwerking met de FPÖ categorisch af.

Kurz: Wij hebben nog nooit voor een verkiezing een partij uitgesloten, en zullen dat ook dit keer niet doen.

Als er een coalitie tegen ons mogelijk is, zegt u, zal ze er komen. U hebt met andere woorden een absolute meerderheid nodig.

Kurz: Wanneer er een meerderheid links van het midden is, dan zal die meerderheid onmiddellijk een coalitie vormen. Als SPÖ en FPÖ samen aan een meerderheid zouden raken, dan zal dat waarschijnlijk niet onmiddellijk tot een coalitievorming leiden, maar zeker gebruikt worden in het parlement om ons als volkspartij te schaden. Dat is ook gebeurd in mei, toen de regering werd weggestemd. Bij de eerste gelegenheid die zich voordeed, heeft de SPÖ samen met de FPÖ tegen ons gestemd. Overigens: in de deelstaat Burgenland regeert de SPÖ al met de FPÖ. Dat is ook in sommige gemeenten en steden al het geval.

Een van uw scherpste critici is Helmut Brandstätter, kandidaat voor de partij Neos en voormalig uitgever van de krant Kurier. Hij zegt dat u zich hebt laten inpakken door Herbert Kickl, de omstreden voormalige minister van Binnenlandse Zaken, alleen maar om aan de macht te komen.

Kurz: Zolang mijn critici kandidaat zijn voor een andere partij, vind ik dat oké.

Brandstätter heeft het ook over uw neiging om journalisten persoonlijk te bellen als hun berichtgeving u niet bevalt. Hebt u dat nodig?

Kurz: Ik ben een vriend van onafhankelijke en harde verslaggeving door journalisten. Maar het is niet verboden om als politicus je eigen visie op de zaken te geven of ze op fouten te wijzen.

U was onlangs met Angela Merkel, Ursula von der Leyen en Benjamin Netanyahu in Silicon Valley. Hoe zwaar heeft de laatste regeringscrisis het internationale vertrouwen in Oostenrijk aangetast?

Kurz: Het is niet aangetast. Ik had zeer goede gesprekken met Netanyahu, Merkel en andere regeringsleiders.

Die gesprekken gingen allicht niet over Oostenrijk.

Kurz: Het ging ook over Oostenrijk.

Uit welke fouten uit uw regeerperiode hebt u geleerd?

Kurz: Ik heb niet de neiging me makkelijk uit het lood te laten slaan. Die basishouding wil ik in de toekomst nog versterken. Met andere woorden: ik wil me niet al te zeer laten beïnvloeden door de nieuwe schandalen, hypes en krantenkoppen.

U wilt nog vaker zwijgen?

Kurz: U hebt me daarnet nog verweten dat ik journalisten te vaak persoonlijk opbel. Nu verwijt u me dat ik te weinig heb gesproken. Blijkbaar kan men voor u niets goed doen.

Bewerking Jeroen de Preter