De Amerikaanse pogingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne worden bemoeilijkt door onenigheden binnen Team Trump. Minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio slaagde erin het voor Oekraïne uiterst negatieve 28-puntenplan te verzachten. Maar voor hoelang?
Nog opmerkelijker dan het Amerikaans-Russische 28-puntenplan, waarbij Oekraïne grondgebied zou moeten opgeven, zijn leger zou moeten inkrimpen en zijn soevereiniteit in grote mate zou verliezen, is de strijd binnen de Amerikaanse diplomatie om het eigen plan te kelderen.
Dat 28-puntenplan, werd eerst gelekt en vervolgens aan de Oekraïners gepresenteerd als een ultimatum. Daarna werd het in overleg met Oekraïne en met de Europeanen grondig herschreven en verdwenen de meest controversiële (en cruciale) passages uit de tekst. Op zondag krabbelde Trump al terug door te zeggen dat het geen ‘finaal aanbod’ was, gisteren nam hij ook de aanvankelijke deadline (Thanksgiving op 27 november) weg.
Tips voor Poetin
Het is duidelijk dat het 28-puntenplan buiten het weten van buitenlandminister Marco Rubio aan Oekraïne werd gepresenteerd. Kort nadat het voorstel werd gelekt, vertelde Rubio aan enkele Amerikaanse senatoren dat het voorstel een ‘Russische wenslijst’ was waarover hij niet was geconsulteerd (wat hij vervolgens weer ontkende).
Het plan kwam uit de koker van de Amerikaanse Midden-Oostengezant Steve Witkoff (die ook de contacten met het Kremlin onderhoudt) en de Russische Amerikagezant Kirill Dmitrijev. Witkoff, een vastgoedmagnaat en zakenpartner van Trump zonder enige diplomatieke ervaring, heeft zich al meermaals uitgesproken over Poetin, en vertoont de opmerkelijke neiging om Russische propaganda na te praten. Zo droeg hij de nepreferenda die Rusland in de bezette regio’s organiseerde aan als bewijs dat Oekraïners in bezet gebied eigenlijk aansluiting willen bij Rusland.
Steve Witkoff, een vastgoedmagnaat en zakenpartner van Trump zonder enige diplomatieke ervaring, vertoont de opmerkelijke neiging om Russische propaganda na te praten.
Gisterenavond publiceerde persagentschap Bloomberg de transcriptie van een gesprek tussen Witkoff en Joerij Oesjakov, Poetins topadviseur voor het buitenlands beleid. Het gesprek dateert van voor Zelensky’s laatste bezoek aan het Witte Huis, toen Trump nog de mogelijkheid openhield om Tomahawk-afstandsraketten te leveren. In het gesprek geeft Witkoff tips over hoe Poetin Trump kan vleien en welke voorstellen hij kan doen om de ontmoeting tussen Zelensky en Trump te ontregelen. Dat mag niet verbazen voor een diplomaat met een bemiddelende rol. Tegelijk is de naïviteit die Witkoff aan de dag lijkt te leggen opzienbarend.
Waarom het Amerikaanse vredesplan voor Oekraïne nauwelijks acceptabel is
Rol van Rubio
Rubio vertegenwoordigt dan weer de meer traditionele Republikeinse lijn. In tegenstelling tot veel vertrouwelingen van Trump gelooft hij niet dat het in het Amerikaanse belang is om een betere economische relatie met Rusland na te jagen. Hij ziet de NAVO nog steeds als een cruciaal instrument om de Amerikaanse invloed wereldwijd te laten gelden.
Rubio is een van de weinige Trump-ministers met internationale en diplomatieke ervaring. Hoewel Rubio het ooit tegen Trump opnam in de voorverkiezingen en daarbij steevast door Trump gekleineerd werd, slaagde hij erin een van de machtigste ministers in diens regering te worden. Rubio is zowel minister van Buitenlandse Zaken als nationaal veiligheidsadviseur, de eerste sinds Henry Kissinger om beide departementen te coördineren.
Rubio gelooft niet dat het in het Amerikaanse belang is om een betere economische relatie met Rusland na te jagen.
Dat plaatste hem evenwel voor verscheurende keuzes. Rubio is de drijvende kracht achter de toenemende Amerikaanse dreigingen tegen Venezuela. Als kind van Cubaanse migranten in Florida is Rubio al langer pleitbezorger van harde actie tegen Cuba en Venezuela. Als Amerika daadwerkelijk grootschalige militaire acties tegen Venezuela zou ondernemen, groeit de kans dat Rubio’s aandacht voor Oekraïne daarbij zal inschieten.
Blijf Trump aan boord?
Een opmerkelijke afwezige in de voorbije onderhandelingsepisode is minister van Defensie Pete Hegseth, die zich in het verleden als anti-Oekraïens heeft uitgelaten. De militaire delegatie die afgelopen weekend naar Kiev trok om het oorspronkelijke 28-puntenplan door te duwen werd geleid door Dan Driscoll, staatssecretaris voor de landmacht in het Pentagon. Driscoll stelde in Kiev dat de Oekraïense verdediging op instorten stond en dat Zelensky dus maar beter een deal kon aanvaarden. Driscoll staat bekend als een vertrouweling van vicepresident JD Vance, die Oekraïne het liefst zo snel mogelijk laat vallen.
Hoewel Rubio er voorlopig in slaagt om de Europese landen en Oekraïne niet voor de bus te gooien, is het duidelijk dat die Amerikaanse onderlinge strijd gevolgen heeft. Witkoffs enthousiasme om een deal te sluiten suggereert dat Trump zo snel mogelijk van het probleem Oekraïne af wil. Voor Rusland is dat een aanmoediging om nog halsstarriger aan zijn eisen vast te houden, vooral omdat het op het slagveld nog steeds in het voordeel is. Aan Oekraïense kant vergroot het de twijfels over hoelang Amerika nog aan boord blijft.
Mark Galeotti over het Amerikaanse vredesplan voor Oekraïne: ‘De Russen zijn bereid toegevingen te doen’
