Twee jaar nadat vlucht MH17 van Malaysia Airlines met 298 inzittenden werd neergehaald boven Oost-Oekraïne, zijn er nog altijd meer vragen dan antwoorden. Wat weten we (nog niet)?
17 juli 2014. Vlucht MH17 van Malaysia Airlines is kort na de middag onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur wanneer het van de radar verdwijnt boven Oost-Oekraïne, waar op dat moment het conflict tussen Oekraïense overheidstroepen en pro-Russische separatistische rebellen in alle hevigheid woedt. Snel duiken beelden op van smeulende brokstukken, verkoolde lichamen en spullen van inzittenden in de buurt van het dorp Hrabove, in de oblast Donetsk. Niemand van de 298 inzittenden overleeft de crash. Het leeuwendeel van de slachtoffers zijn Nederlanders, 196, maar ook onder andere 28 Maleisiërs, 27 Australiërs, 10 Britten en 4 Belgen laten het leven. Opmerkelijk detail: de ramp volgt amper vier maanden na de mysterieuze verdwijning van een andere vlucht van de Maleisische maatschappij, MH370 – een Boeing 777-200ER die nooit werd teruggevonden.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Neergehaald
Van vlucht MH17 weten we intussen dat het toestel, eveneens een Boeing 777-200ER, werd neergehaald. Op welke manier dat gebeurde en wie de dader(s) is/zijn, blijft echter voer voor discussie.
Na een onderzoek van 15 maanden concludeerde de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dat MH17 op een hoogte van tien kilometer werd getroffen door een luchtdoelraket van het type Buk, die werd afgevuurd vanuit een gebied van circa 320 vierkante kilometer en ontplofte aan de linkerbovenkant van de cockpit en het toestel in volle vlucht deed uiteenvallen. ‘Het is uitgesloten dat MH17 door een ander toestel, bom of meteoor tot ontploffing is gebracht’, concludeert het rapport.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Over de mogelijke afkomst van de raket, sprak het rapport zich niet uit. De Oekraïense regering en de pro-Russische separatistische rebellen in Oost-Oekraïne wijzen naar elkaar als het gaat om de vraag wie verantwoordelijk is voor de ramp. De regering in Moskou, die door het Westen beschuldigd wordt van steun aan de rebellen, ontkent elke betrokkenheid. De plaats waar het toestel crashte, was op dat moment in handen van de rebellen.
‘Groep betrokkenen’
Na de zomer worden in Nederland de eerste resultaten gepresenteerd van het strafrechtelijk onderzoek naar rampvlucht MH17. Volgens het Openbaar Ministerie gaat het dan om het wapen waarmee het vliegtuig in Oekraïne is neergeschoten en de exacte locatie vanwaar het wapen is afgevuurd.
Het is zeer de vraag of de verantwoordelijken ooit gevonden, laat staan berecht zullen worden, In februari schreef hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke, die het strafrechtelijk onderzoek coördineert, aan de nabestaanden dat de opsporing, arrestatie en berechting van de ‘daders’ nog lang kan duren. Het onderzoeksteam heeft wel een ‘grote groep personen in beeld die op een of andere wijze betrokken lijken te zijn geweest bij het neerschieten van de MH17’, liet hij weten.
Complottheorieën
Bovendien bestaan er nog altijd twijfels over het Buk-scenario. Uit een BBC-documentaire die begin mei werd uitgezonden, bleek dat lang niet uitgesloten is dat het vliegtuig werd neergeschoten door een Oekraïense Su-25-straaljager.
Een freelance journalist uit Berlijn verbleef vier maanden in Oekraïne en sprak daar met meer dan 100 mensen uit het gebied rond de plaats van de crash. Zeven mensen vertelden hem dat ze een gevechtsvliegtuig hadden gezien op de dag van de crash, één getuige verklaarde zelfs dat hij een ander vliegtuig een raket zag afvuren. Een andere getuige beschreef hoe ze rook zag in de lucht en twee ‘kleinere vliegtuigen’ zag wegvliegen in verschillende richtingen.
Oleg Vutlkin, de eerste fotograaf ter plaatse na de crash en lid van de pro-Russische militie, zegt: ‘Het bestaat niet dat wij een raket zouden hebben afgevuurd, want dan zou iedereen dat gemerkt hebben’.
Nick de Larrinaga van het HIS Jane’s Defence Weekly noemt de straaljagertheorie dan weer ‘absolute nonsens’ omdat de Su-25 simpelweg niet uitgerust is om te opereren op een hoogte van 10 kilometer.
Een andere theorie die aan bod kwam in de documentaire, is dat twee bommen aan boord van vlucht MH17 waren in een zogenaamde false flag-operatie van de Amerikaanse geheime dienst CIA, met als bedoeling de reputatie van Rusland onderuit te halen om het land een sanctieregime op te leggen.
‘Onderste steen’
Afgelopen week nog vingen de nabestaanden van de ramp bot bij de Oekraïense regering met hun verzoek om satelliet- en radarbeelden over de crash te verstrekken. Kiev verwees hen terug naar het Openbaar Ministerie (OM) en de OVV. ‘Oekraïne geeft ons geen duidelijkheid en maakt zich daarmee niet minder verdacht,’ luidde de reactie van de nabestaanden.
Het steekt ook dat Kiev zo lang wachtte met een reactie – al in januari dit jaar hadden de nabestaanden president Petro Porosjenko schriftelijk verzocht radar- en satellietbeelden te verstrekken – en dat dit pas is gebeurd nadat premier Mark Rutte de kwestie had aangekaart bij de Oekraïense autoriteiten.
Rutte zelf ligt in Nederland onder vuur omdat hij bij een recent bezoek in Kiev geweigerd had Porosjenko te vragen om die beelden vrij te geven. Kort na de ramp met vlucht MH17 had Rutte nog beloofd de ‘onderste steen’ boven te halen om de waarheid over de tragedie te achterhalen.
Ook de Russische president Vladimir Poetin was benaderd. Die heeft nog niet gereageerd. ‘Wij zijn steeds in afwachting van een fatsoenlijk antwoord van de heer Poetin’, aldus de opstellers van de brief.
Overigens hebben ook de Amerikanen nog niets publiek gemaakt van het ‘bewijsmateriaal’ waarover zij zeggen te beschikken dat het neerhalen van de Boeing het werk was van ‘door Rusland gesteunde rebellen’.
Eerder had justitie in Rusland wel aan een delegatie van het Nederlandse Openbaar Ministerie en de Nederlandse politie toegezegd om samen te werken bij het onderzoek naar de omstandigheden van de ramp.
Cyberaanval
Een werkwaardig incident is dat de computers van de OVV in de herfst van vorig jaar het doelwit waren van een cyberaanval. Volgens de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst BfV (Bundesamt für Vergassungsschutz) was die het werk van de Russische geheime dienst. De aanval op de OVV werd met nepservers gedaan met de bedoeling inloggegevens van onderzoekers te bemachtigen, wat naar verluidt niet lukte.
En dan is er nog het mysterieuze verhaal van de Duitse ‘MH17’-jager Josef Resch. De privédetective kreeg na de ramp een opdracht van een onbekende, die 30 miljoen euro uitloofde voor gouden tips over de daders. Er zou daadwerkelijk 17 miljoen euro aan iemand zijn betaald. De Nederlandse krant De Telegraaf meldde begin juni dat het Nederlandse Openbaar Ministerie documenten van Resch uit een kluis in een Zwitserse bank laten halen, waarin mogelijk informatie over de verantwoordelijkheid voor de ramp staat. ‘De Zwitserse rechter moet eerst beslissen of de inhoud aan ons ter beschikking wordt gesteld’, zei het parket in Rotterdam tegen de krant.
Herdenking
Nog veel vragen en maar weinig antwoorden dus. Wie het onderzoek naar MH17 op de voet wil volgen, kan dat sinds kort via een online magazine, een gezamenlijke productie van politie en het Openbaar Ministerie. Het magazine is te vinden op de website van het Nederlandse OM.
Zondag, dag op dag twee jaar na de ramp, wordt in Vijfhuizen bij Schiphol een herdenking georganiseerd voor de nabestaanden. Vlakbij wil de Stichting Vliegramp MH17 in 2017 het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers onthullen. Het is de bedoeling dat voortaan alle MH17-herdenkingen daar gehouden zullen worden. (KVDA)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
