‘Overheidscensuur’ levert Duitse ‘anti-Greta Thunberg’ flinke duit op

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet. De campagne om influencer en klimaatontkenner Naomi Steib financieel te steunen, berust op foute informatie. Maar ze brengt wel geld in het laatje voor de Duitse ‘anti-Greta Thunberg’.

Opvallend bericht op de website van de ‘klimaatsceptische’ Stichting Clintel vorige week: Naomi Seibt, een 19-jarige Duitse socialemedia-influencer met 88.000 abonnees op YouTube, zou bedreigd worden met boetes of zelfs een gevangenisstraf, louter en alleen omdat ze ‘kritiek uit op het partijbeleid over het klimaat’. Volgens Clintel probeert de Duitse overheid Seibt te muilkorven en heeft ze dringend financiële hulp nodig: ‘Dankzij uw vrijgevigheid gaat Naomi deze fundamentele en kwaadaardige aanval op haar mensenrechten voor de rechtbank bestrijden. Maar een rechtszaak kost heel veel geld. Doneer dus meteen. Dank u zeer.’ Bij de aanklacht stond een foto van een blond meisje met blauwe ogen achter gefotoshopte ijzeren tralies.

Sluikreclame

In realiteit is hier geen sprake van overheidscensuur wegens klimaatscepticisme. Dat meldt het Staatsanwaltschaft für Medien van Nordrhein-Westfalen. Als bevoegde mediaregulator stelde dat een ongeoorloofde ‘Themenplatzierung’ vast in twee video’s die Naomi Seibt maakte in opdracht van het Heartland Institute, een Amerikaanse denktank en lobbygroep. Die video’s vormen een inbreuk op de strenge Duitse wetgeving omtrent productplacement en sluikreclame.

Regionale mediatoezichthouders handhaven die reclameregels niet alleen voor klassieke media zoals televisie en radio, maar ook voor YouTube-kanalen. Want op sociale media zijn influencers niet altijd even transparant als ze optreden als informele ambassadeurs voor merken of organisaties. Heel wat prominente Duitse vloggers kregen de voorbije jaren het verzoek om video’s te verwijderen of te labelen als commerciële advertenties. Zo ontving de Duitse fitnessyoutuber Flying Uwe in 2017 een rekening van 10.500 euro, omdat hij in zijn video’s sluikreclame maakte voor zijn merk van voedingssupplementen.

Het is voor een soortgelijke productplacement-inbreuk dat het Staatsanwaltschaft aan Seibt vroeg om enkele video’s te verwijderen en 400 euro administratiekosten te betalen. De woordvoerder van de toezichthouder benadrukt aan Knack dat het gaat om dossierkosten, niet om een boete, laat staan een celstraf: ‘Er bestaat in deze zaak geen scenario waarbij voor mevrouw Seibt een gevangenisstraf dreigt. De geruchten die over deze kwestie circuleren, zijn onjuist.’

Heartland

Wie is Naomi Seibt? Wat is het Heartland Institute? Waarom die oproep tot fondsenwerving? Het Heartland Institute is een in 1984 opgerichte conservatief-libertaire lobbygroep die aanvankelijk naam maakte door in opdracht van de tabaksindustrie twijfel te zaaien over de schadelijkheid van roken. Halverwege februari 2020 kondigde de organisatie aan dat Naomi Seibt als influencer hun organisatie zou helpen bij ‘het communiceren van de klimaat-realistische boodschap aan haar generatie’. Seibt kwam een tweede keer in de spotlights door haar speech op de jaarlijkse Amerikaanse Conservative Political Action Conference (CPAC). ‘Ze is jong, populair, heeft IQ van 157 en gaat strijd aan met klimaatactivisme: dit is de anti-Greta’ – zo introduceerde Het Laatste Nieuws haar bij de Vlaamse lezers.

Maar klimaatscepticisme was niet Naomi Seibts eerste bekommernis. Op haar in 2019 opgestarte YouTube-kanaal plaatste ze aanvankelijk vooral commentaarvideo’s over migratie, feminisme, vrijheid van meningsuiting en mediakritiek. Inhoudelijk was Seibt gelieerd aan de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) – haar allereerste upload was een gedicht dat ze schreef voor een poëziewedstrijd georganiseerd door de AfD. Online vestigde Seibt vervolgens haar naam in een breder netwerk van alt-rightfiguren zoals Brittany Pettibone (gehuwd met Martin Sellner van de Oostenrijkse identitaire beweging), de Canadese blanke nationalist Stefan Molyneux en de Britse complotdenker Paul Joseph Watson. Onderzoek van het Duitse journalistencollectief Correctiv onthulde hoe Seibt al in 2017 als rechtse influencer gelanceerd werd via Philosophia Perennis, de blog van de katholieke theoloog en bekeerde ex-lgbt-activist David Berger.

Hoe komt een Duitse influencer nu terecht bij een Amerikaanse denktank? Dat is blootgelegd door undercoverjournalisten van Correctiv en de Duitse openbare omroep ZDF, die vermomd als pr-managers voor de Duitse auto-industrie enkele conferenties van klimaatontkenners bijwoonden. Naomi Seibt was daar aanwezig, en de journalisten ontmoetten er ook James Taylor, voorzitter van het Heartland Institute. Gefilmd met een verborgen camera legde Taylor uit hoe zijn organisatie Seibt naar voren zou schuiven als het nieuwe, jonge, internationale gezicht voor de klimaatsceptische beweging, die kampt met het imago dat ze vooral uit oude, witte mannen bestaat. Heartland Institute lanceerde Seibt als een soort ‘anti-Greta Thunberg’, een rationele en vrijdenkende tegenhanger met als slogan ‘I don’t want you to panic. I want you to think’. Het Heartland Institute stuurde de undercoverjournalisten uiteindelijk een voorstel voor een campagne ter waarde van 500.000 euro om de Duitse publieke opinie te beïnvloeden. Centrale pijler daarin waren kritische video’s die Seibt zou maken over het ’te verregaande’ Duitse klimaat- en milieubeleid.

Aanklacht

Sinds deze onthullingen en na de aanvaring met het Staatsanwaltschaft für Medien beweert Seibt op YouTube dat ze haar ‘freelancercontract’ met Heartland niet verlengd heeft, onafhankelijk is geworden en ‘niet gefinancierd wordt door de olie- en gasindustrie’. Daarom, zo schrijft ze, valt ze nu terug op giften. Behalve haar klassieke bankrekeningnummer en PayPal-account lanceerde Seibt ook een pagina op Patreon, een platform waarop fans als ondersteuning maandelijks terugkerende donaties kunnen schenken. Ze noemt er zichzelf journalist en ‘ambassadeur van de vrijheid van meningsuiting en de wetenschap’.

De oproep tot donaties die Stichting Clintel deelde, vraagt ook uitdrukkelijk om via Patreon geld over te maken. De tekst van Clintel is overigens een vertaling van een originele bloemrijke verdediging van Seibt geschreven door Christopher Monckton, een excentrieke Britse lord die al jaren actief is in de klimaatsceptische beweging. Monckton werkt eveneens voor het Heartland Institute.

Ondertussen blijft Seibt nieuwe klimaatvideo’s uploaden. Op 24 mei plaatste ze op YouTube deel 1 van een nieuwe reeks getiteld THE CONSENUS FRAUD (sic). Daarin herhaalt de influencer de foutieve stelling dat er geen wetenschappelijke consensus bestaat over de menselijke invloed op de klimaatopwarming. Opvallend: de video is opgenomen in interviewformat met… Christopher Monckton. Op het moment dat Knack naar de drukker ging, hadden op Patreon 174 donors de teller van giften voor Seibt al op 1684 dollar per maand gebracht. Of hoe klimaatontkenning kan blijven lonen.