In grotten op het Indonesische eiland Sulawesi bevinden zich de oudst bekende figuratieve rotsschilderingen. Ze geven onder meer een menselijke hand en een hertzwijn weer. De schilderingen waren al in de jaren 1950 ontdekt, maar een nieuwe datering maakt ze 30.000 jaar ouder dan eerst gedacht.
De eerdere, foutieve datering was vooral gebaseerd op een vooroordeel: dat geen schilderwerk langer dan 10.000 jaar kan overleven in een tropisch klimaat.
Nu heeft een Australisch-Indonesisch team de grotten in de buurt van de stad Maros in detail onderzocht, met de nieuwste dateringstechnieken gekoppeld aan een onderzoek van de aanwezige “grot-popcorn”, de sedimenten die zich op de rotswand vastzetten, en die jonger zijn dan de schilderingen.
De resultaten, zopas gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature, zijn verbluffend.
Handstencils
In de grotten zijn talloze handstencils teruggevonden, omgekeerde afdrukken van handen, waarbij men met de andere hand rond de vingers verf aanbracht, of door iemand anders die verf liet aanbrengen, of de verf in de mond nam en ze uitspuwde. Een van die stencils is volgens de onderzoekers minstens 39.900 jaar geleden aangebracht, wat hem wereldwijd tot de oudste, bekende handstencil maakt (waarom de toenmalige aardbewoners, niet alleen in Sulawesi, fervent en stelselmatig handstencils achterlieten is niet bekend).
Daarnaast vond men ook schilderingen van dieren, meer in het bijzonder een goed bewaarde weergave van een hertzwijn ofte babiroessa, die volgens de Australische onderzoeker Maxime Aubert minstens 35.400 jaar oud is.
In totaal werden 12 handstencils en 2 dierschilderingen gedateerd. De jongste handstencil was 17.400 jaar oud.
Eurocentrisme
Tot dusver waren de alleroudste schilderingen in Europa gevonden. Schilderwerk in een grot in het Spaanse El Castillo is geschat op ouder dan 40.000 jaar, maar dat oudste deel is niet veel meer dan een verfvlek. De eerste herkenbare schilderingen in dat grottensysteem, de eerste handstencils, worden geacht 37.000 jaar oud te zijn.
Het is nu aannemelijk , zeggen specialisten, dat rond 40.000 jaar geleden mensen over een heel groot gebied schilderingen aanbrachten in grotten.
Chris Stringer, specialist van het Natural History Museum in London, gaat in de Britse krant The Guardian nog een stap verder: “Deze opwindende ontdekkingen geven ons de kans Euro-centrische ideeën op te geven en een alternatief te overwegen: dat artistieke expressie al 60.000 jaar geleden een fundamenteel onderdeel was van de menselijke natuur – op het moment dat mensen zich vanuit Afrika begonnen te verspreiden richting Europa en het Verre Oosten.”
“Toen de moderne mensen 50.000 jaar geleden Sulawesi bereikten, produceerden ze allicht al dit soort afbeeldingen. Ik voorspel dat nog oudere rotskunst ontdekt zal worden in Sulawesi, en dat men in Afrika schilderingen zal ontdekken die ouder zijn dan 60.000 jaar.”
Voor de liefhebbers van evolutietheorie: de grotten in kwestie werden in de jaren 1850 bezocht door Alfred Russel Wallace, de medewerker en concurrent van Charles Darwin. Uit niets blijkt dat hij de schilderingen heeft opgemerkt.
(RR)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier