Oregon decriminaliseert harddrugs: ‘Legalisering leidt níét tot meer probleemgebruikers’

Breaking Bad. 'We moeten aanvaarden dat drugs gebruiken bij het leven van sommige mensen hoort.'

Vanaf februari 2021 laat de Amerikaanse staat Oregon kleine hoeveelheden harddrugs voor eigen gebruik toe. Een nieuwe stap naar het einde van de war on drugs, meent de Gentse hoogleraar Tom Decorte. En wat doet België?

Begin november kozen de Amerikanen niet alleen een nieuwe president, in verschillende staten werden ook allerlei referendums georganiseerd. Oregon sprong daarbij het meest in het oog: 59 procent van de bevolking ging er akkoord met een opmerkelijk voorstel om het bezit van kleine hoeveelheden harddrugs te decriminaliseren. De nieuwe regeling gaat begin februari 2021 in.

Oregon, in het noordwesten van de VS, is een van de meest vooruitstrevende staten van Amerika. Al in 1973 werd het bezit van cannabis uit de strafwet gehaald, en in 2014 legaliseerde de overheid het recreatieve gebruik ervan. Nu gaat de wetgever een flinke stap verder. De nieuwe wet houdt in dat mensen die in Oregon betrapt worden met een gram heroïne of methamfetamine (crystal meth), twee gram cocaïne, vijf pillen MDMA (xtc) of veertig dosissen lsd voor persoonlijk gebruik, de mogelijkheid krijgen om een boete van 100 dollar te betalen of zich aan te melden bij een van de nieuwe, gratis afkickcentra. Die zouden voor een stuk gefinancierd worden door belastinginkomsten uit de in Oregon legale en geregulariseerde softdrugsindustrie.

Steeds meer experts erkennen dat het gebruik van drugs een gezondheidsprobleem is, en geen crimineel probleem.

Tom Decorte (UGent)

Tom Decorte, hoogleraar criminologie aan de UGent, bestudeert al jaren de gevolgen van drugsgebruik. Hij is een voorstander van de regulering van de softdrug cannabis. ‘Het is boeiend om te zien wat op dat vlak allemaal beweegt in de VS. Het land is op nationaal niveau de vader van de war on drugs. Het heeft die oorlog ook geëxporteerd naar het buitenland – ook naar België. Maar op het niveau van de staten is een totaal omgekeerde beweging aan de gang. Een stuk of vijftien staten hebben het recreatieve gebruik van cannabis gelegaliseerd. Begin deze maand voegden Arizona, Montana, New Jersey en South Dakota zich nog bij die groep.’ Decorte vermoedt dat sommige staten in het zog van Oregon ook harddrugs zullen decriminaliseren. Ook in Europa kreeg het nieuwe inzicht voet aan de grond: in Portugal is het bezit van kleine hoeveelheden harddrugs niet langer strafbaar.

Het plan-Kamala

Kamala Harris, de vicepresident elect van de VS en gewezen attorney general (een combinatie van minister van Justitie en politiebaas), heeft aangekondigd dat ze cannabis ook op federaal niveau wil legaliseren. Volgens professor Decorte is dat noodzakelijk omdat het federale verbod vloekt met de regulering op statelijk niveau. De legale cannabiseconomie in die deelstaten is ondertussen een miljardensector geworden met verschillende beursgenoteerde bedrijven. Decorte: ‘Dit is een volgende stap in een logische evolutie. Steeds meer experts erkennen dat het gebruik van drugs een gezondheidsprobleem is, en geen crimineel probleem. Dat betekent dat je de gebruikers niet moet opsluiten, maar dat je ze moet begeleiden naar afkickcentra. Door drugs uit het strafrecht te halen, verlaag je de drempels voor verslaafden om hulp te zoeken. Omgekeerd: door ze aan te pakken via het strafrecht vergroot je het probleem en stigmatiseer je gebruikers alleen maar.’

In Oregon voerden de verenigingen van verpleegkundigen en dokters campagne voor de decriminalisering van harddrugs. Tegenstanders zeggen dan weer dat die versoepeling de gevaarlijkste drugs dreigt te normaliseren, en dat het aantal verslaafden zal toenemen. Decorte is het daar niet mee eens. ‘We moeten aanvaarden dat drugs gebruiken bij het leven van sommige mensen hoort. Vergelijk het met alcohol. Dat is van alle drugs de zwaarste, en toch haalt niemand het nog in zijn hoofd om het gebruik daarvan te verbieden. Uit internationaal onderzoek blijkt trouwens dat het legaliseren of decriminaliseren van drugs níét leidt tot een toename van het problematische gebruik. Mensen zullen niet sneller verslaafd raken aan harddrugs. Het risico daarop bestaat nu al, daar zal een decriminalisering weinig aan veranderen.’

Breaking Bad

Jan Tytgat, hoogleraar toxicologie aan de KU Leuven, schreef enkele jaren geleden samen met Tom Decorte en Paul De Grauwe het opvallende boek Canabis onder controle – Hoe?, waarin ze pleitten voor een legalisering van softdrugs in België. Maar qua harddrugs is hij het niet eens met zijn Gentse collega. ‘Ik vind dat een zeer gevaarlijk pad. Zeker als je het gebruik van crystal meth gaat tolereren. Het brede publiek heeft die drug leren kennen via de geweldige tv-serie Breaking Bad.’ Methamfetamine of crystal meth is een witte, kristalachtige drug die wordt gesnoven, gerookt of geïnjecteerd. De gebruiker krijgt een sterk verlangen om met de drug door te gaan, omdat hij een vals gevoel van geluk en welzijn teweegbrengt, een opstoot van zelfvertrouwen, hyperactiviteit en energie. En je hebt geen honger meer. De roes duurt zes à acht uur, maar kan in sommige gevallen een hele dag blijven hangen. Tytgat: ‘De eerste ervaring zou nog wel wat plezier met zich mee kunnen brengen, maar al vanaf dat eerste moment begint de methamfetamine het leven van mensen te vernietigen omdat de substantie zowel psychologisch als fysiek zeer verslavend is.’

Steeds meer experts erkennen dat het gebruik van drugs een gezondheidsprobleem is, en geen crimineel probleem.

Tytgat zegt dat in een ideale wereld alle drugs gelegaliseerd zouden moeten worden. ‘Ik vergelijk het weleens met een fiets hebben. Als er geen fietsen gestolen worden, zouden we onze fiets ook niet op slot hoeven te doen. Met andere woorden, als alle mensen hun gezond verstand zouden gebruiken en verstandig zouden omgaan met genotsmiddelen, zou je ze ook niet hoeven te verbieden. Helaas is dat niet het geval, en daarom moeten we mensen beschermen tegen de gevaren van harddrugs.’

Het grote verschil met cannabis is volgens hem dat niemand kan sterven aan een overdosis cannabis. ‘Er zijn zeker medische gevaren, zoals het risico dat je een psychose krijgt, maar bij het gebruik van cannabis krijg je altijd een tweede kans. Dat is niet het geval met heroïne of cocaïne. Daarvan kun je wél sterven bij een overdosis. Het ene snoepje is dus het andere niet.’

En in België?

Volgens Jan Tytgat kent ons land gelukkig niet zoveel gebruikers van harddrugs. Uit cijfers van Sciensano blijkt dat 15 procent van de Belgen tussen de 15 en de 64 jaar weleens cannabis heeft gebruikt. Bij cocaïne, heroïne, amfetamines en opiaten daalt dat aantal tot 3,6 procent van de bevolking. Het gebruik van cocaïne stijgt wel redelijk snel, vooral doordat deze drug de voorbije jaren veel goedkoper is geworden. Het gebruik van crystal meth in ons land is volgens professor Tytgat marginaal.

Ons land staat daarentegen wel bekend als een grote producent van methamfetamine en van xtc-pillen. De voorbije weken zijn er opvallend veel meldingen van opgerolde drugslabs in Limburg. Meestal gaat het om de aanmaak van xtc, maar met de regelmaat van de klok worden er ook labs voor de aanmaak van crystal meth aangetroffen. Dit jaar werden in Limburg alleen al vijftien labs opgerold. Volgens Tygat gaat de productie ervan hoofdzakelijk naar het buitenland.

Zal ons land onder invloed van het buitenland het gebruik van drugs legaliseren? Nee, antwoordt zowel Tom Decorte als Jan Tytgat. Het nieuwe regeerakkoord maakt er ook geen melding van. Volgens Decorte is het nochtans de hoogste tijd dat er een parlementaire commissie wordt opgericht om het mank lopende beleid rond genotsmiddelen te onderzoeken. ‘Ik ken veel parlementsleden die off the record zeggen voorstander te zijn van een regulering van cannabis. Maar ze durven er niet voor uit te komen uit schrik afgestraft te worden door hun kiezers. Ik heb daar grote twijfels over, want het maatschappelijke draagvlak voor een regulering van cannabis – ook onder drugsdeskundigen – neemt almaar toe.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content