De oorlogstrom roffelde de afgelopen dagen opnieuw in Zuid-Azië. India en Pakistan, twee kernmachten, belandden in een vergeldingsspiraal na een terreuraanslag waarvan India vermoedt dat het Pakistaanse leger er de hand in had. Artillerie werd in stelling gebracht, raketten afgevuurd en gevechtsvliegtuigen de lucht in gestuurd. Het lijkt er sterk op dat Pakistan een of enkele Indiase gevechtsvliegtuigen neerhaalde.
Dit is de zoveelste crisis rondom Kasjmir, het betwiste gebied aan de noordgrens van beide landen. Uit deze episode kunnen we alvast een drietal belangrijke conclusies trekken. Eerst en vooral blijkt opnieuw hoe diep de historische breuklijn loopt en hoezeer de twee staten in de greep zijn van zeer ontvlambaar nationalisme. ‘De wilskracht van 1,4 miljard Indiërs zal de rug van de terroristen breken’, fulmineerde president Narendra Modi, met een duidelijke vingerwijzing naar Islamabad. Meteen na zijn toespraak riepen Bollywood-filmsterren en miljoenen bloggers om wraak.
Daarnaast bleek het incident onrechtstreeks een opsteker voor China. China levert ongeveer 80 procent van alle Pakistaanse wapens, waaronder het jachtvliegtuig J-10 dat dus, als we afgaan op de beelden, een Indiaas gevechtsvliegtuig van Franse makelij neerschoten, en dat wellicht met een Chinese PL-15 lucht-luchtraket. Het aandeel van AVIC, de producent van de J-10, schoot alvast 40 procent omhoog op de beurs van Shanghai.
Ondanks het waarschijnlijke Pakistaanse succes met Chinese wapens, wijst het incident nog op een derde fenomeen: de verbrokkeling van het burgerlijke gezag in dat land, die gepaard gaat met groeiende invloed van het leger. Sinds de opsluiting van de voormalige eerste minister Imran Khan neemt die invloed duidelijk weer toe. Militaire gerechtshoven mogen sinds kort bijvoorbeeld ook over burgers vonnissen vellen. De spanningen met India gaven de generaals de kans om nog prominenter naar voren te treden.
Die generaals blijken echter hoegenaamd niet in staat het land zelf te stabiliseren. Ondanks aanvallen op terreurgroepen in Afghanistan blijven die facties de ene aanval na de andere uitvoeren op Pakistaanse doelen of Chinese doelen in Pakistan. Pakistan is een verzwakte staat. De economie doet het slecht en de werkloosheid blijft erg hoog. Acht op de tien Pakistanen stellen dat het land de slechte kant uit evolueert, en ruim zes op de tien vinden dat Pakistan vooral een zwak land is.
En dat blijft eigenlijk de grootste uitdaging: militarisme en nationalisme, voortgestuwd door economische en politieke onzekerheid. De kwestie Kasjmir zal voor vonken blijven zorgen, en dat geldt ook voor de wapenwedloop tussen de twee.
