De recente bemoeienissen van de Amerikaanse president Donald Trump in het Ruslandonderzoek zijn geen belemmering van de rechtsgang. Dat zegt de vooraanstaande jurist en professor Richard Epstein in een gesprek met Knack.be
We spreken de Amerikaanse professor Recht Richard Epstein (74) tussen twee alweer opzienbarende nieuwsfeiten in, tijdens een week van quasi-onophoudelijk breaking news over de perikelen van de Amerikaanse president Donald Trump. Op dinsdag bericht de New York Times dat Trump aan toenmalig FBI-directeur James Comey gevraagd zou hebben het onderzoek naar voormalig nationaal veiligheidsadviseur Michael Flynn te laten vallen. ‘Hij is een goeie kerel’, zou Trump gezegd hebben, volgens een nota die Comey opstelde over zijn gesprek met de president. Op donderdag kondigde de onderminister van Justitie Rod Rosenstein dan weer aan dat hij een speciale aanklager zou aanstellen in het onderzoek naar de mogelijke samenwerking tussen campagneleden van Trump en Rusland, in het beïnvloeden van de Amerikaanse verkiezingen.
‘Met deze regering is het elke dag een nieuw avontuur’, zegt Epstein nogal verbijsterd aan de telefoon vanuit New York. ‘Je gaat je bijna afvragen of we niet af en toe een normale dag kunnen beleven. Het antwoord is nee.’
Hoewel Richard Epstein onder andere minister van Defensie James Mattis tot zijn vrienden rekent, is hij een outsider.
Epstein heeft nochtans al wat Amerikaanse geschiedenis achter de rug. De 74-jarige rechtenprofessor verbonden aan de universiteiten van New York en Chicago heet een van de meest geciteerde en invloedrijke Amerikaanse juristen van de twintigste eeuw. In 2003 ontving hij een eredoctoraat van de Universiteit Gent.
Epstein rekent onder meer minister van Defensie James Mattis en de door Trump benoemde rechter bij het Hooggerechtshof Neil Gorsuch tot zijn vrienden. Ook werken een aantal van zijn collega’s en oud-studenten nu voor de regering-Trump, klinkt het. Toch is Epstein naar eigen zeggen een outsider, en stemde hij voor geen enkele van de ‘big two.’ Hoewel de man bijzonder kritisch is voor president Trump, hoort hij allesbehalve in het links-progressieve contra-kamp. Door de jaren heen is Epstein geëvolueerd van een fervente libertair naar een klassieke liberaal: voorstander van een beperkte overheid en als de dood voor al te veel overheidsbetutteling.
Het ontslag van FBI-directeur James Comey en het feit dat Trump hem vroeg het onderzoek naar voormalig nationaal veiligheidsadviseur Michael Flynn te laten vallen: is dat belemmering van de rechtsgang?
EPSTEIN: Volgens mij niet. Trump kan Comey helemaal niet bevelen om het onderzoek naar Flynn stop te zetten, en hij heeft het ook niet gedaan. Ook het ontslag van Comey is geen belemmering van de rechtsgang, omdat het onderzoek gewoon verdergezet wordt bij de FBI. Er is helemaal niets ongrondwettelijks aan, zoals wel eens wordt geopperd. Het zijn wél colossale inschattingsfouten.Ik kan me zelfs niet inbeelden wie hem dat allemaal laat doen. Heel wat mensen hadden Trump bovendien gewaarschuwd dat Flynn vergif was, maar hij is loyaal tegenover vrienden. Hoe meer zulke troebele en twijfelachtige affaires opduiken, hoe minder men Trump het voordeel van de twijfel gaat willen geven.
U zegt weinig te voelen voor een speciale aanklager in het Ruslandonderzoek. Waarom?
EPSTEIN: Omdat hun volledige onafhankelijkheid erg gevaarlijk is. Je legt alles in de handen van één persoon. Als blijkt dat die persoon een vendetta wil ontketenen, dan kan je daar helemaal niets aan doen. In het verleden zijn daar al problemen mee geweest, en heeft zelfs het Hooggerechtshof moeten ingrijpen. Een wereld waarin één persoon onbegrensde macht heeft om te vervolgen is een nachtmerrie. Volgens mij zou het ook meer raadzaam geweest zijn om tenminste te wachten tot er een nieuwe FBI-directeur aangesteld werd.
Bovendien ligt een speciale aanklager ook politiek moeilijk. Aan de ene kant heb je de Democraten, aan de andere de Republikeinen. Als de speciale aanklager iemand is die de Democraten niet lusten, zal het een doofpotoperatie heten. Als de Republikeinen de speciale aanklager niet zien zitten, wordt het een heksenjacht.
Het probleem is ook: de Democraten hebben tegenwoordig enorm veel invloed op de situatie, ze kunnen het vuur aanwakkeren zoveel ze willen. Het is een gevaarlijk moment voor het land, en de Democraten helpen er niet aan door doorlopend alles op te stoken, waardoor het beleidswerk inmiddels tot een quasi-stilstand is gekomen.
Hoe schat u de kansen in dat Trump afgezet wordt? Is dat aan de orde?
EPSTEIN: De grondregel van impeachment is altijd geweest: als je partij je blijft steunen, komt er niets van in huis. Omdat de twee kamers van het Congres in handen zijn van de Republikeinen en Trump nog altijd een breed draagvlak heeft, zit dat er niet meteen aan te komen. Impeachment is zelfs niet het grootste risico op dit moment, denk ik, maar eerder uitputting en desillusie. Het vertrouwen in de president gaat kelderen, en op termijn gaat hij gewoon zélf opstappen of ernstig ziek worden, al wens ik hem dat uiteraard niet toe. Trump is fundamenteel incapabel om het tot een goed einde te brengen. Hij ontbreekt de bagage, de intelligentie en zelfs de aandachtsspanne om te kunnen regeren en hij praat alsof hij nog steeds deals bekonkelt in Atlantic City.
Trump praat alsof hij nog steeds deals bekonkelt in Atlantic City.
Ik vergelijk het met een auto die begint te slippen: je geeft een draai aan het stuur ter correctie maar dan glijdt je af naar de andere kant, waarop je nog eens sterker terugdraait en voor je het weet rijd je over de klif. Dat is er met Trump aan de hand. Ik denk dat hij gewoon zou moeten opstappen. Volgens mij gaat hij elke twee weken, of maandelijks in zulke crisissituaties verzeilen, gaat hij van crisis naar crisis strompelen en zal hij er niet meer in slagen zijn presidentsschap terug op de rails te brengen. Zo is er geen regeren aan.
Ik kan me makkelijk een scenario indenken waarbij de Republikeinen Trump met de zachte hand met pensioen sturen. Op een zeker ogenblik gaan ze mogelijk inzien dat ze de partij of het land niet meer kunnen samenhouden en zal iemand de moed moeten bijeenrapen om de eerste stap te zetten.
U zegt wel eens dat men Trump à la carte moet bekijken: sommige beleidsmaatregelen gaan er helemaal niet in, andere zijn best te smaken. Met welke beleidsmaatregelen van de regering-Trump bent u wél opgetogen?
EPSTEIN: De bouw van de Dakota Access Pipeline toch toelaten: de exotische bezwaren die de Democraten daarbij opwierpen, waren gewoon niet wettelijk. Ik ben ook tevreden dat Trump bijdraait over het Amerikaanse lidmaatschap van de NAVO. De Syrische interventie leek me ook de juiste zet. Scott Pruitt aan het hoofd van het Environmental Protection Agency zetten vond ik ook een goed idee, omdat ik vind dat milieu-activisten het lang niet altijd bij het rechte eind hebben maar de voorbije acht jaar de agenda toch in grote mate mochten dicteren.
Handel draait om wederzijds gewin. Dat lijkt Trump gewoon niet te begrijpen.
U bent zelf een fervent voorstander van een zo klein mogelijke overheid. Zo ook Stephen Bannon, de topadviseur van president Trump. Wat denkt u van hem en de filosofie die hij voorstaat?
EPSTEIN: Het probleem met iemand als Bannon is dat hij grillig en onberekenbaar is, en bovendien vind ik hem gevaarlijk. Het binnenlands beleid van Trump, hoewel naïef op sommige punten, is hoofdzakelijk gestoeld op deregulering, en dat is prima. Maar zodra ze beginnen over muren en barrières en Nafta naar de prullenbak verwijzen, dwalen ze. Hun vrijhandelsbeleid is onverdedigbaar. Noch Bannon, noch Ross (Wilbur Ross, minister van Handel, nvdr.) of Navarro (Peter Navarro, economisch adviseur van de president, nvdr.) weten wat ze doen. ‘America first’ is oké zolang je daarmee bedoelt dat je niet zomaar over je heen laat lopen. Bij elke deal denken dat de tegenpartij aan het kortste eind moet trekken zodat jij erop vooruit kan, dat lukt niet.
Handel draait om wederzijds gewin. Dat lijkt Trump gewoon niet te begrijpen. Barack Obama ook al niet: volgens hem was het fantastisch om uit te voeren, maar verschrikkelijk om in te voeren. Dat is onvoorstelbaar naïef.
Vanaf het inreisverbod voor moslims was het beeld gezet van een choatische, impulsieve en lichtzinnige president die zomaar wat doet, en dat blijft hem achtervolgen.
Wat vond u als jurist van Trumps inreisverbod voor burgers van zeven moslimlanden, en de weerstaand ertegen van een aantal rechters?
EPSTEIN: Volledig eens met die rechters. De travel ban redt geen levens, zoals de regering zegt te beogen, maar verhoogt het risico dat iemand dom gaat reageren op zo’n flagrante pesterij. De invoering van het inreisverbod was een absolute ramp, zo dom dat het schandelijk wordt. Dit was de meest draconische immigratiemaatregel in de Amerikaanse geschiedenis. De reden waarom Trump zoiets ondoordacht doorvoert, is omdat hij zich blindstaart op zijn campagnebeloftes. Bovendien houdt hij zich niet aan een gulden regel van fatsoenlijke politiek: te rade gaan bij vriend én vijand. Trump heeft toen al aanzienlijke langetermijnschade opgelopen: meteen was het beeld gezet van een chaotische, impulsieve en lichtzinnige president die zomaar wat doet, en dat blijft hem achtervolgen bij elke nieuwe maatregel. Eigenlijk had hij op dat moment al moeten opstappen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
