Volgens Duitse dokters is de Russische oppositieleider Alexei Navalny naar alle waarschijnlijkheid vergiftigd. Een primeur is dat helaas niet.
Volgens de Duitse dokters van het Charité-ziekenhuis in hartje Berlijn zijn er sterke aanwijzingen dat de Russische oppositieleider Alexei Navalny vorige week werd vergiftigd voordat hij op de luchthaven van de Russische stad Tomsk een vlucht wilde nemen. Uit verscheidene tests van meerdere onafhankelijke laboratoria is gebleken dat het gif tot de groep van de zogenaamde cholinesteraseremmers hoort, waar ook de zenuwgassen Sarin en VX toe behoren. Opvallend: het ziekenhuis in de Siberische stad Omsk vonden naar eigen zeggen geen sporen van vergiftiging en wilde Navalny daarom in eerste instantie niet laten overbrengen naar Duitsland. Critici vermoeden dat de dokters in Omsk tijd wilden rekken opdat het goedje uit het lichaam van Navalny zou verdwenen zijn.
In navolging van de eerste onderzoeksresultaten vraagt Duits bondskanselier Angela Merkel een open en onafhankelijk onderzoek en eist gepaste straffen voor de verantwoordelijken. Critici van het Kremlin zijn er echter van overtuigd dat het Kremlin zelf verantwoordelijk is voor de feiten. Of dat klopt, is momenteel niet te achterhalen. Wel krioelt het de afgelopen twintig jaar van vergelijkbare vergiftigingen op critici van Russisch president Vladimir Poetin. Het patroon is redelijk duidelijk: wie té lastig doet, past maar beter op met wat hij of zij drinkt of eet.
Radioactief goedje
In 2004 claimde onderzoeksjournaliste Anna Politkovskaja dat ze werd vergiftigd op een binnenlandse vlucht naar de stad Beslan in Zuid-Rusland, waar op dat moment Tsjetsjeense rebellen meer dan 1.100 ouders en kinderen gegijzeld hielden. Ze moest haar reis staken en ging in een ziekenhuis in Moskou in behandeling nadat ze op het vliegtuig een tas thee had gedronken. De Russische overleefde de feiten, maar werd twee jaar later met vijf kogels in het lijf teruggevonden in de lift van haar woonblok. Uiteindelijk werden een vijftal mannen, waaronder enkele Tsjetsjenen, voor de feiten veroordeeld. Wie de opdracht voor de moord heeft gegeven, is tot op heden niet geweten.
Twee jaar na de vergiftiging van Politkovskaja was het de beurt aan Aleksandr Litvinenko, die twee weken voor de feiten Poetin ervan had beschuldigd verantwoordelijk te zijn voor de dood van Politkovskaja. Nadat de voormalige Russische spion, die in Londen in ballingschap verbleef na kritiek op Poetin, met twee voormalige Russische geheime agenten een thee had gedronken, werd hij doodziek.
Aanvankelijk was het onduidelijk wat er precies met Litvinenko aan de hand was, tot de dokters hem lieten testen op de radioactieve stof polonium-210. Eind november overleed Litvinenko aan de gevolgen van het uiterst giftige goedje. Volgens het Britse onderzoek was de een van de twee mannen, Andrej Lugavoy, verantwoordelijk voor de feiten. De hoofdonderzoeker gaf enkele jaren later aan dat alles erop wijst dat Poetin de opdracht voor de moord had gegeven, wat door het Kremlin wordt ontkend.
In mei 2015, enkele maanden na de moord op zijn vertrouweling en Kremlincriticus Boris Nemtsov, werd Vladimir Kara-Murza plots doodziek nadat hij naar eigen zeggen op een vlucht van Aeroflot iets had gedronken. Na een wekenlange coma herstelde Kara-Murza opnieuw, tot hij het naar eigen zeggen twee jaar later opnieuw vlaggen had. Of Kara-Murza werkelijk werd vergiftigd en wat er aan de oorzaak van lag, is niet geweten.
‘Wereldberoemde kathedraal’
In 2018 was het de beurt aan de voormalige Russische militaire inlichtingenofficier Sergei Skripal en zijn dochter Julia. De twee werden begin maart in het Russische stadje Salisbury vergiftigd met het zenuwgas Novitsjok, maar overleefden het manoeuvre ternauwernood. Onderzoekscollectief Bellingcat kon enkele maanden na de feiten de echte namen en functies van de verdachten achterhalen. De twee, die vrij tot zeer amateuristisch te werk waren gegaan, waren op het moment van de feiten hoge officieren bij de Russische militaire inlichtingendienst GRU. Zelf beweerden ze dat ze de ‘wereldberoemde’ kathedraal van Salisbury kwamen bezoeken.
Ook ditmaal gingen de Britse autoriteiten ervan uit dat Poetin op de hoogte moet geweest zijn van het manoeuvre. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson wees de Russische president rechtstreeks aan als eindverantwoordelijke voor de feiten. De regering-May zette 23 Russische diplomaten het land uit, voerde extra controles voor reizende Russen in, bevroor de tegoeden van verdachte Russen en maakte meer dan vijftig miljoen euro vrij om een defensiecentrum tegen chemische wapens op te richten. De Russen ontkenden elke betrokkenheid en zetten in een reactie 23 Britse diplomaten aan de deur.
Een half jaar later werd de Canadees-Russische activist en Kremlincriticus Pjotr Verzilov plots doodziek opgenomen in een ziekenhuis in Moskou nadat hij een rechtszaak tegen een van de leden van het protestcollectief Pussy Riot had bijgewoond. De Russische dokters wezen erop dat de vergiftiging te wijten kon zijn aan een overdosis aan anticholinergische medicijnen, maar die nam Verzilov niet tot zich. De officieuze woordvoerder van Pussy Riot werd daarop, net als Navalny, overgebracht naar het Charité-ziekenhuis in Berlijn. Daar stelden de dokters vast dat Verzilov naar alle waarschijnlijkheid werd vergiftigd, al hebben ze nooit de exacte stof kunnen identificeren. Meteen na de feiten liet Verzilov op zijn Twitter-account optekenen dat hij exact dezelfde symptomen had zoals Navalny enkele dagen geleden.
In een eerste reactie op de diagnose van de Duitse dokters laat Rusland weten dat ‘Duitsland onvoldoende bewijs lijkt te hebben voor de stelling dat de Russische oppositieleider Aleksej Navalny is vergiftigd’. Dat zei het hoofd van het Russisch forensisch instituut Sergei Sjigejev tegen staatspersbureau TASS.
Ook Dmitri Peskov, de woordvoerder van de Russische president Vladimir Poetin, laat dinsdag weten dat de conclusie van de Duitse artsen voorbarig is. ‘Op dit moment kunnen we alleen zeggen dat de patiënt een daling had in zijn cholinesterase-activiteit. Daarop is de conclusie over vergiftiging met cholinesteraseremmers gebaseerd. Die conclusie is voorbarig. De medische analyse van onze artsen en die van de Duitse artsen komen overeen, maar hun conclusies lopen uiteen. We begrijpen deze gretigheid van de Duitse collega’s niet’, zei Peskov. Volgens hem is vergiftiging ‘een van de vele mogelijkheden. Maar er zijn veel andere medische pistes’. Peskov benadrukte dat Duitse artsen ‘geen stof hebben geïdentificeerd’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
