‘Na de dood van Al-Baghdadi eiste IS al meer dan honderd aanslagen op’

‘Dat de impact van de dood van Aboe Bakr al-Baghdadi voor terreurorganisatie IS beperkt zal blijven, blijkt op het terrein’, zegt jihadexpert Pieter Van Ostaeyen.

In de nacht van 26 op 27 oktober stuurde de Amerikaanse president Donald Trump een cryptische tweet de wereld in: ‘Something very big has just happened!‘. Het bleek te gaan over een gerichte actie tegen IS-leider Aboe Bakr al-Baghdadi. Met behulp van Irak, het aan de PKK gelieerde SDF (Syrian Democratic Forces) en met toestemming van Rusland werd de raid in het grootste geheim uitgevoerd. Al-Baghdadi werd naar verluidt gedood, samen met twee van zijn kinderen, toen hij zichzelf opblies met zijn bomgordel in het complex waarin hij, zijn familie en enkele getrouwen verbleven.

Wat betekent dit nu voor de Islamitische Staat? Is dit het definitieve einde nadat de groep ook al haar grondgebied in Syrië en Irak verloor? De feiten op het terrein doen eerder het tegendeel vermoeden, naast haar machtsbastion Irak is Islamitische Staat nu ook actief vertegenwoordigd via haar zogenaamde Wilayat (provincies) in Syrië, Libië, Egypte, Algerije, Saoedi-Arabië, Yemen, Afghanistan, Nigeria, Somalië, Pakistan, India, de Filippijnen, Tsjetsjenië, Mali, Niger, Chad, Kameroen, de Democratische Republiek Congo, Mozambique en heeft de groep een sluimerende aanwezigheid in Bangladesh en Turkije.

Bovendien heeft de Islamitische Staat sinds de bekendmaking van het nieuws nu meer dan honderd aanvallen opgeëist in Irak, Syrië, Afghanistan, Nigeria, Pakistan en Egypte, met als voorlopig hoogtepunt een aanval in Mali op 1 november waarbij een 50-tal Malinese soldaten werden omgebracht.

Dat de dood van Al-Baghdadi een verlies is voor de groep, lijdt geen twijfel, maar de impact daarvan zal eerder beperkt blijven. De Islamitische Staat is immers meer dan een kalifaat, het is een idee geworden. Zoals ik in 2015 schreef in mijn boek ‘Van Kruistochten tot Kalifaat‘: ‘Het is net dat aspect waar we ons blijvend zorgen over moeten maken. De Islamitische Staat is geen voorbijgaand fenomeen. Integendeel, ik verwacht dat we in de komende decennia in het Westen een steeds grotere impact zullen voelen van groepen als IS. Misschien slagen we erin het kalifaat van Aboe Bakr al-Baghdadi omver te werpen, maar of we er ooit in zullen slagen de idee erachter uit te schakelen, betwijfel ik ten zeerste.‘

Met alle perikelen die momenteel het Midden-Oosten teisteren, is de Islamitische Staat zich aan het voorbereiden op haar volgende iteratie. Het is nog af te wachten waar dit ons toe zal leiden, maar een vervolg komt er, zonder enige twijfel.

En inderdaad, enkele dagen na de raid op Al-Baghdadi en de daaropvolgende dood van de IS-woordvoerder Aboe al-Hassan al-Muhajir, werd een audioboodschap aangekondigd van al-Furqan, het centrale media-apparaat van de Islamitische Staat. In die boodschap werd door ene Aboe Hamza al-Qurashi aangekondigd dat in navolging van de wens van Al-Baghdadi en na unanieme goedkeuring van de algemene raad van de Islamitische Staat er een nieuwe kalief was benoemd, Aboe Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi.

Wat opvalt aan deze claim, is dat zowel de nieuwe woordvoerder als de nieuwe kalief pretenderen af te stammen van de Quraysh-stam en dus rechtstreeks van de profeet Mohammad. Dit is, volgens de klassieke theologie, een absolute voorwaarde om aanspraak te kunnen maken op de titel van kalief. Uit de audioboodschap leren we nog dat de nieuwe kalief een islamitische geleerde is en een oud-strijder, twee eigenschappen die hij deelt met zijn voorganger Aboe Bakr al-Baghdadi. Twee eigenschappen die een kalief moet hebben.

Zoals gewoonlijk in IS-boodschappen werd ook nu weer de draak gestoken met het Amerikaans beleid in het Midden-Oosten. Cynisme maakt inherent deel uit van boodschappen van de Islamitische Staat. Om aan te tonen dat alles zijn gewone gang zou gaan – ‘business as usual’ zeg maar – liet de nieuwe woordvoerder zich dit ontvallen:

‘You have become the joke of the nations. Your fate [is] controlled by a stupid old man who goes to sleep with one opinion and wakes up with another. Do not be too happy or arrogant. Do you not realize, O America, that the Islamic State today stands at the threshold of Europe and Central Africa? It is expanding and remaining.’

Met dit statement onderschrijft hij wat Al-Baghdadi zei in zijn laatste videoboodschap op 29 april 2019: ‘Our battle today is a war of attrition to harm the enemy, and they should know that jihad will continue until doomsday.‘

Dat dit niet het einde van de Islamitische Staat en slechts een nieuwe iteratie aankondigt, mag duidelijk zijn. Het Midden-Oosten en bij uitbreiding de gehele wereld mag zich gaan opmaken voor de strijd tegen IS 3.0.