Mladic kreeg bescherming van Servië

Gerechtigheid geschiedt voor de slachtoffers van de Servische generaal Ratko Mladic. Vier vragen over het belang van de vangst van een oorlogsmisdadiger aan Knack-redacteur Gerry Meeuwssen.

Hoe belangrijk is deze vangst nog, 16 jaar na het einde van de oorlogen in ex-Joegoslavië?

Meeuwssen: De vangst is van groot belang voor de Europese toekomst van Servië. De arrestatie van Mladic vormde de laatste grote voorwaarde voor de Europese Unie om het land het statuut van kandidaat-lidstaat toe te kennen. Die beslissing valt nu in principe in het najaar. Het statuut van kandidaat-lidstaat kan Servië een economische boost geven, vanwege de steunfondsen die ermee verbonden zijn en omdat het buitenlandse investeerders over de streep kan halen.

Ook voor het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag is de aanhouding van Mladic een grote opluchting. Nogal wat leden van de Verenigde Naties drongen al langer aan op de sluiting van het tribunaal, vanwege de hoge kostprijs. Een sluiting zonder de berechtiging van een van de hoofdrolspelers van de Bosnische burgeroorlog zou de aanklagers en de rechters van het tribunaal zwaar gevallen zijn.

Maar het belangrijkste is misschien wel dat zowel Bosnië-Herzegovina als Servië zelf dit hoofdstuk kunnen afsluiten, en dat de nabestaanden van de vele slachtoffers van Mladic gerechtigheid zien geschieden. Mladic zal zich binnenkort moeten verantwoorden voor de massamoord in Srebrenica, waar Bosnisch-Servische troepen en paramilitairen in 1995 tussen de 7.000 en de 8.000 Bosnische Moslims afslachtten, en voor het beleg van Sarajevo, dat meer dan drie jaar duurde en dat aan 10.000 mensen het leven kostte.

Is hiermee de laatste oorlogsmisdadiger van de Balkanoorlogen van de jaren negentig opgepakt?

Meeuwssen: Van de door het Joegoslaviëtribunaal gezochte personen waren er nog twee op de vlucht: Ratko Mladic en Goran Hadzic. Die laatste was tijdens de oorlog president van de Krajina, een gebied met een Servische meerderheid in Kroatië waar de niet-Servische bevolking het zwaar te verduren kreeg. Hadzic wordt verantwoordelijk gesteld voor de etnische zuivering van het gebied door middel van moord en deportatie. Sinds 2004, kort nadat hij werd aangeklaagd door het Joegoslaviëtribunaal, is hij spoorloos.

Hoe is het mogelijk dat Mladic al die jaren ongemoeid is gebleven? Meeuwsen: Mladic genoot lange tijd openlijke bescherming van de Servische veiligheidsdiensten, de Servische bevolking en een deel van de politieke wereld. Tot de arrestatie van oud-president Slobodan Milosevic in 2001 kon hij zelfs ongestoord rondlopen in Belgrado. Daarna dook Mladic onder, al waren er voortdurend geruchten dat de oud-generaal zich onder meer in militaire kazernes verstopte, met medeweten van de Servische legerleiding.

Door zijn aanhang bij de Servische nationalisten was een aanhouding geruime tijd ook politiek riskant. Voor de nationalistische partijen, die tot 2008 de plak zwaaiden en die Mladic publiek bleven steunen, zou een arrestatie een electorale afstraffing opleveren. Pro-Europese politici waren dan weer bevreesd voor een heropflakkering van het radicale nationalisme van de jaren negentig.

Krijgen we nu alweer een jarenlang aanslepend proces op het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag?

Meeuwssen: Niet noodzakelijk. Veel aanklachten tegen Mladic zijn al in andere zaken opgedoken, wat de bewijsvoering zal vergemakkelijken. Vraag is of Mladic zelf zijn proces zal willen vertragen met proceduretrucs, zoals Slobodan Milosevic en Radovan Karadzic hem dat al voordeden.