‘Nee, ik ben niet tegen defensie. Ik ben tegen disproportie. Tegen een veiligheidsbeleid dat de wereld herleidt tot een slagveld en mensen tot slachtoffers of daders’, schrijft Els Hertogen van 11.11.11. ‘We hebben méér nodig dan een NAVO-bubbel met blind vertrouwen in militarisering.’
Er is al veel gezegd over de nieuwe 5%-norm die de NAVO-top beheerst. Vijf procent van het bbp naar defensie – amper een voorstel, eerder een voldongen feit waarin we allemaal horen mee te gaan. Alsof het de logica zelf is. Alsof er niets meer te overwegen valt.
Als men deze norm net zo vrijblijvend beschouwt als 0,7% voor ontwikkelingssamenwerking of de 1,5°C-doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs, dan blijft het bij loze beloftes. Dan zou ik er eigenlijk niet van moeten wakker liggen. Maar precies die selectieve daadkracht, is nu net waarom ik wél wakker lig.
Want ja, er is al veel gezegd. Maar waar blijft het fundamentele debat? Wat bedoelen we met ‘veiligheid’? Wie bepaalt dat?
Als we veiligheid louter herleiden tot militair vertoon, tot tanks, drones en gevechtsvliegtuigen, dan missen we het bredere plaatje. Veiligheid is ook vasthouden aan het internationaal recht en mensenrechten, zorgen voor voedselzekerheid en gezondheidszorg en investeren instabiele instellingen en klimaatweerbaarheid. Geen enkel van die dingen wordt gegarandeerd door het optrekken van militaire budgetten. En toch lijkt er vandaag maar één antwoord te zijn op geopolitieke onrust: méér defensie. Méér wapens. Alsof alles daarmee begint én eindigt.
Wat vandaag op tafel ligt, is disproportioneel. Alleen al in 2024 werd wereldwijd 2.718 miljard dollar uitgegeven aan defensie – een stijging van meer dan 9%. Tegelijk daalde de wereldwijde investering in ontwikkelingssamenwerking tot 212 miljard, een achteruitgang van 7%. Het contrast is hallucinant. En dat zal er 2025 alleen maar groter op worden. We investeren massaal in wat ons zogezegd beschermt, maar snijden tegelijkertijd in wat ons op de lange termijn écht veiliger maakt.
Wie denkt dat veiligheid ophoudt aan de grenzen van Europa of Noord-Amerika, vergist zich. België is geen eiland. Wat elders gebeurt, sijpelt door tot bij ons. De schuldencrisis in Afrikaanse landen, de klimaatcrisis die oogsten vernietigt en mensen op de vlucht jaagt, het gebrek aan jobs, onderwijs en infrastructuur in de Sahel – het zijn de brandhaarden van vandaag en morgen. En toch behandelen we investeringen in die domeinen als luxe. Terwijl ze in werkelijkheid net precies de kern van duurzame veiligheid vormen.
Trump deed het ons voor. Zijn roekeloze aanval op het gevestigde ontwikkelingsprogramma USAID laat zich nu al wereldwijd voelen. Neem het medicijn Lenacapavir: een recente revolutie op vlak van hiv-preventie. Slechts twee injecties per jaar volstaan om besmetting te voorkomen—een doorbraak die ontelbare levens zou kunnen redden. Toch dreigt het medicijn voor mensen in lage-inkomenslanden onbereikbaar te blijven. Net nu de wetenschap een keerpunt bereikt in de strijd tegen aids, stokt de internationale solidariteit. De reden? De afbouw van ontwikkelingsfinanciering. Veiligheid wordt daarmee niet bepaald door wie bescherming nodig heeft, maar door wie ervoor kan betalen.
Mensenrechten zouden het kompas moeten zijn, óók als we praten over veiligheid. Niet alleen wanneer het ons uitkomt, of wanneer het past binnen een defensieverhaal, maar structureel. En dat betekent dat we moeten investeren in onderwijs, zorg, gelijkheid en eerlijke internationale relaties. In oplossingen voor de oorzaken van instabiliteit, in plaats van enkel in reacties op de symptomen.
Nee, ik ben niet tegen defensie. Ik ben tegen disproportie. Tegen een veiligheidsbeleid dat de wereld herleidt tot een slagveld en mensen tot slachtoffers of daders. We hebben méér nodig dan een NAVO-bubbel met blind vertrouwen in militarisering.
Want raketten zullen nooit echte veiligheid kunnen garanderen. Integendeel zelfs. Echte duurzame veiligheid voor iedereen vraagt visie en moed om niet enkel op korte termijn, maar vooral op lange termijn te denken en handelen.
Daarom lig ik wakker van deze NAVO-top.
Els Hertogen in algemeen directeur van 11.11.11.