Duizenden Marokkaanse jongeren hebben afgelopen week een brief ontvangen die hen oproept tot de militaire dienstplicht. Toch proberen velen zich hier nog onderuit te wurmen. Anderen geven zich juist vrijwillig op.
Toen koning Mohammed de Zesde in augustus vorig jaar aankondigde de militaire dienstplicht opnieuw in te voeren, stond Marokko op z’n kop. Hoewel hij het twaalf jaar geleden zelf nog introk, keert hij nu op die stappen terug. ‘Waarom nu weer herinvoeren’, vroegen de meesten zich met de handen in het haar af.
Volgens de koning moet de dienstplicht ‘het burgerschap versterken en ‘jongeren helpen te integreren in het professionele en sociale leven’. Velen denken echter dat het een reactie is op de vele sociale protesten die Marokko kende de afgelopen jaren. Zo protesteerden de Riffijnen in het noorden voor betere werkgelegenheid, educatie en gezondheidszorg, terwijl jongeren in het oosten vroegen om legaal werk na het zoveelste overlijden in de mijnen. In het zuiden worden dan weer betere watervoorzieningen geëist.
Verplicht tot je 40ste
De dienstplicht geldt voor mannen – wonend in Marokko – tussen de 19 en 25 jaar. Weigeren ze dit, kan de staat ze één tot drie maanden vasthouden in de gevangenis en een boete van 200 tot 500 euro opleggen. Er zijn voorwaarden waaronder de staat jongeren vrijstelling geeft: als ze fysiek niet geschikt zijn, studeren, de kostwinnaar zijn of een zus of broer hebben die het leger al dient. Als een van deze voorwaarden niet meer gelden voordat ze 40 jaar oud zijn, kan de staat ze ook na hun 25ste levensjaar nog oproepen. Vrouwen en Marokkanen die in het buitenland wonen, mogen zich opgeven, al is dat voor hen niet verplicht.
De dienstplicht duurt twaalf maanden. De eerste vier maanden krijgen de jongeren naast algemene vakken zoals maatschappijleer en geschiedenis ook fysieke training en discipline. Daarna gaan ze acht maanden naar een legereenheid – mannen en vrouwen gescheiden. Marokko zendt ze dus niet uit naar oorlogsgebied, al staan er wel legereenheden in de betwiste Westelijke Sahara, dat Marokko grotendeels bezet en waar de kans op escalatie niet onbestaande is. Het land heeft onder druk van de Verenigde Naties een wapenstilstand afgesproken met de onafhankelijkheidsbeweging die dit gebied opeist, maar deze wordt regelmatig (bijna of licht) geschonden en er is altijd het risico dat er – net als van 1975 tot 1991 – weer oorlog uitbreekt.
In ruil voor de twaalf maanden toewijding van de Marokkaanse jongeren zijn ze verzekerd voor zorg en overlijden. Ze krijgen een salaris van 100 tot 200 euro per maand – dat ligt aan de studie die ze afgerond hebben als ze zich melden. Ter vergelijking: in de grote steden is het gemiddelde salaris een kleine 400 euro.
Verzet
Vele Marokkanen verzetten zich tegen het verplichte karakter, zoals Achraf Ibra. Na een studie marketing en een half jaar werkervaring, nam hij ontslag om uit te rusten en te kijken wat het leven nog meer te bieden heeft. ‘En precies nu word ik opgeroepen voor de militaire dienstplicht. Ik was geschokt toen ik de brief kreeg. Ik wist dat de koning dit opnieuw zou invoeren, maar je denkt toch eerder dat het anderen kan overkomen in plaats van jezelf.’
Naast geschokt is de 23-jarige ook bang. ‘Ik ben opgegroeid in een gezin waar ik mijn mening kon geven. Ik ben niet gewend om orders te volgen zoals ik waarschijnlijk daar moet doen. Dus ik ga vrijstelling vragen. Ik heb een bril, misschien helpt dat.’
Zo niet, moet hij er toch aan geloven. Achraf vreest een lacune in zijn curriculum vitae. ‘Ik doe daar geen relevante werkervaring op en ik verdien bijna niets. Met mijn diploma kan ik vier keer zoveel verdienen. Bovendien dreigt het mijn talenkennis aan te tasten. Ze spreken er waarschijnlijk alleen Arabisch en zo kan ik mijn kennis van het Engels en het Frans verliezen. Terwijl die talen enorm belangrijk zijn voor een goede loopbaan in Marokko.’
De angst is zo groot dat sommige jongeren willen trouwen of overwegen om naar Europa te vluchten om zo aan de dienstplicht te ontsnappen. Maar dat gaat voor Achraf te ver. ‘Voor jongeren die niet kunnen studeren of geen werk kunnen vinden is een verplichte legerdienst wellicht een goede zaak. In het leger kunnen ze zowel discipline leren als werkervaring opdoen’, klinkt het.
Achraf heeft vooral problemen met het verplichtende karakter van de maatregel. ‘De herinvoering van de militaire dienstplicht gebeurde zonder overleg met het volk. De politieke partijen zeiden er niets over tijdens de verkiezingen. We konden simpel niet tegenstemmen.’
Weg van ouders en sociale media
Meer jongeren delen deze mening. “De verplichting roept weerstand op bij jongeren. Net als het feit dat de regering er helemaal niet over heeft gecommuniceerd’, zegt de negentienjarige Asmae Taj. ‘We kunnen beter de positieve kant proberen te zien en er ons bij neerleggen’, zegt ze.
Asmae is zelfs van plan om zich vrijwillig op te geven. ‘Ik ben zo verlegen dat ik soms niet naar buiten durf en ook geen baan kan krijgen.Ik studeer nu administratie,al ligt me dat niet. Toch weet ik niet wat ik anders wil doen. Mijn ouders zeuren dat ik geen toekomstplan heb.’ Voor Asmae biedt de legerdienst daarom een aantrekkelijk alternatief, ook al is het voor haar niet verplicht. ‘In het leger ben ik weg van mijn ouders en sociale media. Ik zal er kunnen lezen, studeren, met andere vrouwen praten en zo ontdekken wat ik kan en wil.”
Ze heeft haar idee nog niet serieus met haar ouders besproken uit angst dat ze het niet accepteren. Toch maakte ze er laatst een grap over met haar moeder. ‘Ze zei dat ik me beter op mijn studie kan focussen. Maar toen ze reclame voor de dienstplicht op televisie zag, zei ze juist dat ze het een goed idee vond’, zegt Asmae.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
