Na nauwelijks een jaar in zijn tweede presidentschap vertoont de populistische MAGA-beweging van Donald Trump barsten. Waar hij vroeger de onbetwiste leider was, krijgt hij nu almaar meer kritiek uit eigen rangen. Zal MAGA Trump overleven? ‘Hij krijgt vandaag soms het verwijt dat hij niet MAGA genoeg is.’
Verkiezingen in het zevende district van Tennessee beroeren zelden de emoties. Het is een district dat sinds 1983 consistent Republikeins stemt, met minstens 21 procentpunten voorsprong op de Democratische tegenstand.
Toch riep Donald Trump het zevende district van de staat uit tot het slagveld van een existentiële strijd. ‘De hele wereld kijkt toe’, beweerde Trump de dag voor de verkiezing, toen hij inbelde tijdens het laatste campagnemoment van de Republikeinse kandidaat Matt Van Epps. Een peiling waarin Van Epps slechts twee procentpunten voorsprong had op de Democrate Aftyn Behn zorgde voor paniek in de Republikeinse gelederen. Kopstukken van de partij reisden in allerijl naar Tennessee om Van Epps’ campagne over de streep te trekken.
Van Epps had zijn kandidatuur volledig opgebouwd rond zijn absolute trouw aan Trump en diens Make America Great Again-agenda. In zijn kenmerkende stijl schreef Trump op zijn socialemediaplatform Truth Social dat Van Epps ‘VREDE DOOR KRACHT’ zou verzekeren, de Amerikaanse grens ‘VEILIG’ zou houden en ‘misdaad door migranten’ zou tegengaan.
Trump is onpopulair
Finaal ging het zevende disctrict van Tennessee niet overstag voor links. Van Epps behield 9 procentpunten voorsprong op zijn Democratische tegenkandidate. Ruim voldoende, maar voor de Republikeinen reden genoeg om de alarmklok te luiden. In vergelijking met 2024, becijferde de Democratische opiniepeiler Rachel Bitecofer, verloren de Republikeinen maar liefst 21 procentpunten in een staat die al meer dan vier decennia Republikeins stemt.
Donald Trump is geen populaire president. Slechts 38 procent van de Amerikanen is vandaag tevreden over zijn presidentschap, een daling met maar liefst 21 procentpunten ten opzichte van januari. Vooral kiezers die Trump van buiten de partij wist aan te trekken, zijn ontevreden. Uit recent onderzoek van het Manhattan Institute bleek dat slechts 56 procent van de kiezers die in 2024 voor het eerst Republikeins stemden dat bij een volgende verkiezing zeker opnieuw zou doen.
Bij zijn kernpubliek blijft Trump voorlopig wel populair. In mei verklaarde maar liefst 97 procent van de zogenaamde MAGA-Republikeinen dat ze zijn beleid steunen. De MAGA-beweging zelf is vandaag de dominante kracht binnen de Republikeinse Partij: 51 procent van de Republikeinen noemt zichzelf ‘MAGA’.
De MAGA-vibe
MAGA (Make America Great Again) is geen ideologie in de strikte zin van het woord. Het is eerder een vibe: een manier van spreken en handelen. ‘MAGA is niet louter een politiek idee’, zegt James Kennedy, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. ‘Het heeft een soort religieuze energie: de hoop dat een charismatische leider de wereld kan veranderen, en dat Amerika op die manier opnieuw Amerika wordt.’
Er is geen geschreven manifest (of heilig boek) waarin staat wat MAGA concreet betekent. ‘Het centrale motief is de diepe overtuiging dat Amerika een land in verval is’, vervolgt Kennedy. ‘MAGA ziet twee grote vijanden die Amerika verzwakken: migranten, en een corrupte elite die het land uit eigenbelang te grabbel heeft gegooid. Als die vijanden worden aangepakt, zal Amerika zijn grootsheid herwinnen.’
Hoe je die overtuiging in beleid omzet, is natuurlijk een andere vraag. In zijn eerste ambtstermijn viel MAGA nog vrijwel volledig samen met Trumps eigen gedachten en uitspraken. Had Trump op een mooie ochtend bepaald dat padel ‘MAGA’ is, dan gold die nobele balsport prompt als MAGA. Dat alleenrecht is hij ondertussen kwijt. ‘MAGA is ondertussen een beweging geworden met haar eigen leiders en instellingen’, zegt Andrew Gawthorpe, Amerikakenner aan de Universiteit Leiden. ‘Daardoor krijgt Trump tegenwoordig opmerkelijk genoeg soms het verwijt dat hij zélf niet MAGA genoeg is.’
‘Marjorie Taylor Greene is een soort golem. Ze is geschapen naar Trumps beeld, maar ze heeft zich MAGA zo eigen gemaakt dat ze Trump niet langer als de onbetwistbare leider beschouwt.’
Het opvallendste voorbeeld van dat fenomeen is Marjorie Taylor Greene, het Congreslid uit Georgia dat afgelopen november haar afscheid aankondigde. Taylor Greene ontpopte zich de voorbije jaren als een van de ferventste MAGA-aanhangers. ‘Ze is een soort golem’, zegt Andrew Gawthorpe. ‘Ze is geschapen naar Trumps beeld, maar ze heeft zich MAGA ondertussen zo eigen gemaakt dat ze Trump niet langer als de onbetwiste leider beschouwt.’ Ook andere MAGA-prominenten als Tucker Carlson, Fox News-gezicht Laura Ingraham en voormalig Trump-adviseur Steve Bannon stellen tegenwoordig openlijk Trumps MAGA-gehalte ter discussie.
Van MAGA-hogepriesteres tot verschoppeling: wat de neergang van Marjorie Taylor Greene zegt over Trumps machtspositie
‘Communistische spionnen’
In zekere zin is de onenigheid onvermijdelijk. MAGA is een hutspot van soms contradictorische ideeën, geen concreet beleidsplan. Want wat betekent ‘America First’ dan wel? Betekent het dat de Verenigde Staten zich terugtrekken binnen de eigen grenzen? Mogen de VS een invasie starten als Trump daar zin in heeft? Betekent het letterlijk dat geen enkele migrant het land nog in mag?
Het is duidelijk dat Trumps handelingen grondig verschillen van wat de MAGA-achterban van hem verlangt. Zo brak er een storm van kritiek los toen Trump het H-1B-visum verdedigde, een procedure om hooggeschoolde migranten naar Amerika te halen. Toen Laura Ingraham hem voor de voeten wierp dat die jobs toch naar Amerikanen hoorden te gaan, antwoordde Trump dat sommige talenten in Amerika gewoon niet voorhanden waren. Trump moest zich ook verdedigen toen zijn regering besloot om 600.000 Chinese studenten toe te laten op Amerikaanse universiteiten. Waarom zou je in ’s hemelsnaam 600.000 communistische spionnen toelaten, vroeg MAGA-influencer Laura Loomer zich af.
In tegenstelling tot de Republikeinse Partij sinds Reagan wil MAGA een robuuste welvaartsstaat uitbouwen (die bij voorkeur wel vooral blanke Amerikanen dient). Ondanks tal van beloften heeft Trump daar voorlopig weinig voor gedaan. Trumps begroting bevatte voor miljarden aan besparingen op Medicaid, het overheidsprogramma dat gezondheidszorg voor minder gegoede Amerikanen voorziet. Tijdens de government shutdown bleek Trump bereid om de sociale zekerheid van miljoenen Amerikanen in het gedrang te laten komen. En de Republikeinen lijken nog altijd van plan om de subsidies voor de ziekteverzekering te laten uitdoven.
Israël
Ook over Trumps buitenlandbeleid is de achterban verdeeld. Vooral de Amerikaanse aanval op de Iraanse nucleaire faciliteiten lag eerst bijzonder moeilijk. MAGA-stemmen als Steve Bannon, Charlie Kirk en Marjorie Taylor Greene reageerden erg negatief op de aanval. Had Trump niet net beloofd om Amerika uit zulke buitenlandse wespennesten weg te houden? Toen bleek dat Iran met die aanval tegen het canvas was geslagen, draaide de achterban evenwel bij. ‘MAGA is echt niet de partij van de vrede’, zegt Gawthorpe. ‘Ze vinden het prima om bommen te gooien op de vijanden van Amerika. Het mag alleen niet te lang duren of te veel geld kosten.’
‘MAGA is echt niet de partij van de vrede. Ze vinden het prima om bommen te gooien op de vijanden van Amerika. Het mag alleen niet te lang duren of te veel geld kosten.’
De MAGA-achterban raakt het ook niet eens over de Amerikaanse bedreigingen tegenover Venezuela. De raketaanvallen op Venezolaanse speedboten – volgens het Pentagon drugshandelaars en narcoterroristen – doen het goed bij het MAGA-gevolg. Het is een spectaculaire manier om Trumps belofte kracht bij te zetten dat hij de opiatencrisis zou aanpakken. Tegelijk benadrukte voormalig Fox-gezicht Tucker Carlson dat Venezuela geen rol van betekenis speelt in de drugsepidemie, en Amerika er dus niets te zoeken heeft.
De voornaamste splijtzwam in het buitenlandbeleid is vermoedelijk Israël. Waar de klassieke Republikeinse achterban onverdeeld achter Israël staat, is er binnen MAGA meer wantrouwen. JD Vance kondigde al aan dat de Amerikaanse steun aan Israël niet onvoorwaardelijk is. Ook MAGA-prominenten als Tucker Carlson en Steve Bannon stellen zich al langer openlijk de vraag waarvoor al die Amerikaanse steun aan Israël eigenlijk nodig is. Marjorie Taylor Greene noemde de Gazaoorlog zelfs een genocide. Met Candace Owens en Nick Fuentes zijn er MAGA-kopstukken die geregeld antisemitische samenzweringstheorieën verkondigen.
Charlie Kirk
De ingrijpendste gebeurtenis binnen MAGA was ongetwijfeld de moord op Charlie Kirk, een van Trumps essentiële bondgenoten om jongeren naar de stembus te krijgen. In de nasleep van die tragedie hongerde MAGA naar wraak. De populaire MAGA-complottheoreticus Alex Jones stelde dat de beweging ‘in oorlog’ was. Jack Posobiec, een andere MAGA-podcaster, riep op tot vergelding. Ook vicepresident JD Vance steunde oproepen binnen MAGA om hard op te treden tegen de linkerzijde. MAGA had plots een martelaar.
Toch viel die turbulentie opmerkelijk snel stil. De moord op Kirk bleek geen moment waarop MAGA zich verenigde en de Democratische Partij probeerde buitenspel te zetten. Het bleek vooral het beginpunt van een verhitte discussie over de politieke erfenis van Kirk. JD Vance deed alvast een poging om die te claimen, door Kirks uiterst populaire podcast over te nemen na diens dood. Maar ook Tucker Carlson en zelfs Nick Fuentes, een extreemrechtse antisemiet met uitgesproken sympathieën voor Hitler, presenteren zich vandaag als hoeders van Kirks gedachtegoed.
‘MAGA is geen beweging die samenwerkt aan een gemeenschappelijk doel. Het zijn politieke ondernemers die voortdurend met elkaar strijden om aandacht en volgers.’
Dat onderlinge gekissebis is essentieel om MAGA te begrijpen, vindt Gawthorpe. ‘MAGA is geen beweging die samenwerkt aan een gemeenschappelijk doel. Het zijn politieke ondernemers die voortdurend met elkaar in de clinch gaan en strijden om aandacht en volgers. Ze zijn in essentie concurrenten van elkaar.’
Hoe JD Vance de politieke erfenis van Charlie Kirk probeert te claimen
Teleurgesteld afdruipen
Voorlopig staat Trumps greep op de beweging niet ter discussie. Toen Marjorie Taylor Greene zich plots openlijk tegen hem keerde, borstelde Trump haar met gemak aan de kant. Verschillende MAGA-aanhangers die tot voor kort Taylor Greenes opmerkelijke tussenkomsten nog toejuichten, bedreigden haar en haar familie via sociale media. ‘Trump heeft getoond dat hij nog altijd de baas is’, zegt Kennedy. ‘Het is momenteel nog ondenkbaar dat er binnen MAGA een alternatieve leider komt.’
‘Het is momenteel nog ondenkbaar dat er binnen MAGA een alternatieve leider komt.’
Bij Republikeinse politici ligt dat anders. ‘MAGA zijn’ is momenteel immers geen garantie op electoraal succes. Wat de MAGA-achterban leuk vindt, valt bij veel andere Amerikanen niet noodzakelijk in de smaak. Trumps hardvochtige migratiebeleid, waarbij migranten die soms al decennia in Amerika wonen opgepakt en gedeporteerd worden, is bij de MAGA-achterban bijzonder populair, maar absoluut niet bij de rest van de bevolking. Waar veel MAGA-aanhangers nog de hoop koesteren dat de slabakkende economie weldra zal opleven, lijken veel onafhankelijken minder optimistisch. ‘Het relevantste fenomeen zijn niet de Marjorie Taylor Greenes die met luide trom vertrekken,’ zegt Kennedy, ‘maar de vele Trump-kiezers die teleurgesteld zijn en stilletjes afdruipen.’
‘Het relevantste fenomeen zijn niet de Marjorie Taylor Greens die met luide trom vertrekken, maar de vele Trump-kiezers die teleurgesteld zijn en stilletjes afdruipen.’
Voor Republikeinen met ambitie is dat een belangrijke les. Als Trump de macht verlaat – en er is voorlopig nog geen reden om ervan uit te gaan dat hij dat niet zal doen – zullen ze terug moeten naar de tekentafel. ‘Het is onmogelijk om de Trumpcoalitie opnieuw te gebruiken’, zegt Gawthorpe. ‘Een volgende presidentskandidaat zal een andere coalitie moeten smeden: andere groepen aanspreken, en dus ook zijn programma veranderen. Dat wil niet zeggen dat een volgende presidentskandidaat zich van MAGA zal afkeren. Maar het zal waarschijnlijk veel minder prominent zijn.’
MAGA na Trump
Het is een van de fundamentele vragen binnen de huidige Amerikaanse politiek: bestaat MAGA ook zonder Trump? En concreter: zal Donald Trump een ‘erfgenaam’ benoemen?
Er zijn gegadigden genoeg. Vicepresident JD Vance lijkt momenteel in poleposition te liggen om Trumps plek op de troon te ‘erven’. Erika Kirk, de weduwe van Charlie Kirk, kondigde al aan dat ze zijn Turning Point-organisatie zou inzetten als JD Vance zich in 2028 kandidaat zou stellen. Maar ook Republikeinen als buitenlandminister Marco Rubio, gouverneur van Florida Ron DeSantis en minister van Binnenlandse Veiligheid Kristi Noem zien zichzelf als mogelijke opvolgers. Het is onduidelijk of Trump daarin meegaat. ‘Een opvolger benoemen, en daardoor zelf niet langer in het centrum van de aandacht staan, ligt bij Trump niet voor de hand ’, observeert Kennedy.
Het is ook maar de vraag hoe bruikbaar MAGA is voor wie niet Donald Trump heet. Als de Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen in 2026 een electorale optater krijgen, zouden Republikeinen met ambitie wel eens kunnen concluderen dat de volgende presidentskandidaat misschien ook niet té MAGA mag zijn.
Het staat wel vast dat MAGA ook na Trump een relevante factor zal blijven in de Amerikaanse politiek. James Kennedy maakt de vergelijking met het peronisme in Argentinië. ‘Dat was ook een beweging die opgehangen was aan een charismatische figuur, maar inhoudelijk ingrijpend is veranderd. Dat zie ik ook met MAGA gebeuren. Bepaalde ideeën zullen blijven bestaan, maar er zal ook enorm veel veranderen.’
