De Franse sterschrijver Emmanuel Carrère reisde vorige maand mee met de Franse president Emmanuel Macron naar de ‘horrorshow’ van de G7-top in Canada en schreef er voor de Britse krant The Guardian een longread over. Carrère zag hoe Macron indrukwekkende biceps heeft gekweekt en zich op het internationale toneel opwerpt als de leider die weet hoe hij ‘het beest’ Donald Trump moet aanpakken.
Emmanuel Carrère is een van de belangrijkste hedendaagse Franse schrijvers, wiens werk meermaals internationaal werd bekroond. De laatste jaren schrijft hij alleen nog non-fictie. Voor een uitgebreid profiel van Emmanuel Macron stapte hij met de president en zijn delegatie op het presidentiële vliegtuig voor een driedaagse trip naar de Canadese bergen.
Daar, in een gigantisch, van de buitenwereld afgezonderd hotel dat Carrère aan het Overlook Hotel uit Stanley Kubricks beroemde horrorfilm The Shining doet denken, troffen de leiders van de zeven belangrijkste westerse industrielanden elkaar half juni om te praten over de wereldeconomie en grote geopolitieke vraagstukken.
Arrogant en egocentrisch
Macron haten is in Frankrijk een nationale sport, schrijft Emmanuel Carrère, ‘waaraan ik persoonlijk niet deelneem’. De schrijver schetst in zijn profiel de buitengewone literaire en cinematografische bagage van de president, zijn snelheid, zijn cool, zijn sociale vaardigheden en zijn haast ‘bovennatuurlijke’ talent om zijn gesprekspartners de indruk te geven dat hij of zij de enige op de wereld is die ertoe doet.
Hoewel Carrère best wil geloven dat Macron in de kern ‘arrogant, egocentrisch en in niemand geïnteresseerd is’, is hij aan de oppervlakte – wat voor Carrère ook niet noodzakelijk betekent dat het fake is – heel betrokken en aanwezig.
Carrère is uiteraard niet blind voor het opvallende contrast tussen een Franse president die in eigen land aan het eind van zijn Latijn is, maar die daarbuiten, zeker in deze woelige tijden, juist lijkt te gedijen.
‘De binnenlandse problemen van Macron ondergraven zijn geloofwaardigheid in het buitenland.’
Ook professor rechtsgeschiedenis en Frankrijk-kenner Frederic Dhondt ziet een Franse president die een hoofdrol op het internationale toneel opeist terwijl zijn land, mede door zijn toedoen, in politieke en economische chaos wegzakt. ‘De grootsprakerige communicatie van de president over geopolitieke kwesties is daarom nogal hypocriet, als je het mij vraagt’, zegt Dhondt.
‘De herfst dreigt immers woelig te worden in Frankrijk, nu premier François Bayrou, vanwege ‘s lands catastrofale financiële situatie na acht jaar Macron, ingrijpende bezuinigingen van ruim 43 miljard euro in het staatsapparaat en de sociale zekerheid heeft voorgesteld. Of dat bezuinigingspakket er komt, staat nog te bezien, want de regering beschikt niet over een meerderheid in de Franse assemblee. Evengoed valt ze hierover, en is de chaos nóg groter. Hoe dan ook ondergraven al die binnenlandse problemen ook Macrons buitenlandse geloofwaardigheid.’
De Franse president kondigde deze week aan de defensie-uitgaven versneld te zullen verhogen, maar, aldus Dhondt, ‘de realiteit is dat Frankrijk, net zoals België en andere landen in de EU, met een enorm budgettair probleem zit’.
Waarom zouden Starmer en Macron kunnen wat Churchill en De Gaulle niet konden?
Biceps
Zeven jaar geleden portretteerde Emmanuel Carrère Macron ook al eens voor The Guardian. Dat was bij het begin van zijn eerste presidentiële ambtstermijn, toen de dingen Macron nog voor de wind leken te gaan. Vandaag is de spectaculair onpopulaire president op het thuisfront geconfronteerd met een zo goed als onbestuurbaar land, het gevolg van Macrons verkeerd uitgepakte gok met vervroegde verkiezingen een jaar geleden.
Carrère verwachtte dan ook een sombere, getormenteerde, door iedereen in de steek gelaten, shakesperiaans tragische figuur, ‘met tot aan de randen afgekloven nagels’ aan te treffen. Maar hij trof Macron in de dagen die ze samen doorbrachten in prima vorm. Hij is eigenlijk niet zoveel veranderd, vindt Carrère, behalve dat hij duidelijk aan gewichtheffen doet. De ‘indrukwekkende biceps’ van de president, die nog altijd maar 47 jaar oud is en aan een paar uur slaap per nacht genoeg heeft, zijn goed zichtbaar in het strakke zwarte T-shirt dat hij op het vliegtuig draagt, aldus de ingebedde schrijver.
Het beest
De G7- top is door de herverkiezing van de Amerikaanse president Donald Trump een heikele evenwichtsoefening geworden, waar het woord klimaat taboe is verklaard en gastheer Canada uitdrukkelijk niet streeft naar een gezamenlijke slotverklaring, om de te verwachten verdeeldheid preventief onder de mat te houden.
Van alle G7-leiders kent Macron, die Trump al meemaakte in diens eerste ambtstermijn, de Amerikaanse president het best. En daar laat hij zich graag op voorstaan, schrijft Carrère, als iemand die weet hoe hij met ‘het beest’ moet omgaan. Trump, vervolgt hij, zou Macron met een schouderklopje ook iets hebben gezegd als: jij en ik, wij doen er nog een derde keer bij. Drie opeenvolgende presidentiële ambtstermijnen zijn in Frankrijk verboden, maar Macron, wiens tweede termijn afloopt in 2027, geeft steeds openlijker te kennen dat hij een terugkeer naar het hoogste ambt in 2032 overweegt.
‘Maar stel dat het Rassemblement National aan de macht komt in 2027, dan is dat ronduit vernietigend voor het bilan van Macrons presidentschap’, analyseert Frankrijk-kenner Frederic Dhondt. ‘Dan zal zijn internationale rol worden bekeken als een façade, bedoeld om de binnenlandse problemen te verbergen, en lijkt een eventuele comeback politieke fictie.’
Gaf Macron een lesje Trump bespelen? ‘Van alle Europese leiders lijkt hij het meest op Trump’
Alfaman
Door zich als een schaduw vast te klikken aan Macrons hoogste diplomatieke adviseur, belandt Carrère in het salon waar de wereldleiders bij aanvang van de top wachten op de komst van Donald Trump en de Duitse bondskanselier Friedrich Merz, die eveneens vertraging heeft.
Carrère observeert intussen de smalltalk die zich ontspint in het selecte gezelschap en kan het niet helpen – ‘je weet dat je niets aardigs over haar mag zeggen omdat ze uiterst rechts is’ – toch enigszins gecharmeerd te raken door de Italiaanse premier Giorgia Meloni, door haar ‘levendige bruuskheid,’ en door hoe ze nu eens in lachen uitbarst, dan weer diep zucht en met de ogen rolt. Volstrekt ongeschikt voor poker, stelt Carrère vast, elke emotie staat op haar gezicht geschreven.
Na dag één is de angel al uit de G7-top, want Trump is halsoverkop terug naar Washington vertrokken vanwege de Israëlische bombardementen op Iran. Waarna Macron, volgens een bevriende fotograaf die Carrère instemmend citeert, zichtbaar in de zevende hemel is – ‘hij is nu de alfaman in de kamer’.
Dubbele standaarden
Carrère beschrijft de vermoeidheid, maar ook het gedol en de lichte euforie op de terugvlucht naar Parijs, het gevolg van een overdosis adrenaline, ook al hebben de Fransen, met name als het gaat over importheffingen, op de G7-top niets concreets bereikt.
Macron heeft het over hoe Europa, met zijn houding tegenover wat zich afspeelt in Gaza, zijn laatste restje geloofwaardigheid zal verliezen.
Macron spreekt Carrère op het vliegtuig over de ‘cognitieve bubbels’ waarin iedereen – Trump, hijzelf, de schrijver – verkeert, over de baten van tegendraads denken en over waarom hij daarom ook de Argentijnse president Javier Milei volgt op X. Macron heeft het ook over zijn obsessie met dubbele standaarden, en over hoe Europa, met zijn houding tegenover wat zich afspeelt in Gaza, zijn laatste restje geloofwaardigheid zal verliezen.
Ronkende woorden
Maar ook hier ziet Frederik Dhondt, ‘in weerwil van de mooie beeldtaal van Carrère’, bij de Franse president toch vooral ronkende woorden maar weinig resultaat. ‘Macron kwam, heel ambitieus, met een plan voor de wederzijdse erkenning van Israël en een Palestijnse staat. Maar waar staat dat plan nu werkelijk? Welke impact heeft Frankrijk internationaal? Daarover hebben de Fransen zelf ook zo hun twijfels. De teneur is, net zoals onder François Hollande, heel zwartgallig: la voix de la France n’est plus ecoutée dans le monde.’