Het is niet de eerste keer dat Rusland en de Verenigde Staten elkaar intimideren met kernwapens.
De Russische vicevoorzitter van de Veiligheidsraad, Dmitri Medvedev, reageerde onlangs geprikkeld op een eerdere uitlating van Donald Trump over de terminale Russische economie. ‘Misschien moeten we hem een van zijn favoriete films over wandelende doden in herinnering brengen en hem eraan herinneren hoe gevaarlijk de Dode Hand kan zijn.’ De Dode Hand, ook bekend als Systeem-Perimetr, verwijst naar een automatisch systeem voor vergelding met kernwapens.
Meteen daarop antwoordde Trump via zijn eigen socialemediakanaal dat hij twee kernonderzeeërs ‘naar de gepaste regio’s had verplaatst, voor het geval dat de roekeloze en opruiende verklaringen gemeend zijn’. Het is niet de eerste keer dat Rusland en de Verenigde Staten elkaar intimideren met kernwapens. Bij de aanvang van de invasie in Oekraïne zinspeelde president Vladimir Poetin enkele keren op het gebruik van kernwapens, waarna de Verenigde Staten reageerden: zij het subtiel.
Nucleaire afschrikking is op zich al huiveringwekkend. Het wordt nog beangstigender wanneer die via sociale media verloopt en wanneer een wispelturige persoonlijkheid als Trump ooit de rode knop zou kunnen indrukken.
Waarom bedreigt Donald Trump Rusland ineens met nucleaire onderzeeërs?
In de VS beslist de president alleen over het inzetten van kernwapens. Hij geeft, middels unieke codes en de zogenoemde nucleaire voetbal, een soort laptop, het bevel tot de aanval. ‘Hij hoeft niemand te raadplegen, geen toestemming te vragen aan het Congres en geen rechtbank te consulteren’, zei Dick Cheney ooit.
Toch moeten we ons niet te veel zorgen maken. Trump heeft weliswaar een kort lontje, maar er zijn oorlogszuchtigere presidenten geweest. Bovendien zijn er precedenten waarbij roekeloosheid werd beteugeld. Nadat Richard Nixon eens had geopperd dat hij op elk moment de telefoon kon opnemen en in minuten miljoenen mensen de dood kon injagen, zorgden de ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken voor extra ‘tussenschotten’ in de commandoketen.
Sowieso moet aan de beslissing een consultatie met de minister van Defensie en de stafchef voorafgaan, gevolgd door een aantal andere stappen. De militaire code bepaalt ook dat bevelen niet opgevolgd hoeven te worden als ze niet legaal zijn of niet van een ‘competente autoriteit’ komen.
Die schemerzone laat ruimte om onbezonnen actie minstens te vertragen en zelfs te blokkeren. Een van de voormalige bevelvoerders van het Strategisch Commando bevestigde dat hij presidentiële bevelen niet zou uitvoeren indien die niet voldoen aan de vereisten op het gebied van proportionaliteit en noodzakelijkheid.
Nucleaire afschrikking blijft een ijzingwekkend schouwspel, maar er zijn weinig redenen om aan te nemen dat we met Donald Trump een groter risico lopen dan met andere presidenten.
