Frans president Emmanuel Macron wil de heropbouw van de Notre Dame afhebben tegen 2024, het jaar dat de Olympische Spelen in Parijs plaatsvinden. Wordt de Notre Dame het zoveelste prestigeproject van een Franse president?
Afgelopen weekend boog het Franse parlement zich over het wetsontwerp voor de heropbouw van de Notre Dame. Dertien uur lang werd er gedebatteerd over hoe en vooral wanneer de bekendste kathedraal van Frankrijk moet herrijzen. Net na de verwoestende brand een maand geleden beloofde president Emmanuel Macron dat de Notre Dame binnen vijf jaar opnieuw zou schitteren, mooier dan ooit tevoren. Ambitieuze deadline, zo niet onhaalbaar, klonk het.
Een statement naar de wereld
Die termijn is niet toevallig. Binnen vijf jaar is het 2024, het jaar dat de Olympische Spelen naar Parijs komen. Frankrijk zal de wereld ontvangen en dan moet de Notre Dame in volle glorie te zien zijn. De wederopbouw is een zaak van staatsbelang. Het is dan ook voor het eerst dat de restauratie van een historisch monument het onderwerp is van een wetsontwerp. De teksten van de ‘noodwet’ gaan over de belastingaftrek van de giften, de oprichting van een openbare instelling die toezicht houdt op de werken en de versoepeling van Franse en Europese regels voor het behoud van erfgoed om het werk te versnellen.
Macron zou niet de eerste Franse president zijn die grote bouwwerken aangrijpt om persoonlijk prestige te winnen.
Experts maken zich vooral zorgen over het laatste punt. In een open brief in de Franse krant Le Figaro roepen architecten, conservatoren en kunsthistorici van over de hele wereld Macron op om de nodige tijd te nemen voor deze wederopbouw. Ze waarschuwen dat de renovatie geen onderdeel mag worden van een politieke agenda. Daar vrezen ook oppositiepartijen voor. ‘Kathedralen zijn gebouwd voor de eeuwigheid, wie zijn wij om ons haastig van de stedenbouwkundige regels te ontdoen?’ zeggen Les Républicains. Diezelfde partij wil ook dat het woord ‘identiek’ onlosmakelijk verbonden wordt aan de renovatie.
Een identieke renovatie is volgens een peiling van nieuwszender Franceinfo et de krant Le Figaro ook de wens van het Franse volk. 55 procent wil dat de Notre Dame à l’identique wordt heropgebouwd, met een exacte kopie van de torenspits van architect Viollet-le-Duc. De architectuurwedstrijd die Macron organiseert mag dus op heel wat kritiek rekenen. Op sociale media circuleren al een aantal voorstellen voor de renovatie. En die laten al veel ogen rollen.
Voor de president behoort een nieuwe torenspits, aangepast aan onze tijd, tot de mogelijkheden. Creatieveling van over de hele wereld hoorden de oproep en lieten zich volledig gaan. Een lichtgevende kristallen toren, lichten die tot in de hemel lijken te reiken, een stadstuin onder een immense serre en een wolkenkrabber-achtige glazen toren die uit het dak lijkt te breken zijn het gevolg. En dat maakt de Fransen ongerust.
Monumenten als politieke erfenis
De afgevaardigden die zich in het parlement over de noodwet bogen, vrezen dat Macron de renovatie wil gebruiken als zijn toegangskaartje in de geschiedenisboeken. Hij zou niet de eerste Franse president zijn die grote bouwwerken aangrijpt om persoonlijk prestige te winnen. Een monumentaal gebouw realiseren tijdens je regeerperiode lijkt de natte droom van menig president.
Napoleon III nam baron Haussmann onder de arm om het gezicht van Parijs grondig te veranderen, met brede boulevards en typische appartementsgebouwen. Generaal De Gaulle stampte vijf “nieuwe steden” uit de grond in de banlieue om Parijs meer ruimte te geven. Hij liet ook de moderne zakenwijk La Défense bouwen, zorgde voor een betere verbinding tussen de buitenwijken en het centrum met de RER-treinen en ook de beruchte périphérique staat op de generaal zijn conto.
De naam van Georges Pompidou leeft vandaag de dag vooral voort in “zijn” museum voor moderne kunst. Het ontwerp riep aanvankelijk veel weerstand op, maar vandaag omarmen zowel toeristen als Parijzenaars het Centre Pompidou. Ook Pompidous opvolger, Valérie Giscard-d’Estaing wilde een museum openen tijdens zijn regeerperiode. Hij liet het oude Gare d’Orléans langs de Seine ombouwen tot het Musée d’Orsay.
De absolute winnaar van de Grands Projets is ongetwijfeld François Mitterand. Hij heeft liefst acht grote projecten op zijn palmares staan, waarvan de renovatie van het Louvre het meest prestigieuze is. De glazen piramide van de architect Ieoh Ming Pei op de Cour Carrée was voor veel mensen heiligschennis, maar is nu de ster op miljoenen selfies. Ook Jacques Chirac, die eerst zijn afkeer van grootse projecten uitte, zwichtte en kreeg “zijn” museum, dat voor oude beschavingen en primitieve kunst, Musée du Quai Branly.
Nicolas Sarkozy stelde zich op zijn beurt niet tevreden met een mooi gebouw, hij had net als De Gaulle en Napoleon grootse plannen met Parijs. Het Parijs van de toekomst stopt niet aan de périphérique, banlieues verdwijnen in de polycentrische stad en Le Havre, op 200 kilometer van de hoofdstad wordt de haven van Grand Paris. Zelf noemde hij dit het grootste politieke project van de 21e eeuw. De onbescheiden Sarkozy wordt weleens de Napoleon III van onze eeuw genoemd.
Van een Franse president wordt het dus min of meer verwacht dat hij een afdruk in Parijs achterlaat, met een of meerdere ‘Grote Werken’. Macron is de frisse, stevige wind die door het Elysée waait. Hij belichaamt de moderniteit. Als hij, net zoals zijn voorgangers, zijn stempel wil drukken op de hoofdstad is een moderne renovatie van de Notre Dame zijn uitgelezen kans. Met de nieuwste technologieën, Europese samenwerkingen, architecturale statements en een snel bouwproces zou dit ‘zijn project’ kunnen zijn.
Macron die de renovatie naar zijn hand zet, is de angst van de oppositie. In het parlement werd half-lacherig geopperd dat de nieuwe spits een weerspiegeling moet worden van deze tijd: ‘Moet er een evenredige vertegenwoordiging zijn van mannelijk en vrouwelijke heiligenbeelden? Komt er een windturbine op de torenspits? Installeren we een systeem dat regenwater opvangt voor biomoestuintjes?’. Het laatste woord is nog niet gezegd. Op 27 mei zal ook de Franse Senaat zich nog buigen over de noodwet voor de wederopbouw van de Notre Dame.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
