De Europese Commissie heeft dinsdag haar nieuwe richtsnoeren voor staatssteun op het vlak van klimaat, milieubescherming en energie voorgesteld. Die moeten de lidstaten duidelijk maken met welke steunmaatregelen ze hun energie- en klimaatdoelstellingen kunnen helpen bereiken. Nieuwe investeringen in aardgas zullen wellicht geen Europees groen licht meer kunnen krijgen, tenzij kan worden aangetoond dat ze compatibel zijn met de klimaatdoelen voor 2030 en 2050.
EU-landen die staatssteun willen toekennen, moeten daarvoor de toestemming vragen aan de Europese Commissie. Met de nieuwe richtsnoeren, die in januari formeel zullen worden aangenomen, wil de Commissie een kader scheppen dat past in de Green Deal en in andere beleidsprioriteiten op het vlak van energie en milieu. ‘Europa heeft een grote nood aan duurzame investeringen om zijn groene transitie te ondersteunen’, zegt vicevoorzitter van de Europese Commissie Margrethe Vestager, die bevoegd is voor mededingingsbeleid.
Hoewel een significant deel van de privésector afkomstig zal zijn, zal ook overheidssteun mee bepalen of de groene transitie snel gebeurt. Met de nieuwe richtsnoeren zullen al onze inspanningen om de samenleving koolstofarm te maken, worden opgevoerd.’ In vergelijking met de vorige richtsnoeren wordt het aantal investeringen en technologieën dat lidstaten kunnen steunen om de klimaatdoelstellingen te bereiken, uitgebreid. In principe komen alle technologieën die de Green Deal kunnen helpen realiseren in aanmerking.
Dat betekent dat er geen subsidies meer kunnen gaan naar vervuilende fossiele brandstoffen en dat de Commissie staatssteun aan zulke energiebronnen wellicht niet meer zal goedkeuren. Dat geldt ook voor aardgas. ‘Maar we moeten pragmatisch zijn’, zei Vestager tijdens haar voorstelling van de richtsnoeren. ‘Aardgas is een speciaal geval, want het doet nu dienst als brug op onze weg naar meer hernieuwbare energiebronnen. Maar een brug is geen bestemming, en beslissingen over staatssteun zullen die logica in acht nemen. Ons doel is en blijft om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit te faseren – en aardgas valt daar onder.’
De manier waarop de Commissie over de Belgische kernuitstap geoordeeld heeft, kan als voorbeeld dienen. Eind augustus zette Vestager het licht op groen voor het capaciteitsremuneratiemechanisme (CRM) dat investeerders moest aantrekken om met behulp van subsidies nieuwe stroomcapaciteit te bouwen, zoals gascentrales. In die gasinstallaties zag Vestager geen graten omdat de Belgische regering duurzaamheidsvereisten heeft ingebouwd die precies de klimaatdoelstellingen helpen realiseren.
In welke mate investeringen in aardgas in de toekomst nog mogelijk zullen zijn, maakt ook deel uit van de Europese taxonomie. Dat is een overzicht van economische activiteiten die nog een groen label mogen krijgen, zodat investeerders weten waar ze aan toe zijn en financiële stromen naar groene energiebronnen worden geleid. De Commissie is verantwoordelijk voor het opstellen van de taxonomie, maar maandag werd bekendgemaakt dat haar langverwachte voorstel over Nieuwjaar wordt getild. Behalve naar gas, wordt ook uitgekeken naar de plaats die kernenergie zal innemen in de taxonomie. Wat de nieuwe staatssteunregels betreft, wordt van de lidstaten niet enkel verwacht dat ze die toepassen, tegen 2024 moeten ze er ook hun bestaande steunmechanismen op afstemmen.