Spionagesoftware is ook in Europa gebruikt om de telefoons van journalisten en activisten te hacken. Het Europees Parlement wil dat nu nader onderzoeken.
Het is een instrument waarvan het Europees Parlement spaarzaam gebruikmaakt. Maar tijdens zijn plenaire zitting deze week in Straatsburg wil het toch een onderzoekscommissie op het spoor zetten. Die moet het gebruik van de spionagesoftware Pegasus in Europa onderzoeken. Dat Pegasus ook door enkele lidstaten van de Europese Unie is gebruikt om smartphones van journalisten, mensenrechtenactivisten en politici te hacken, kwam vorige zomer aan het licht na een fraai staaltje internationale onderzoeksjournalistiek, waar ook Knack aan deelnam.
Pegasus is een product van de Israëlische technologiegroep NSO en is oorspronkelijk bedoeld voor de strijd tegen misdaad en terrorisme. Het geeft toegang tot alle opgeslagen informatie in een smartphone en stelt de gebruiker in staat om het toestel helemaal over te nemen. Zeker is in ieder geval dat zowel Hongarije als Polen zich de technologie heeft aangeschaft. Alvast in Hongarije werden de telefoons van critici van de regering van Viktor Orban met de software gehackt. In België werden sporen van Pegasus gevonden in de telefoons van critici van het Rwandese regime van Paul Kagame, zoals journalist Peter Verlinden en zijn Rwandese vrouw. Alle betrokken landen ontkennen dat ze over de technologie beschikken of dat ze die op een oneigenlijke manier hebben gebruikt. NSO weigert vanzelfsprekend om de namen van zijn klanten bekend te maken.
In Hongarije werden telefoons van critici van de Orban-regering met Pegasussoftware gehackt.
Het rumoer over het schandaal zorgde er in ieder geval voor dat NSO door de Amerikaanse regering op een zwarte lijst werd gezet. Wat niet betekent dat Amerikaanse diensten niet ook over de software beschikken. Israël reageerde onlangs geschokt toen bleek dat de politie de technologie had gebruikt om telefoons van burgers te hacken, zonder dat ze daarvoor toestemming had van een rechter. Een van de slachtoffers is een kroongetuige in het corruptieproces tegen voormalig premier Benjamin Netanyahu. Dat kan gevolgen hebben voor het vervolg van dat proces. Er wordt aangenomen dat Netanyahu NSO tijdens zijn premierschap toestond om zijn software te verkopen aan landen of regimes waarmee hij op goede voet stond of wilde staan. Denk aan het Hongarije van Orban en enkele Arabische landen, die het recent beter met Israël kunnen vinden.
In het Europees Parlement trekt vooral de liberale fractie Renew Europe aan de kar van de onderzoekscommissie. Volgens fractieleider Stéphane Séjourné, een lid van de Franse partij La République En Marche van president Emmanuel Macron, is Pegasus ‘een aanval van autoritaire regimes op het wezen zelf van onze democratie’.
Veel moet er van de onderzoekscommissie niet snel worden verwacht. Ze wil haar bevindingen na een onderzoek van een jaar aan de nationale regeringen en de Europese Commissie bezorgen. Toch komt alle commotie enkele landen nu al slecht uit. Het is mogelijk dat landen die de principes van de rechtsstaat schenden minder geld krijgen uit de grote Europese pot. Op een beslissing daarover hoeft geen jaar te worden gewacht.
