In een paar weken tijd is de Atheense passagiershaven Piraeus veranderd van een terminal voor toeristen in een vluchtelingenkamp voor 5000 mensen. Hulporganisaties luiden de alarmbel: er is geen onderwijs, te weinig eten en de spanningen in het kamp nemen snel toe. ‘Er zijn al gevechten geweest’.
Door Kasper Goethals
Sahar Rezazi (15) is geboren met een lichamelijke beperking in Afghanistan. Toen ze met haar ouders moest vluchten van de Taliban, droeg haar vader haar de hele reis op zijn rug. ‘Mijn papa is een sterke man. Hij droeg me van Afghanistan naar Iran, naar Turkije, naar Griekenland, naar-‘ Daar houdt haar rijtje abrupt op. Verder dan Griekenland kwam ze niet, de grenzen werden gesloten.
Ze eindigden tien dagen geleden in de Atheense haven Piraeus en zagen de situatie snel verslechteren. Er zitten vandaag naar schatting 5000 vluchtelingen vast in de toeristische passagiershaven. De terminals liggen vol met gezinnen en kwetsbare groepen, de sterkeren slapen buiten in groene tentjes op de stenen aanlegsteigers.
Verdubbeling
Toen de grens met Macedonië gesloten werd, verdubbelde het aantal vluchtelingen in Griekenland op twee weken tijd tot meer dan 50.000. De Griekse overheid probeerde vervolgens te voorkomen dat de haven overbelast zou geraken door mensen over te brengen naar kleinere kampen in de omgeving.
Maar de situatie in die kampen bleek nog slechter dan in de haven. In het grote kamp Idomeni aan de Macedonische grens staan bussen klaar om mensen die daarvoor willen betalen terug mee te nemen naar Athene. Vanaf kampen in heel Griekenland keren mensen terug naar Athene. In Piraeus kom je verschillende mensen tegen die tweehonderd kilometer te voet zijn teruggelopen.
Wachtrijen
De Belgische vrijwilligster Kristina Alicia slaat het bezorgd gade. Ze is al sinds november actief als vrijwilliger in de haven en is een van de drijvende krachten om de hulp te coördineren. Ze ziet de situatie de laatste weken escaleren. ‘Het aantal vluchtelingen neemt toe en we kunnen de vraag naar voedsel, kleren en slaapplaatsen niet altijd bijhouden’, zegt ze.
De wachtrijen aan de toiletten worden langer, de slaapplekjes binnen gegeerder, vrouwen alleen voelen zich niet meer veilig. In een rapport van Human Rights Watch (HRW) dat gisteren verscheen, spreken onderzoekers van een escalerende humanitaire crisis waarin vooral de overheden – Griekse en Europese – uitblinken in afwezigheid.
Rezazi heeft een rolstoel gekregen. Haar vader hoeft haar dus niet meer overal naartoe te dragen, maar ze kan nergens douchen en kan bijna niet naar het toilet gaan. ‘Dat vind ik zo vervelend’, zegt ze. Haar stem is vervuld van ongeloof, maar ook van hoop. ‘Ik denk dat ze ons wel gaan doorlaten. Dat kan toch niet anders?’
Er is weinig kans dat de grens opnieuw opengaat en dat besef begint langzaam door te dringen in de haven van Piraeus. De uitzichtloosheid zorgt voor frustratie en verdeeldheid tussen verschillende groepen. ‘Vorige week hebben we besloten om de voedselverdeling voor Afghanen en Syriërs op te splitsen omdat er gevochten werd. Iemand moest overgebracht worden naar het ziekenhuis’, zegt Alicia.
Kinderen alleen zijn kwetsbare doelwitten. Op 30 januari zei Europol dat er al 10.000 vluchtelingenkinderen zijn verdwenen in Europa. Niemand weet wat er vervolgens met hen gebeurt.
Alicia woont al meer dan tien jaar in Griekenland en zag niet in waarom ze niet zou helpen. ‘Een vriendin vroeg me of ik niet wilde meehelpen met een inzamelactie. Ik had de mogelijkheid om te blijven helpen en deze mensen kunnen dat gebruiken. Het was een logische beslissing.’
Ze zamelde geld in voor tenten, slaapzakken, kleren en eten via benefieten in Zwitserland waar haar man vandaan komt. Over de loop van de maanden probeerde ze de vrijwilligers een beetje te coördineren. Zo werd ze een aanspreekpunt voor de mensen die vast kwamen te zitten.
Haar telefoon trilt aan één stuk door: WhatsApp berichtjes van vluchtelingen die ze onder haar hoede heeft. ‘Mijn grootste fout is dat ik aan één man mijn privénummer heb gegeven, nu hebben ze het allemaal om hen te helpen met hun situatie’, zegt Alicia met een minzame glimlach. ‘Begrijp me niet verkeerd, ik doe wat ik kan en ik help graag.’
Vrouwen en kinderen
Een van de grote humanitaire problemen die in het rapport van HRW werd aangeklaagd is het onveiligheidsgevoel voor vrouwen en kinderen. Kinderen alleen zijn kwetsbare doelwitten. Op 30 januari zei Europol dat er al 10.000 vluchtelingenkinderen zijn verdwenen in Europa. Niemand weet wat er vervolgens met hen gebeurt.
‘Ik heb met mijn eigen ogen al de gevaren van misbruik voor kinderen gezien: een man die ergens in een loods twee kinderen bij zich had, hier in de Atheense haven. Dan bellen we de politie en verdwijnt de man, maar een beetje later zien we hem opnieuw. Na een tijdje begin je ze te kennen’, zegt Alicia boos.
De situatie lijkt onhoudbaar. Het Europese spreidingsplan gaat te langzaam en de Griekse overheid wil of kan niet snel genoeg reageren om de tienduizenden mensen waardig onderdak te geven en hun asielprocedure in Griekenland te starten. De crisis escaleert.
Rezazi wordt door haar moeder teruggereden naar hun slaapplek. Zij zou al blij zijn met een douche en eenvoudige toegang tot een toilet.
Kasper Goethals (tekst) en Johannes De Bruycker (beeld) maken deel uit van het internationale journalistieke collectief The Caravan’s Journal.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
