Betogers in Honduras zijn het moe dat hun bewindvoerders geld verduisteren en drugstrafikanten in bescherming nemen terwijl openbare diensten afbrokkelen. ‘Dit is jammer genoeg het model geworden in de regio’, zegt journaliste Jennifer Avila.
Jennifer Avila is hoofdredactrice van Contracorriente, een website voor kwaliteitsjournalistiek in Honduras.
Hondurezen trekken vaak de straat op tegen hun president Juan Orlando Hernández. Sinds enkele dagen zit het er weer bovenarms op: waarom?
JENNIFER AVILA: Een aan de Verenigde Staten uitgeleverde drugsbaas, die tegelijk burgemeester was, getuigde dat hij anderhalf miljoen dollar had geschonken aan de eerste kiescampagne van Hernández in 2013. Bedoeling was dat Hernández als president de zaakjes van die man in bescherming zou nemen. Voorafgaand aan zijn tweede verkiezing in 2017 zou Hernández hem opnieuw een campagnebijdrage gevraagd hebben.
Dit schandaal voelt als een klap in het gezicht voor veel Hondurezen. Vergeet ook niet dat de broer van Hernández binnenkort terechtstaat in de VS voor drugstrafiek. Ook de vorige president Porfirio Lobo is in verband gebracht met drugstrafikanten: in die zaak ging het ook om campagnesteun in ruil voor bescherming, een klassieke deal.
Honduras is sinds begin 2000 verworden tot een ware narcostaat. Alle niveau’s van de overheid zijn gecoöpteerd door drugstrafikanten, dat is de voorbije jaren steeds duidelijker geworden. Geen enkele grote drugsbaas werkt op z’n eentje, zonder institutionele bescherming. Dat is jammer genoeg het model geworden voor de politiek in deze regio, die dient als brug voor het transport van drugs tussen Zuid- en Noord-Amerika.
Ook in Mexico duiken regelmatig verhalen op over banden tussen drugstrafikanten en politici. Toch ontstaan daarom geen betogingen. Hoe verschilt Honduras van Mexico?
AVILA: Het meest recente schandaal is slechts een excuus om nogmaals de straten op te trekken. De belangrijkste drijfveer van betogers is dat het land volledig afbrokkelt. Vooral de economische malaise voedt ontevredenheid in Honduras, naast de voortschrijdende privatisering van de gezondheidszorg, het onderwijs en de energievoorziening: mensen hebben het water aan de lippen.
De voorbije tien jaar is de gezondheidszorg nagenoeg leeggeplunderd door corrupte bestuurders. Ze gingen aan de haal met geld dat voor nieuwe ambulances en medische uitrusting was bestemd. Openbare ziekenhuizen zijn volledig uitgehold. In vijftien van de achttien departementen van het land woedt momenteel een historische dengue-epidemie – met tot dusver 150 doden – maar in sommige ziekenhuizen is zelfs geen zoutoplossing voorhanden. De reactie van de overheid schiet tekort.
Ziekenhuispatiënten moeten zelf achter voorraad en medicijnen, en dat terwijl ze mee betalen voor publieke gezondheidszorg. Mensen slapen op de gang. Het systeem is totaal ineengestort en de chaos regeert. Daarnaast decreteerde de president dat openbare ziekenhuizen uitgebaat mogen worden door ngo’s en privébedrijven. Dat heeft de gezondheidszorg duurder gemaakt.
Bovendien is ook de stroomvoorziening deels geprivatiseerd en in concessie overhandigd aan een Colombiaans bedrijf dat meteen de rekening heeft opgetrokken. Doorsnee Hondurezen kunnen dat nog maar amper betalen. Mensen betogen nu al vier jaar tegen de president. Hij is zélf de grootste destabiliserende factor in het land. De slogan ‘fuera JOH’ (weg met Juan Orlando Hernandez, nvdr.) is vandaag niet weg te denken uit het openbare leven.
De situatie in Honduras drijft al jaren migranten richting de VS. Het voorbije jaar zagen we een nieuw fenomeen: duizenden mensen vertrekken samen in zogenaamde karavanen. Verwacht je dat zoiets vaker gaat gebeuren?
AVILA: Die karavanen waren een nieuwe strategie van de migranten om zich te beschermen onderweg in Mexico. Dat werkte een tijdje maar onder druk van de VS werpen Mexico en Guatemala nu heel wat meer hindernissen op.
Er is zelfs sprake van dat Guatemala een zogenaamd veilig derde land zou worden: wil je in de VS asiel aanvragen, dan moet je eerst in Guatemala geprobeerd hebben, of je wordt naar daar teruggestuurd. De sfeer is vandaag vijandiger.
Maar migranten passen zich hoe dan ook altijd aan. Wie wanhopig het land ontvlucht, vindt een weg. De creativiteit om te overleven is enorm, zowel onder migranten als mensen die hier blijven.
