Hoe reageert het Europees parlement op de brexitchaos? ‘May heeft lef, maar geen verstand’

Nigel Farage en Frans Timmermans © Belga
Lukas De Vos
Lukas De Vos Europakenner

Woensdagochtend debatteerden de Europese parlementsleden over de uitslag van de brexitstemming in het Britse parlement. ‘Er is wel een meerderheid, namelijk voor de brexit’, klinkt het scherp.

‘Ze ligt er !’ Het leedvermaak bij de Europese parlementsleden van de populistische UKIP-partij van Nigel Farage kon niet op. In redelijk beschonken toestand zwalpten ze vannacht door de gangen van het gebouw, uit de ledenbar woei een walm van alcohol en zweet. De socialisten van S&D daarentegen hielden zich gedeisd. Ook zij beseffen dat de motie van wantrouwen die Labourleider Jeremy Corbyn indiende weinig kans maakt. De leden van de Noord-Ierse protestantse DUP lieten er geen twijfel over bestaan: zij zullen May wel steunen tegen de oppositie. Labour, de Schotse nationalisten (SNP) en de liberalen hebben bovendien onvoldoende stemmen om de regering ten val te brengen. De zeven Ierse nationalisten (Sinn Féin) blijven zoals vanouds alle zittingen in Westminster boycotten.

Verdeeldheid over uitstel

Europa zelf kijkt met grote argwaan tegen de Britse chaos aan. Het gevoel overheerst dat irrationele koppigheid May de das omdoet. ‘Ze spiegelt zich aan Margaret Thatcher. Guts genoeg, maar geen verstand’, liet een Europees parlementslid zich ontvallen. Europees president Donald Tusk liet onverbloemd verstaan dat er maar een redelijke oplossing is, een tweede volksraadpleging. Barnier zag al zijn inspanningen weggeveegd worden. Hij behield zijn kalmte toen hij aan een vergadering begon met het brexitstuurgroep van de Europees Parlement in Straatsburg, die geleid wordt door Guy Verhofstadt. Hij vertolkte de opvatting van de meerderheidfracties dat het aan de Britten is om duidelijk te maken wat ze nu eigenlijk willen. ‘We houden de poort open, desnoods komt er een uitstel van de Brexitdatum’.

Als het Lagerhuis geen uitweg wil of kan vinden, raadpleeg dan het volk zoals het hoort.

Philippe Lamberts, Belgisch Europarlementslid voor Ecolo

Maar Verhofstadt was daar onbuigzaam in. ‘Meerderheid en oppositie in Groot-Brittannië moeten een gezamenlijke uitweg uitwerken. Maar ik zie niet in waarom we nog uitstel zouden geven, de Europese verkiezingen van mei zijn echt het stootblok waarop alles eindigt. We gaan de Britse problemen niet laten doorwerken in de Unie’.

Het debat in het EP ging dan ook uit van afwachtende ontgoocheling. ‘De politieke voorwaarden zijn nog niet vervuld in Londen om tot een ratificatie te komen, de vorm van een ordelijke Brexit is niet meer bepaald’, zei Barnier. Zowel het Roemeense voorzitterschap als vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Communication herhaalden dat het aan Londen is om uit de impasse te geraken. ‘Wij bereiden ons voor op alle mogelijke scenario’s, zelfs een no deal. En we zijn goed voorbereid’. En gaf alle leden de goede raad mee met een citaat van C.S. Lewis: ‘We kunnen niet teruggaan en het begin wijzigen. Maar we kunnen vertrekken van waar we staan en het einde veranderen’.

De posities van de fracties blijven niettemin ongewijzigd. Toen er gejoel opsteeg tijdens de toespraak van Philippe Lamberts (Groen/EVA), wees die er streng op dat juist om de Britse deugden van hoofsheid en fair play de plek van Londen in de EU zo waardevol is. De oproerkraaiers op de nationalistische banken zwegen. Lamberts zag zelfs een positief element in de stemming van het Lagerhuis. Er was één amendement, dat het Verenigd Koninkrijk zou toelaten eenzijdig de Goede Vrijdagakkoorden over de vrede en openheid tussen beide delen van Ierland op te zeggen. ‘Dat is massaal verworpen, en dat geeft de sterkte van heet democratisch gevoel aan’.

‘Er is wel een meerderheid’

Lamberts waarschuwde wel dat in geval Londen met geen alternatief op de proppen komt, een ‘no deal’ automatisch volgt. ‘Als het Lagerhuis geen uitweg wil of kan vinden, raadpleeg dan het volk zoals het hoort’, besloot hij. ‘Want uiteindelijk gaat het hele dispuut over de bescherming van de burgers. Nu zijn de drie miljoen Europese onderdanen in het VK, en de twee miljoen Britten in Europa de gijzelaars van het politieke opbod’.

‘Maar er is wel degelijk een duidelijk plan’, riep Gerard Batten uit van de rechts-nationalistische ENF (Europa van Naties en Vrijheid). ‘Europa is er alleen op uit een akkoord op te dringen en de Britten die nederlaag te doen slikken’. Voor Batten is er maar één oplossing. Trek onze toetreding van 1979 in, en gooi dat hele wettelijk stramien van de Unie buiten. ‘We will never surrender! En Verhofstadt heeft gelijk: er is een meerderheid nodig om tot een oplossing te komen. Die meerderheid is er. Dat is de brexit’. Daarin bijgevallen door Nigel Farage, die zich sterk maakt dat hij een tweede referendum opnieuw zal winnen. Met een grotere meerderheid.

We weten nu wel wat het Lagerhuis niet wil, maar we weten niet wat het Lagerhuis wel wil.

Roberto Gualtieri, Europarlementslid voor de S&D

‘Dat wegstemmen van de deal, dat hebben we eigenlijk altijd geweten al hoopten we op een doorbraak’, stelde de leider van de liberalen (ALDE) vast. Verhofstadt bezwoer daarom het Lagerhuis eindelijk uit de loopgraven te komen, en komaf te maken met zijn tweeledig stelsel. Hij verweet de conservatieve partij dat zij het was die interne strubbelingen uitvocht, en dat dit geleid heeft tot wat een existentieel probleem voor het land is geworden. ‘En inderdaad, het gaat om de burgers. Wij zijn bereid om, met de Commissie Burgerlijke Vrijheden, rechtstreekse gesprekken aan te gaan met het Lagerhuis, om de rechten van die burgers te betonneren’.

Verhofstadt bleef naar eigen zeggen op zijn honger zitten na de toespraak van ECR-fractieleider Syed Kamall. De Britse conservatief was, zoals meestal, evenwichtig, beschaafd en verzoenend. Hij wees op de zeer uiteenlopende perceptie van wat er gebeurt aan de twee kanten van het Kanaal. ‘De Britten hebben schrik. Ze zijn bang dat ze voor eeuwig vastgeklonken zitten aan de tolunie met de EU. Het is Hotel California: je kunt je altijd inschrijven, maar je raakt nooit meer weg. Zij hebben altijd een andere visie gehad: de Unie was en is voor hen een vrijhandelszone, niet een bezwering van oorlogstrauma’s, die daarom meer integratie wil’. Kamall begreep ook de heisa over een harde grens niet tussen Ierland en Noord-Ierland. ‘De Ierse premier heeft zelf gezegd dat hij een zachte grens handhaaft. Waar is dan het probleem ? De keuze is duidelijk, niks, gokken, of rekening houden met de Britse bezwaren. De tolunie én de backstop’.

Dat zette onmiddellijk kwaad bloed bij Martina Anderson van radicaal-links (GUE/NGL). De Britten hebben volgens haar nooit steun willen geven aan de verzoening tussen Noord-Ierland en Ierland. Ze kijken neer op de Ieren en het Goede Vrijdagakkoord (dat zij het akkoord van Belfast noemen). Ze hebben de mond vol van de democratische uitspraak van het volk over de Brexit. ‘Wel geef ons datzelfde recht, hou een volksraadpleging over de afgrenzing en de hereniging van Ierland. Dat lost meteen alles op, want dan kan heel Ierland zonder problemen lid blijven de Europese Unie’.

De grootste partijen, EVP en S&D, stelden zich onverzettelijk op. De eenheid van de Unie is niet te breken, betoogde Manfred Weber van centrumrechts. ‘Nooit zullen wij afstappen van grondprincipes: de eengemaakte markt, de vrijheid om te gaan en werken waar je wil, geen buitengrens langs Ierland, volle rechten voor de burgers. Londen heeft geen maneuvreerruimte meer. De EU kan beter hervormen dan zich te laten vernietigen’. Dat beaamde Roberto Gualtieri van de socialisten, die het hele dispuut samenvatte: ‘We weten nu wel wat het Lagerhuis niet wil, we weten niet wat het Lagerhuis wel wil. Maar van bilaterale afspraken zal niks in huis komen, de Unie zal altijd met één stem blijven spreken. Jullie kunnen artikel 50 – de afscheiding – weer intrekken. Er staan twee wegen open: verkiezingen of een tweede referendum. Doe dat’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content