‘Hoe de Clinton-affaires uit de jaren 90 Hillary vandaag nog zuur kunnen opbreken’

Deze week viel presidentskandidaat Donald Trump zijn Democratische rivaal Hillary Clinton aan op basis van schandalen en samenzweringstheorieën uit de jaren 90. Een gelekte mail wijst erop dat die aanvallen zullen niet zullen stoppen. Wat heeft Trump te winnen? Wat heeft Clinton te verliezen? En wat waren die schandalen?

Het was zo sneu dat sommigen vermoeden dat het in scene gezet is.

Een adviseur van Donald Trump, Michael Caputo, stuurde eerder deze week een mail naar een researcher van de Republikeinse partij. Hij vroeg om zo snel mogelijk informatie te sturen “rond het Whitewaterschandaal en HRC”. HRC staat voor Hillary Rodham Clinton. De informatie van de studiedienst zou dezelfde namiddag nog door de campagne gebruikt worden. Caputo zette Hope Hicks, de woordvoerder van Trump, in cc, en zij mailde een respons. Maar in plaats van naar de ware Caputo, stuurde ze haar antwoord naar Marc Caputo, journalist van de nieuwssite Politico, die zo kon lezen wat de Trump-mensen in gedachten hadden.

Het doet er zelfs niet toe of het een eerlijke vergissing was. Politico berichtte over de Whitewatermail. Donald Trump bracht die dag zelf Whitewater ter sprake. Het zou niet bij Whitewater blijven. De campagne stuurde een Instagramvideo met de stemmen van “vrouwen van Bill” de wereld in, waarbij twee vrouwen die ooit Bill Clinton van aanranding hebben beschuldigd. Dat was bedoeld als antwoord op een advertentie van Clinton waarin denigrerende uitspraken van The Donald over vrouwen werden gebundeld.

Trump had het deze week twee keer over Vince Foster, de boezemvriend van Hillary die zich in 1993 tijdens een langdurige periode van depressie en slapeloosheid een kogel door het hoofd schoot.

De Clintonchandalen uit de jaren 90 waren helemaal terug.

Vijf keer fout

Het meest controversieel was het oprakelen van de zelfdoding van Vince Foster. Rechtse samenzweringsfanaten houden tot vandaag vol dat het om moord ging, liefst een moord gepleegd door Hillary zelf – bedoeld om de wankelende Foster het zwijgen op te leggen inzake Whitewater. Vijf openbare onderzoeken hebben die theorie naar de prullenmand verwezen. Foster, een buur en een jeugdvriend van Bill, een topadvocaat in Little Rock en uiteindelijk een hoge medewerker in het Witte Huis, kampte met depressies. Hij had het lastig met de voortdurende aanvallen op de Clintons, hij kon niet meer slapen, hij had de indruk dat hij zijn werk in het Witte Huis niet naar behoren deed, en heeft in zijn laatste dagen tegenover intimi zijn wanhoop duidelijk gemaakt. Het laatste van die onderzoeken werd gevoerd door Kenneth Starr, de procureur die duidelijk anti-Clinton was, maar die toch geen element vond om de these van de zelfdoding te betwijfelen.

Trump, die zelden een samenzweringstheorie gehoord heeft die hem niet bevalt, uitte deze week in een gesprek met The Washington Post zijn twijfels over die officiële versie. Theorieën daaromtrent oemde hij “heel serieus” ‘en de omstandigheden van de dood “heel verdacht”. “Hij wist wat er omging en dan pleegt hij ineens zelfmoord”. Trump voegde toe, op de hem eigen dubbelzinnige wijze: “Ik ga die dood niet ter sprake brengen want ik weet er niet genoeg van af, maar er zijn mensen die dat wel doen omdat ze geloven dat het moord was. Ik doe het niet omdat ik het niet eerlijk vind”.

Even eerder in datzelfde interview zei hij: “Het is altijd hetzelfde met haar, of het nu Whitewater is of Vince of Benghazi. Het is altijd een puinhoop met Hillary”.

Vince Foster’s sister writes blistering op-ed, says Trump should be “ashamed” for using Foster’s suicide – https://t.co/S84pEesr6e

— Dan Merica (@danmericaCNN) May 26, 2016

Sheila Foster Anthony, de oudere zus van Vince, reageerde scherp: “Hoe verkeerd. Hoe onverantwoordelijk. Hoe wreed”. Het was, schreef ze, haar eerste publieke reactie sinds de dood van haar broer.

Sindsdien is Trump nog een keer op de zaak Foster teruggekomen, om te herhalen dat hij er niet op zal ingaan. Op de andere thema’s uit het Clinton-verleden daarentegen…

Er zijn twee elementen van schandaal die de Clintons in de jaren 90 achtervolgden: de vrouwen van Bill, en Whitewater.

Tijdens de talloze onderzoeken raakten de twee vaak verstrengeld, en uiteindelijk kwam Ken Starr men via Whitewater bij Monica Lewinksy uit.

Whitewater was het oerschandaal, met de cocktail die de Clintons tot vandaag voor velen onverteerbaar maakt: potentieel machtsmisbruik, poging tot snel geldgewin, het idee dat andere regels gelden voor de Clintons dan voor anderen, het afschermen van documenten om het onderzoek te hinderen.

De scene is Arkansas, een achter gebleven staat in het zuiden van de VS, waar Bill Clinton geboren en getogen is en met een blik op nationale roem haastig carrière maakt. De jonge, briljante advocaat Hillary Rodham trekt uit liefde maar tegen haar zin bij hem in. Zij houdt niet van Arkansas, en Arkansas houdt niet van haar. Ze gaat werken bij het meest prestigieuze advocatenkantoor van Arkansas, de Rose Law Firm. Die firma wordt onder meer ingeschakeld door supermarktgigant Walmart. Hillary wordt er een collega van de al genoemde Vince Foster. Ze wordt gepromoveerd tot partner op het moment dat haar echtgenoot Bill minister van Justititie in Arkansas wordt, Attorney General. Omdat de Rose Law Firm niet veel overheidscontracten heeft, oordelen ze dat er geen sprake kan zijn van belangenvermening.

Even later, in 1978, wordt Bill de jongste gouverneur van het land. Hillary verdient bij door te speculeren. Ze investeert 1.000 dollar die 10 maanden later 100.000 dollar zijn geworden. Van de andere kant: ze neemt pro bono werk aan en werkt rond kinderrechten. Ze neemt namens haar echtgenoot, de gouverneur, kinderrechteninitiatieven. Voor het conservatieve Arkansas is zij de baarlijke duivel: een feministe die niet eens de naam van haar echtgenoot aanneemt. Er wordt gezegd dat ze kinderen verdedigt die een proces tegen hun ouders aanspannen, en dat ze tegen het huwelijk is. In werkelijkheid, zegt ze zelf, is ze wel feministisch maar op tal van andere punten traditioneel tot conservatief.

Snelle winst, ongelijk verlies

Rond de tijd dat Bill gouverneur wordt, heeft een plaatselijke zakenman, Jim McDougal, plannen voor een ontwikkelingsproject. Het gaat over ongeveer 1 vierkante kilometer moerasgebied in de buurt van hoofdstad Little Rock, langs de White River. Hij wil er vakantiewoningen neerzetten, eventueel voor overwinterende bejaarden.

De Clintons investeren op gelijke basis met initiatiefnemer Jim McDougal en diens vrouw Susan. Ze lenen ruim 200.000 dollar. Bedoeling is om de boel, die onder de naam Whitewater Development Corporation geregistreerd wordt, na verloop van weinig tijd met heel veel winst te verkopen.

Het blijkt niet te werken. In een slabakkende economie blijven de kopers achterwege. Het belet Jim McDougal niet om een tweede, gelijkaardig maar nog groter initiatief te lanceren, Castle Grande. Hij heeft intussen zijn eigen bank gekocht. Hij zet een constructie op waarbij hij boven de limiet kan lenen bij zijn eigen bank – hij gaat ongeveer 1 miljoen dollar boven de wettelijke limiet van 600.000 dollar. Hillary Clinton verricht advocatenwerk voor de bank, die uiteindelijk failliet gaat. De overheid moet de putten vullen. Clinton precieseert dat ze “weinig” voor die bank heeft gewerkt. Het is een typisch Clintoniaanse waarheid, die afhangt van de definitie van weinig.

De Clintons zelf verliezen in het Whitewaterproject ergens tussen 35.000 en 70.000 dollar, ongeveer de helft van wat de McDougals kwijtspelen, hoewel ze gelijke partners zijn. Het is een van de niet uitgeklaarde aspecten: waarom gelijke partners ongelijk verliezen.

Vele jaren later, in 1992, in volle presidentscampagne, wordt een zaak van mislukte investeringen en een dubieus faillissement ineens voorpaginanieuws in The New York Times. Degene die de buitenmatige lening aan McDougal heeft goedgekeurd, verklaart dat gouverneur Clinton druk op hem heeft uitgeoefend. Het getuigenis blijkt niet betrouwbaar – de man is strafvermindering beloofd als hij tegen Bill Clinton getuigt.

Maar Republikeinen willen een grondig onderzoek, waarbij de Clintons en andere betrokkenen obstructie plegen.

De stukken van Hillary’s tussenkomsten voor de bank verdwijnen 2 jaar spoorloos, tot ze ineens door een medewerker aangetroffen worden in de privévertrekken van het Witte Huis.

Vince Foster coördineert de verdediging van de Clintons in deze zaak, van begin 1993 tot zijn dood, later dat jaar..

Het blijft niet bij één onderzoek. Nadat een eerste onderzoek niets oplevert, beveelt de Republikeinse meerderheid in het parlement een tweede. Er wordt uiteindelijk 50 miljoen dollar uitgegeven aan onderzoeken naar de Whitewateraffaire, een veelvoud van de put die de bank van McDougal heeft achtergelaten, maar nooit wordt schuld van de Clintons bewezen.

De twee kampen hebben reden tot klagen. De Republikeinse critici verwijten de Clintons gebrek aan openheid en belangenvermenging.

De Clintons en met name Hillary Clinton hebben het over een heksenjacht. Hillary lanceert het begrip van een “grote rechtse samenzwering”, waarbij rechtse financiers geld stoppen in onderzoek naar de president en Hillary – hoe smeriger het resultaat hoe beter. Dat soort onderzoek gaat tot vandaag verder, nog altijd met rechtse financiering.

In een interview met Barbara Walters uit 1996, en in een boek dat ze in dezelfde jaar uitbrengt, verwijst ze naar een kinderversje om haar gevoelens weer te geven.

As I was standing in the street

as quiet as could be,

A great big ugly man came up

and tied his horse to me.

(Terwijl ik zo stil mogelijk op straat stond, kwam er een grote lelijke man die zijn paard aan me vastbond)

Het huwelijk tussen Bill en Hillary Clinton ging niet immer over rozen. Hillary moge ooit beweerd hebben dat ze tegen het huwelijk gekant was, ze heeft volgens intimi grote inspanningen geleverd om het hare gaande te houden. De problemen, dat zeggen die intimi ook, waren nooit van aard om de sterke en blijvende band tussen de twee, zowel intellectueel, emotioneel als qua ambities, aan te tasten. Bill heeft Hillary, in een periode dat hij tot over zijn oren verliefd was, een aantal keren om een scheiding gevraagd. Zij heeft dat systematisch geweigerd. Dat schrijft Carl Bernstein in ‘A Woman in Charge’, een biografie van Hillary die uit 2007 dateert, het jaar voor ze een eerste gooi deed naar het presidentschap. Bernstein, de helft van Woodward en Bernstein, en als dusdanig de helft van het team dat Nixon ten val hielp brengen, probeert een genuanceerd beeld te schetsen.

De grote liefdesaffaire – de affaire die Bill tot een scheidingsvraag bewoog – haalde nauwelijks het nieuws. Die had hij met een leeftijdsgenoot van hem en Hillary, een gescheiden, rijke vrouw uit Arkansas.

4/5 stars for A Woman in Charge by Carl Bernstein. A balanced (male) view of a a profoundly misunderstood woman. pic.twitter.com/ciRPbaBWD7

— Sherry Pagoto (@DrSherryPagoto) April 13, 2016

Wat wel het nieuws haalde, waren andere affaires. Toen Bill in 1990 een campagne startte tot herverkiezing als gouverneur, bracht zijn tegenstander vijf vrouwen uit Arkansas op de been die beweerden met de uittredende gouverneur geslapen te hebben. Bill en Hillary zetten een team op poten dat de vijf vrouwen met zachte of niet zo zachte aandrang overtuigde om in een document te stipuleren dat ze geen seks hadden gehad met de gouverneur.

Die niet-seks-verklaring werkte voor een tijdje, maar toen Bill twee jaar later zijn presidentscampagne startte, vond één van de vijf het moment van de onthulling gekomen. Gennifer Flowers, “een niet zo getalenteerde zangeres” (dixit Bernstein), verklaarde in een boulevardblad dat ze 12 jaar lang een verhouding met Bill had gehad, en dat ze opnames had om het te bewijzen. Ze kon in de pers beweren dat ze het overal in haar appartement gedaan hadden, dat ze het gedaan hadden in de ambtswoning van de Clintons terwijl Hillary in een andere kamer zat te werken, en dat hij Hillary niet wilde verlaten omdat het slecht was voor zijn politieke toekomst.

De uitspraken werden ook in meer traditionele media, en op tv, breed uitgesmeerd.

De campagne was in gevaar, oordeelden de Clintons en hun adviseurs.

En dus beslisten ze om orde op zaken te stellen in de meest bekeken nieuwsuitzending van het land, ’60 minutes’. Dat wil zeggen, in de interpretatie van Bernstein: Hillary werd ervan overtuigd dat het aan haar was om Bills presidentskandidatuur te redden. Zij was de enige karaktergetuige die een breed plubliek zou vertrouwen.

Het interview werd legendarisch. Hillary gaf toe dat ze samenbleven ondanks “problemen” waar vele gehuwden mee kampten. Bill ontkende een affaire met Flowers, maar niet dat er affaires waren geweest. Flowers was een “heel gelimiteerde” kennis geweest.

De meest besproken tussenkomst kwam van Hillary: “Weet je, ik zit hier niet als een vrouwtje dat zoals Tammy Wynette aan de kant van haar man blijft staan. Ik zit hier omdat ik hem liefheb en ik hem respecteer. En ik huldig hem voor wat hij meegemaakt heeft en wat we samen doorgemaakt hebben. En, weet je, als dat voor mensen niet volstaat, jeetje, stem dan niet op hem!”

Ze spendeerde nadien behoorlijk wat tijd om de plooien glad te strijken met Tammy Wynette, de zangeres/schrijfster van ‘Stand by Your Man’, die niet gediend was van de sneer van Hillary.

Flowers, gekrenkt dat Bill hun affaire ontkende, liet enkele dagen na de uitzending van ’60 minutes’ een opname horen waarin Bill zich vrolijk maakt over de verklaringen die de vijf vrouwen hadden ondertekend en waarmee hij zijn politieke tegenstander “in de kont genomen had”.

Bernstein kan niet nalaten om de kwaliteit van die opname te vergelijken met de beroemde opnames die president Nixons val bespoedigden – er zat gelijkaardige ruis op.

Dat alles was behoorlijk gênant voor Bill, maar de tussenkomst van Hillary had blijkbaar een breed publiek gerustgesteld. Dat leek in het interview (dat 24 jaar later niet heel geloofwaardig overkomt) voldoende aanknopingspunten te vinden om de Clintons niet af te schrijven.

Er kwam een presidentschap, dat Bill ooit voorstelde als twee voor de prijs van één, waarbij de schandalen zich bleven opstapelen – al was het moeilijk uit te maken welke van die schandalen alleen bestonden in de hoofden van rechtse critici. Schandalen die Travelgate (ontslag van de reisdienst van het Witte Huis onder impuls van Hillary) genoemd werden of Troopergate (State Troopers uit Arkansas beweerden dat ze Bill geholpen hadden om affaires te organiseren – het relaas werd geschreven door iemand die nu voor Hillary werkt, David Brock, en die intussen zegt dat de bronnen inhalerig en onbetrouwbaar waren)..

Procureur Kenneth Starr deed zo zijn best om iets te vinden om Bill Clinton onderuit te halen, dat de president aan populariteit won, in weerwil van dubieuze uitspraken (“Ik had geen seksuele betrekkingen met die vrouw, juffrouw Lewinsky”) of sofismen (“Het hangt ervan af wat de betekenis van het woord ‘is’ is”).

Overigens: in een lachkronkel van de geschiedenis is diezelfde Starr, de man met het geheven vingertje, speurend naar spermavlekken, gisteren/vrijdag ontslagen door de heel christelijke Baylor University omdat hij als rector te laks optrad in een schandaal rond seksueel misbruik door voetbalspelers (American Football).

Wat heeft Trump te winnen?

Wat wil Trump te bereiken door deze schandalen op te rakelen?

De aanpak lijkt drievoudig te zijn. In eerste instantie: de Clintoncampagne verzamelt een lijvig dossier over Trumps zakelijk en persoonlijk verleden. The Donald is er de man niet naar om niet terug te slaan, en de oude schandalen bieden hem makkelijk materiaal. Als het Hillarykamp hem over zijn zakenverleden aanpakt, komt Whitewater van pas. De Clintons hebben ook foute deals gesloten.

A great new book has been written about Crooked Hillary. Read it & you will never be able to vote for her. @Ed_Klein https://t.co/ujDwSSFhbx

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) May 24, 2016

En als zijn privéleven ter sprake komt, kan hij Bill Clinton ten tonele voeren – een gewezen vriend die hij nu omschrijft als “misschien de ergste misbruiker van vrouwen uit de geschiedenis van de politiek in dit land”. Trump suggereerde, onder meer op Instagram, dat Bill vrouwen aangerand, verkracht heeft. Enkele vrouwen hebben dat beweerd, maar het is zeker nooit bewezen. En Hillary, gaat Trump verder, “faciliteert” dat misbruik. “Ze ging achter die vrouwen aan en vernietigde hun leven”.

Dat is weer moeilijk te bewijzen, maar Hillary heeft zeker geen hoge dunk van sommige van de vrouwen in Bills leven. Ze praatte over Gennifer Flowers tegen buitenstanders als ’trailer trash’ (woonwagenschorremorrie), als iemand die uit was op geld of een boekcontract, ‘een soort cabaretzangeres’.

Vraag is of Trump een geloofwaardige figuur is om dat argument te maken. Zijn eerste echtgenote, die hem nu als presidentskandidaat ondersteunt, heeft hem tijdens de echtscheidingsprocedure van verkrachting beschuldigd. In de late jaren 90 sprak Trump zich op Fox News ten voordele van Clinton uit, en tegen de vrouwen die hun affaires met Bill bekendmaakten. “Zijn slachtoffers zijn verschrikkelijk. Hij is eigenlijk het slachtoffer”. Hij is zelf geneigd achter mensen aan te gaan die hem tegen de haren strijken.

Trump voert consistentie niet hoog in zijn vaandel. Hij toont via Vince Foster dat hij niets ongemoeid zal laten – als dat nodig blijkt. Hillary kan zich, bijvoorbeeld tijdens debatten, aan alles verwachten. .

Het tweede mogelijke voordeel voor Trump: er zijn er heel wat jongere kiezers – pakweg de aanhang van Bernie Sanders – die de ambtsperiode van Bill Clinton niet of niet bewust hebben meegemaakt. Ze staan vaak zonder die kennis al wantrouwig tegenover Hillary Clinton, die voor hen het partijapparaat vertegenwoordigt. Ze heeft wat hen betreft foute keuzes maakte inzake de oorlog in Irak, of de tussenkomst in Libië en vrijhandelsakkoorden. Zij worden via Trump, of via Google, op de hoogte gebracht van de voorgeschiedenis. Trump zal hen misschien niet voor zich winnen, maar hij zal in ieder geval proberen te voorkomen dat ze hun stem aan Clinton geven.

Ze kunnen uit de geschiedenis leren dat er lijn zit in het gedrag van Hillary. Het ontwijkingsgedrag dat ze nu vertoont, heeft ze over vele decennia ontwikkeld. Ze staat huiverig tegenover de pers. Ze staat huiverig tegenover openheid. De meest gehoorde hypothese is dat ze als minister van Buitenlandse Zaken haar eigen server en eigen mail-systeem gebruikte, omdat ze zo makkelijker haar communicatie verborgen kon houden voor procureurs, of voor om het even welk onderzoek. Op haar ministerie werkte ze met mensen, zoals haar rechterhand Huma Abedin, die in ingewikkelde constructies betaald werden, gedeeltelijk door lobbygroepen, gedeeltelijk door Clinton privé, gedeeltelijk door het ministerie. De Clinton-stichting is ook zo’n ingewikkelde aangelegenheid. De dingen zitten vaak onontwarbaar ingewikkeld in mekaar bij Hillary. (zoals de zaken van Trump trouwens ook heel ingewikkeld in mekaar zitten, met blijkbaar honderden bedrijfjes)

Derdens: wat Trump ook aan negatieve dingen over Bill of Hillary uitkraamt, het gaat erin als zoetekoek bij conservatieve Republikeinen en bij aanhangers van de Tea Party, die zich nog altijd met plezier boos maken over de “smet op het presidentschap”, die Bill Clinton veroorzaakt zou hebben. Zoals met Trumps samenzweringstheorie over de buitenlandse geboorte van Barack Obama – het slaat nergens op maar het brengt de basis eindeloos bevrediging.

In een strijd van ongeliefden, in een verkiezing waarin de beide kandidaten op dit ogenblik door 57 procent van de kiezers negatief worden ingeschat, kun je maar beter de negatieve opinies van de rivaal versterken, en de eigen aanhang paaien.