Hoe bruikbaar zijn de achtergebleven wapens in handen van de taliban?

Wapens die werden achtergelaten op de internationale luchthaven in Kaboel. © iStock

Heel wat wapens van het Afghaanse en Amerikaanse leger zijn in handen van de taliban gevallen. Hoe gevaarlijk is dat?

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet.

Na de terugtrekking van het Amerikaanse leger uit Afghanistan hebben de taliban razendsnel het hele land en de hoofdstad Kaboel heroverd. Dat leidde tot een toevloed aan verwarrende berichten en ongecontroleerde beelden, waarin achtergelaten Amerikaans militair materieel – vliegtuigen, versterkte voertuigen, wapens en ander legertuig – een hoofdrol speelt. Er waren filmpjes te zien van talibanstrijders die hangars en wapendepots vol Amerikaanse spullen inspecteerden, selfies namen in de cockpit van een achtergelaten vliegtuig, of poseerden in westerse uniformen en met westerse machinegeweren. Maar wat hebben de taliban nu precies buitgemaakt?

Nachtkijkers

Verschillende van de enorme cijfers die je geregeld leest, zijn alvast niet correct. Zo klopt het niet dat er voor een bedrag van ’85 miljard dollar’ aan wapens zou zijn achtergelaten in Afghanistan. Dat cijfer omvat het totale bedrag dat de Amerikanen de voorbije jaren hebben uitgegeven aan de training en uitrusting van het Afghaanse leger en de Afghaanse politie, dus ook de salarissen, bijvoorbeeld. Niet dat het budget voor de technische uitrusting een schijntje zou zijn: het loopt op tot meer dan 18 miljard dollar.

Hoe bruikbaar zijn de achtergebleven wapens in handen van de taliban?

In de pers kon je de voorbije weken geregeld allerlei infografieken met ‘inventarissen’ van buitgemaakte wapens terugvinden. Soms waren die bijzonder gedetailleerd, gaande van ’33 Blackhawk-helikopters’ over ‘16.035 nachtkijkers’ tot ‘126.295 handvuurwapens’. Die inventarissen zijn evenwel gebaseerd op rapporten over de voorraden die de Amerikanen bij de Afghaanse veiligheidsdiensten hadden gestockeerd. Delen van die wapenvoorraden zijn ondertussen verloren gegaan bij gevechten, zijn opzettelijk vernietigd of naar het buitenland getransfereerd – hetzij voor onderhoud, hetzij om ze in veiligheid te brengen.

Eenvoudige wapens en stevige voertuigen kunnen met wat onderhoud decennia meegaan. Maar de Amerikanen bezorgden het Afghaanse leger ook allerlei hightechmateriaal dat niet alleen gespecialiseerde training behoeft om het te bedienen, maar ook makkelijk te saboteren valt en haast permanent onderhoud vergt. Het Pentagon beweert alvast dat het gros van wat de Amerikaanse troepen achterlieten op de luchthaven van Kaboel niet langer bruikbaar is. En inderdaad, een recente reportage van nieuwszender Al Jazeera op het militaire deel van de luchthaven besprak de frustratie van de taliban over de vele kapotte wapens, voertuigen en vliegtuigen.

‘Achtergelaten militair materieel’ is tegelijkertijd de bron geworden van heel wat misleidende verhalen op sociale media. Zo klopt het niet dat de Sovjet-Unie in 1989 wél al haar wapentuig zou hebben meegenomen na de aftocht uit Afghanistan. Die valse historische claim viel geregeld te lezen om het contrast met de chaotische Amerikaanse terugtrekking in de verf te zetten. Hoewel het Sovjetleger de mogelijkheid had om zich rechtstreeks terug te trekken over de grens met Oezbekistan, liet het ook grote depots met militair materieel achter in Afghanistan.

Hondenkooien

Evenmin is het zo dat de taliban iemand – volgens sommige claims ging het zelfs om een ‘Afghaanse tolk voor de Amerikanen’ – zouden hebben ‘opgehangen’ vanuit een buitgemaakte helikopter. Dat verhaal begon te circuleren op sociale media nadat een radiozender uit Kandahar authentieke, maar erg onscherpe videobeelden had verspreid van een helikopter waaruit een man aan een touw hing. Dat bleek geen geëxecuteerde tegenstander, maar een talibanstrijder in een speciaal harnas, die zelfs zwaaide naar toeschouwers. Het ging om een poging om een talibanvlag te bevestigen aan een hoge vlaggenstok.

Ook was het gerucht onjuist dat de Amerikanen hun ‘military working dogs’ zouden hebben achtergelaten en overgeleverd aan de willekeur van de nieuwe heersers. Dat verhaal begon rond te gaan naar aanleiding van een foto van enkele hondenkooien in een verlaten vliegtuighangar in Kaboel, met een kapotte helikopter op de achtergrond. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Defensie verduidelijkte dat alle militaire honden al in augustus waren geëvacueerd. Op de bewuste foto waren honden te zien onder bevoegdheid van de Kabul Small Animal Rescue, een organisatie die nog steeds poogt om honden naar het buitenland over te brengen. Het gaat dan bijvoorbeeld om huisdieren van ambassadepersoneel of dieren die gebruikt werden door onderaannemers van het leger.

Donald Trump jr., zoon van de voormalige president, plaatste op Twitter dit campagnelogo van Biden, waaraan een door de taliban buitgemaakte helikopter toegevoegd was.
Donald Trump jr., zoon van de voormalige president, plaatste op Twitter dit campagnelogo van Biden, waaraan een door de taliban buitgemaakte helikopter toegevoegd was.

Propagandawaarde

Voor de taliban is de propagandawaarde van de buitgemaakte wapens onmiskenbaar. Talloos zijn de filmpjes waarin strijders kisten vol munitie of lange rijen militaire voertuigen inspecteren die ze hebben buitgemaakt op het Afghaanse leger. Vorige week woensdag organiseerden de taliban in de stad Kandahar een heuse overwinningsparade met gepantserde voertuigen.

Maar ook de binnenlandse politieke tegenstanders van de Amerikaanse president Joe Biden spelen de pijnlijke beelden volop uit – en soms ook de foute geruchten. Verschillende Republikeinse toppolitici verspreidden zowel het foute verhaal over de ‘helikopterexecutie’ als dat over de ‘achtergelaten militaire honden’. Donald Trump jr., zoon van de voormalige president, plaatste de voorbije dagen op Twitter twee verschillende pastiches op het campagnelogo van Joe Biden: één waarbij de letter E vervangen was door een bloedige afdruk van een hondenpoot, en één waaraan een helikopter met een ‘opgehangen’ talibanslachtoffer was toegevoegd.

Het is lang niet de eerste keer in de geschiedenis dat Amerikaanse wapens in handen vallen van ‘de vijand’. De terreurgroep Islamitische Staat veroverde in 2014 heel wat wapentuig waarmee de Amerikanen het Iraakse leger hadden bewapend. En langer geleden, na de Iraanse Revolutie in 1979, was er ook heel wat Amerikaans materieel dat werd overgenomen door het nieuwe Iraanse regime van de ayatollahs. Een deel van de Iraanse luchtmacht bestaat nog steeds uit opgeknapte Amerikaanse gevechtsvliegtuigen uit de jaren 1970.

Zo’n vaart zal het bij de taliban niet lopen: heel wat van het moderne wapentuig is zo computergestuurd en onderhevig aan permanent onderhoud dat experts vermoeden dat een groot deel ervan al onbruikbaar is of dat binnenkort zal worden. Toch valt te voorzien dat de taliban een deel van hun nieuwe militaire arsenaal handig zullen exploiteren: wat ze zelf niet gebruiken, kunnen ze mogelijk verpatsen aan bevriende regimes of particuliere aankopers. En wat te denken van een scenario waarin IS-K, de tak van terreurgroep Islamitische Staat in Khorasan, een opmars zou maken en op haar beurt taliban- wapendepots gaat plunderen of overnemen?

In afwachting daarvan kunnen we vooral nog heel veel propagandafilmpjes op sociale media verwachten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content