Het Ruslandonderzoek in een beslissende fase: wat we weten, en hoe belastend het is

We kennen maar een fractie van wat special counsel Robert Mueller aan belastend materiaal heeft vergaard over de relatie tussen Rusland en Donald Trump of diens campagne, maar we weten al dit: een nothingburger wordt het niet.

Er wordt op het hoogste niveau onderhandeld over een ondervraging van president Donald Trump door special counsel Robert Mueller. Dat toont dat het onderzoek naar de Ruslandconnecties van de president en van diens presidentscampagne in een beslissende fase is beland.

Voor de bom barst en Mueller zijn resultaten publiceert: een overzicht van waar het om draait.

De (voor)geschiedenis, waarin mails worden gehackt

Op vrijdag 7 oktober 2016 – een maand en een dag voor de presidentsverkiezingen – verstuurt James Clapper samen met het ministerie voor Binnenlandse Veiligheid een mededeling, waarin gesteld wordt dat de Russen pogingen hebben ondernomen om de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden.

‘We geloven dat alleen de hoogste instanties in Rusland die activiteiten hadden kunnen autoriseren’, schrijft Clapper, op dat moment hoofd van de nationale inlichtingendiensten. De naam van president Vladimir Poetin valt niet, maar dat is de conclusie die vele media trekken: Poetin zelf heeft de opdracht gegeven.

Het is geen heel verrassende mededeling. Ongedurige leden van de geheime diensten hebben dan al veelvuldig gelekt en voedsel gegeven aan een rits mediaberichten, die stellen dat de Russen probeerden Donald Trump te helpen en de Democratische presidentskandidate Hillary Clinton te dwarsbomen.

Maar de mededeling maakt een einde aan een lange radiostilte van de ploeg van Barack Obama. De toenmalige president vreesde dat uitdrukkelijke berichten over Russische acties tegen Clinton zouden geïnterpreteerd worden als een achterbakse manier om Hillary ruggensteun te bieden en Trump een hak te zetten.

Op het moment dat de mededeling verspreid wordt, heeft iedereen in gedachten wat in juli 2016 is gebeurd. Terwijl de Democraten zich opmaakten voor de Conventie in Philadelphia, lekte klokkenluidersplatform WikiLeaks duizenden mails van het partijbestuur. Uit die mails bleek hoe dat de Democratische partijleiding de campagne van Bernie Sanders had gedwarsboomd ten voordele van Hillary Clinton.

De gevolgen van het lek waren meteen duidelijk in Philadelphia. Wat een kroning van Hillary had moeten worden, onder applaus van haar rivaal Bernie Sanders, werd de eerste dagen iets helemaal anders. Boze supporters van Sanders manifesteerden in en buiten de conferentiezaal. Ze hadden zoal hun twijfels over Hillary, maar nu was hun goesting om voor haar campagne te werken helemaal over. De aanhang voelde zich ook enigszins verraden door Sanders zelf, die bleef oproepen om Clinton te steunen.

Tot daaraan toe, zou je kunnen zeggen. De mails en de tegenwerking van Sanders waren reëel.

Maar er is meer aan de hand dan die ene hackoperatie.

Met de mededeling van Clapper, die mettertijd onderschreven wordt door de top van andere inlichtingendiensten, hoopt de ploeg van president Obama een bommetje te lanceren dat ten minste een heel weekend zal nazinderen.

Op zondag 9 oktober is er immers een debat gepland tussen de presidentskandidaten Trump en Clinton. Clinton en de interviewers kunnen met deze mededeling Trump het vuur aan de schenen leggen. Ze kunnen aanvoeren dat het onderzoek naar de hackers nu officieel een Ruslandonderzoek is geworden.

Binnen de 90 minuten echter worden er twee andere bommen gelanceerd, die de mededeling van Clapper en co naar het achterplan verwijzen.

De krant Washington Post brengt de grab them by the pussy-tape uit, een ruim 10 jaar oude opname waarin Trump pochte dat hij als vedette vrouwen zonder hun toestemming bij de geslachtsdelen kan grijpen.

En geen uur nadat de Trumpcampagne getroffen wordt door iets wat door medestanders van de kandidaat beschouwd werd als potentieel dodelijk, lekt WikiLeaks opnieuw negatief materiaal over Clinton. Dit keer zijn het de e-mails van haar campagneleider John Podesta. De gelekte mails tonen onder meer hoe laatdunkend naaste medewerkers zich over de kandidaat uitlaten.

Is de timing toevallig? Gooit WikiLeaks de mails, die maanden eerder zijn gehackt, op het internet om de effecten van de pussytape te compenseren? Plaatst WikiLeaks een uitdagend uittroepteken bij de beschuldigingen van Clapper?

Een andere vraag bij de mededeling van Clapper is: wat wil Poetin? Wil hij gewoon chaos stichten, of hoopt hij echt dat hij Trump verkozen kan krijgen? De meningen zijn verdeeld, maar een consensus bij commentatoren wil dat Poetin echt een persoonlijke hekel heeft aan Clinton, die hij beschuldigde van inmenging in de Russische anti-Poetin-protesten.

Hij zou haar met name kwalijk hebben genomen dat ze als minister van Buitenlandse Zaken openlijk had betwijfeld of de Russische verkiezingen van december 2011 eerlijk waren verlopen. De Russen, verklaarde ze toen, ‘verdienen dat hun stemmen gehoord en geteld worden, en dat betekent dat ze billijke, vrije, open verkiezingen verdienen, en leiders die verantwoording aan hen afleggen’.

Ondertussen in de geruchtenmolen: het dossier van Christopher Steele

Tot de verkiezingen, en ook in de maanden daarna, vervult Christopher Steele een rol in de geruchtenmolen rond Trump en de Russen. Steele had als Ruslandspecialist gewerkt voor de Britse inlichtingendienst MI6. Vanaf mei-juni 2016 wordt hij als gepensioneerd geheim agent ingeschakeld om de connecties tussen Trump en Rusland bloot te leggen. Dat gebeurt in opdracht van Fusion GPS, een gespecialiseerd bureau dat door de Clinton-campagne is ingeschakeld.

Volgens de oprichters van Fusion GPS wordt aan Steele niet verteld dat Hillary Clintons campagne hem betaalt. Ze sturen hem op pad met een open vraag: waarom ging Trump zo hardnekkig op zoek naar deals in een notoir corrupte politiestaat, die door de meeste serieuze zakenlui gemeden wordt? Men had ook kunnen vragen: hoe valt het te verklaren dat Donald Trump zich tijdens de verkiezingscampagne bijna altijd in lovende termen uitlaat over de Russische president, leider van een corrupte politiestaat?

Steele spreekt zijn contacten aan, en stuurt memo na memo door. Het Steele-dossier is een verzameling van 17 memo’s die de man tussen juni en december 2016 schrijft, en die materiaal van wisselende geloofwaardigheid bevatten. Allicht de meest beroemde bewering – dat Trump door de Russen wordt afgeperst na een golden shower in een hotel – is meteen ook de meest dubieuze. Maar onderdelen van het materiaal houden wel steek.

Steele vindt onder meer dat er informatie wordt uitgewisseld tussen de Trumpcampagne en het Kremlin tot ‘wederzijds profijt’. Steele vindt dit zo alarmerend dat hij in juli 2016 de FBI op de hoogte stelt. Hij beweert dat Rusland al minstens vijf jaar een band met Trump cultiveert.

Hij legt een recente Ruslandreis bloot van Trumpadviseur Carter Page. Hij schrijft ook dat Trump via zijn persoonlijke raadsman Michael Cohen, via de genoemde Carter Page en via zijn campagneleider Paul Manafort in contact staat met de Russen. Via die contactpersonen zouden manieren bedacht worden waarop de Russen Trumps kandidatuur kunnen helpen.

Het dossier en de memo’s doen de ronde bij journalisten, die het materiaal niet betrouwbaar genoeg vinden voor publicatie. Ook de Clintoncampagne heeft het materiaal klaarblijkelijk niet gebruikt.

Het dossier wordt nieuws nadat de inlichtingendiensten president-elect Donald Trump op de hoogte stellen van het bestaan ervan. Twee maanden na de verkiezingen, op 10 januari 2017, wordt het dossier alsnog gepubliceerd, door de nieuwssite Buzzfeed, golden shower inbegrepen.

De eerste stroomversnelling: de val van Nationaal Veiligheidsadviseur Michael Flynn

Het officiële Ruslandonderzoek dat de FBI voert, wordt mettertijd breder. Het begon als een onderzoek naar de diefstal van mails van de Democratische partij. Later wordt bekeken hoe men stemcomputers tegen Russische hackers kan beschermen.

Na de kieszege van Donald Trump gaat de nadruk helemaal liggen op banden tussen de Russen en de campagne.

En die banden houden niet op met de verkiezingsoverwinning.

In de drie maanden tussen kieszege en eedaflegging probeert Trumps schoonzoon Jared Kushner de Russen zover te brengen speciale communicatiekanalen in te leggen, die de officiële kanalen van de regering-Obama zouden omzeilen. De Russen wijzen het voorstel als te riskant van de hand. Ettelijke leden van het campagneteam, maar vooral de gepensioneerde generaal Michael Flynn, die Trumps Nationaal Veiligheidsadviseur zou worden, houden contact met de toenmalige Russische ambassadeur in de VS, Sergej Kisljak.

Op 29 december voert de regering Obama sancties door die de Russen moeten bestraffen voor hun inmenging in de verkiezingen. De ambassadeur kondigt tegenmaatregelen aan, maar na telefoongesprekken met Flynn veranderen de Russen van tactiek en laten ze de aangekondigde represailles achterwege. Flynn ontkent eerst dat de sancties ter sprake zijn gekomen in de telefoongesprekken. Hij zegt dat hij gewoon kerstwensen heeft overgebracht, en over de familie heeft gekout. Later meldt de woordvoerder van Trump dat het telefoongesprek de bedoeling had om een gesprek tussen Poetin en Trump te organiseren.

Maar de National Security Agency (NSA), die de gesprekken van de ambassadeur afluistert, weet beter. Flynn heeft de Russen gevraagd om hun reactie te matigen en zou gesuggereerd hebben dat Trump als president de Amerikaanse sancties weer zou intrekken. Ook: voor hij het telefoongesprek voerde, heeft Flynn overleg gepleegd met zijn assistent over wat hij zou voorstellen inzake de sancties.

Flynn werkt zich steeds dieper in nesten. Hij ontkent niet alleen zelf, maar praat over de zaak met vicepresident Mike Pence, die op tv stellig verklaart dat Flynn met de ambassadeur niet over de sancties heeft gesproken.

Er zit een wettelijk kantje aan de ontkenning: volgens een oude wet – de Logan Act – mogen privépersonen geen onderhandelingen voeren met buitenlandse regeringen. Maar dat is theorie: er is nog nooit een veroordeling geweest op basis van die wet. Dus waarom ontkent Flynn zo stellig? En was Flynn als lid van het overgangsteam van Trump wel een privépersoon?

De FBI, die op de hoogte gesteld wordt van de afgeluisterde gesprekken, ondervraagt Flynn hierover op 24 januari, vier dagen na de eedaflegging van Trump. Hij volhardt in zijn leugen over het telefoongesprek.

Nog twee dagen later stelt de dienstdoende minister van Justitie Sally Yates, een restant van de Obamatijd, het Witte Huis op de hoogte van de leugen van de Nationale Veiligheidsadviseur, de man die de informatie van de inlichtingendiensten voor de president moet filteren. Ze meldt ook dat Flynn omwille van zijn leugen gechanteerd kan worden door de Russen.

Flynn, een carrièremilitair, en een getrouwe van Trump tijdens de campagne, blijft gewoon op post.

De volgende dag, op 27 januari, trommelt Trump FBI-baas James Comey op voor een maaltijd. Volgens notities die Comey onmiddellijk na het etentje maakt, vraagt de president: ‘Ik wil loyauteit. Ik heb loyauteit nodig’. Er volgt een ongemakkelijke stilte, want de FBI wordt niet geacht de werkelijkheid te plooien uit loyauteit voor de president. Aan het einde van het maal herhaalt de president: ‘Ik heb loyauteit nodig’. Comey heeft nu wel een antwoord klaar: ‘U zal altijd op mijn eerlijkheid kunnen rekenen’. Na nog een stilte zegt de president: ‘Dat is wat ik wil, eerlijke loyauteit’.

Op 30 januari wordt dienstdoend minister van Justitie Sally Yates ontslagen, omdat ze de moslimban van de president weigert te verdedigen.

Pas op 13 februari wordt Flynn ontslagen, 18 dagen nadat het Witte Huis is gewaarschuwd dat hij blootstaat aan chantage. De officiële reden is dat Flynn vicepresident Pence heeft voorgelogen.

Een dag later wordt FBI-baas opnieuw bij Trump geroepen. Volgens de notities van Comey zegt Trump over Flynn: ‘Ik hoop dat je dit kunt laten passeren, dat je een manier vindt om dit te laten gaan’. ‘Hij is een goede kerel’. Comey interpreteert dit als een verzoek om het onderzoek naar de leugens van Flynn te laten vallen. Trump ontkent dat later. Het onderzoek wordt in elk geval verdergezet.

De tweede stroomversnelling: het ontslag van de FBI-baas, en de komst van Robert Mueller

Op 9 mei wordt FBI-baas James Comey ontslagen. Officieel, en niet zonder ironie, gebeurt dat omdat hij in het onderzoek naar de e-mails van Hillary Clinton fouten heeft gemaakt. Het is een argument dat voordien vooral door Democraten werd gehanteerd: door een geheim onderzoek publiek te maken, heeft Comey niet alleen de FBI-regels overtreden maar ook de kiescampagne van Clinton gehinderd. Bij het ontslag wordt ook vermeld dat Comey het vertrouwen van de FBI-werknemers kwijt is.

Een dag later geeft de president tegenover Lester Holt van tv-zender NBC toe dat hij het Ruslandonderzoek in gedachten had toen hij Comey wandelen stuurde. ‘Wanneer ik besliste om het te doen, zei ik bij mezelf, ik zei: “weet je, dit Ruslandding met Trump en Rusland is een verzonnen verhaal. Dat is een excuus dat de Democraten hebben verzonnen om te verklaren waarom ze verloren hebben in de verkiezingen, die ze hadden moeten winnen”.’

Trump gaat over tot het ontslag met ruggensteun van dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner. Een andere adviseur, Steve Bannon, pleit tegen, en noemt het ontslag ‘de grootste blunder in de moderne politieke geschiedenis’.

Op 17 mei laat Comey zijn notities over de ontmoetingen met de president lekken in The New York Times. De interpretatie is duidelijk: Comey weerstond aan druk van de president om het Ruslandonderzoek te begraven en werd daarom ontslagen.

De ontslagen FBI-man zal later zeggen dat hij de ‘memo’s’ lekte om de aanstelling van een special counsel, een speciaal onderzoeksrechter, te verkrijgen. Of de memo’s de doorslag geven, is onduidelijk maar een dag later, op 18 mei, stelt de adjunct-minister van Justitie Robert Mueller (73) aan als special counsel.

Die adjunct-minister, Rod Rosenstein, draagt de verantwoordelijkheid voor het Ruslandonderzoek, sinds de echte minister van Justitie, Jeff Sessions, tijdens een ondervraging in het parlement ‘vergat’ dat hij de Russische ambassadeur Sergej Kisljak enkele keren heeft ontmoet.

Mueller is een gewezen FBI-baas en een Republikein. Hij wordt door vriend en vijand geprezen als grondig en verbeten. Hij neemt het Ruslandonderzoek over, en probeert met enig succes het aantal lekken te beperken.

Twee processen en twee personen die schuldig pleiten

Aan de hand van de specialisten die Mueller in dienst neemt, wordt duidelijk welke pistes de special counsel wil onderzoeken. Dat zijn er globaal drie: was er samenwerking (collusion) tussen de Russen en Trump of de Trumpcampagne tijdens de verkiezingscampagne? Heeft Trump geprobeerd het gerechtelijk onderzoek naar die samenwerking te belemmeren? En zijn er financiële malversaties gebeurd tussen Trump of Trumpcampagneleden en de Russen?

Mueller heeft met name zwartgeldspecialisten in dienst genomen, die onder meer bij Deutsche Bank naar connecties zoeken. Volgens de gewezen topadviseur van de president, Steve Bannon, zou vooral schoonzoon Jared Kushner gebruik gemaakt hebben van witgewassen zwart Russisch geld, maar ook de president zelf zou in dat opzicht niet buiten schot zijn.

De president zelf omschrijft het onderzoek vaak als ‘een heksenjacht zonder voorgaande’, medestanders hebben het graag over het onderzoek als een nothingburger, een broodje zonder.

Maar in de acht maanden van het onderzoek onder zijn leiding heeft Mueller onmiskenbaar al resultaat geboekt.

Tegen gewezen campagnemanager Paul Manafort, die tussen juni en augustus 2016 de Trumpcampagne leidde, en diens zakenpartner Rick Gates, zal een proces worden gevoerd wegens witwassen van geld, samenzwering tegen de VS en het afleggen van valse verklaringen. Volgens onbevestigde berichten onderhandelt Gates over een pakket om zijn proces te vermijden. Dat zou inhouden dat hij meewerkt om anderen te belasten.

Voor zover bekend hebben de beschuldigingen wel te maken met Rusland, en met het pro-Russisch regime in Oekraïne dat gebruikmaakte van de diensten van Manafort en Gates, maar zou er geen of weinig belastend materiaal zijn dat verwijst naar de Trumpcampagne. Wel is bekend dat Manafort op 7 juli 2016 een privébriefing over de campagne aanbood aan de Russische miljardair Oleg Deripaska, een intimus van Poetin.

Twee andere figuren uit de campagne hebben schuld bekend.

https://twitter.com/DailyCaller/status/955950522590261249The Daily Callerhttps://twitter.com/DailyCaller

George Papadopoulos’ Fiancee Says ‘There’s a Lot To Come’ https://t.co/NqfvCJTA2o pic.twitter.com/LbAI3l9saN

— The Daily Caller (@DailyCaller) January 23, 2018

De eerste, George Papadopoulos (nu 30 jaar), was een energiespecialist, die in maart 2016 door de Trumpcampagne werd opgevist, toen die dringend behoefte had aan specialisten inzake buitenlands beleid. Sinds ze weten dat hij nu met Mueller meewerkt, doen Trumpmedewerkers hun best om zijn (onbetaalde) rol in de campagne te minimaliseren. Ze verwijzen naar hem als ‘een koffiejongen’.

Uit wat intussen gelekt is, bleek hij toch meer te zijn dan de koffiejongen.

Na zijn aanstelling tot adviseur wordt hij in Londen, waar hij tijdelijk woont, gecontacteerd door de Maltese professor Joseph Mifsud. Misfud heeft goede contacten met hooggeplaatsten in de Russische politieke wereld. Uit gerechtelijke documenten, die vrijgegeven werden na de arrestatie van Papadopoulos, blijkt dat Misfud hem ‘op of rond 26 april 2016’ vertelt dat de Russen ‘vuil’ hebben over Hillary Clinton in de vorm van ‘duizenden e-mails’.

De professor raadt de jonge Trumpmedewerker aan om naar Rusland te reizen en daar topfiguren te contacteren. Papadopoulos geeft deze informatie door aan een resem figuren binnen de campagne, die dus maanden voor de gelekte e-mails wereldkundig worden, afweten van hun bestaan.

In mei 2016 ontmoet Papadopoulos al dan niet in beschonken toestand in een bar de Australische High Commissioner in Londen, Alexander Downer. Papadopoulos vertelt over de mails met ‘politiek vuil’ over Hillary Clinton waarover de Russen beschikken. Downer brengt zijn eigen regering op de hoogte, die eens de mails lekken de FBI op de hoogte stelt.

Papadopoulos heeft tegenover de ploeg van Mueller eerst gelogen over de ontmoeting met professor Mifsud, en heeft uiteindelijk schuldig gepleit aan die leugen. Wat interessant is aan hem: nadat hij al meewerkte met het onderzoek, is hij nog maanden als Trumpmedewerker en informant blijven functioneren.

De volgende die schuldig pleitte was Trumps gewezen nationaal veiligheidsadviseur Michael Flynn. Nadat hij onder president Obama uit zijn hoge militaire positie was verwijderd, was Flynn samen met zijn zoon een lobbybedrijf begonnen, dat niet altijd de regels volgde.

Flynn en zijn zoon kon een boel ten laste gelegd worden, maar Mueller legde pa Flynn een schappelijke regeling voor, waarin de zoon buiten schot bleef en pa alleen schuldig pleitte voor zijn leugens tijdens het interview met de FBI. Dat kan hem weliswaar nog tot vijf jaar gevangenis opleveren.

Flynn wordt niet vervolgd voor zijn niet-aangegeven lobbywerk namens de Turkse regering, dat hij tijdens de campagne verrichtte, en waarvoor hij ruim 500.000 dollar betaald werd.

De deal met Flynn is gesloten onder voorbehoud van volledige samenwerking met de special counsel.

De ontmoeting van 9 juni 2016: Russen beloven ‘belastende informatie over Hillary’ aan Donald Trump Junior

Twee familieleden van Trump zitten in het vizier van Mueller.

De eerste is schoonzoon Jared Kushner, die eindeloos slordig was in het opsommen van zijn buitenlandse contacten. Hij hoorde die contacten op te lijsten om als medewerker van het Witte Huis geïnstalleerd te kunnen worden. Tot vandaag werkt hij als topmedewerker van de president met een tijdelijk veiligheidsattest van de inlichtingendiensten, omdat er nog onuitgeklaarde elementen in zijn verklaringen zitten.

Na vele pogingen meldt Kushner dat er op 9 juni 2016 in de vergaderzaal van Trump Tower een bijeenkomst was met de Russische advocate Natalia Veselnitskaya. De advocate wordt beschouwd als iemand die nauwe banden heeft met het Kremlin.

Die vergadering wordt belegd door Donald Trump Junior, en behalve hij en Kushner neemt ook Paul Manafort eraan deel, de hele toenmalige campagnetop.

Als het nieuws over die bijeenkomst op 9 juli 2017 aan de New York Times wordt gelekt, zit president Trump in Air Force One, op terugvlucht uit Duitsland. Hij dicteert aan medewerkers de respons voor de New York Times, die in naam van zijn zoon wordt overgemaakt.

De mededeling stelt dat tijdens die vergadering ‘vooral een programma over de adoptie van Russische kinderen werd besproken’, en dat dit onderwerp ‘op dat moment geen campagnepunt’ was.

Binnen de drie dagen is die versie onderuitgehaald en publiceert Don Junior de e-mails die tot de vergadering hebben geleid. Daarin wordt Junior via een tussenpersoon gemeld dat de advocate belastende informatie over Hillary Clinton heeft ‘die heel nuttig zou zijn voor je vader’. De repliek van Junior luidt: ‘Als het is wat je zegt, I love it, vooral later in de zomer’.

Don heeft de gave van het voorspellen, want de belastende informatie (de gestolen mails van het Democratisch partijbestuur) wordt inderdaad ruim twee maanden later gelekt, in volle hoogzomer.

Don Junior stelt naderhand dat de ontmoeting niets opleverde, en snel was afgelopen. De toenmalige presidentskandidaat Trump was volgens zijn zoon niet op de hoogte van de vergadering.

Dat de president zelf de misleidende informatie over de bijeenkomst heeft gedicteerd, tegen het advies van medewerkers in, ‘is geen misdaad’, verklaren medestanders aan The Washington Post.

Het tegenoffensief van de Republikeinen: samenzweringen van de deep state

Dat Mueller vooruitgang maakt, mag blijken uit de vuile was die over hem en zijn onderzoek wordt uitgekieperd. De Republikeinen, die Trumps positie willen verdedigen, nemen een tactiek over die is uitgeprobeerd door de Democraten toen Bill Clinton in nauwe papieren verkeerde met de Lewinsky-affaire: belaster de onderzoeker.

Het is moeilijk om dat persoonlijk te maken, want Mueller is redelijk onberispelijk, een Vietnamveteraan, een partijgenoot van die Republikeinen, die een vetbetaalde baan in de privésector opgaf om dit onderzoek te leiden.

De aanvallen zitten op meerdere sporen. Mueller haalde enkele maanden na zijn aantreden Peter Strzok weg van het onderzoek. Strzok was een van de belangrijkste onderzoekers van het Clinton-e-mailschandaal, en was ook centraal bij het Ruslandonderzoek. Hij was een Comey-getrouwe. Bleek dat hij met zijn maîtresse anti-Trump-mails uitwisselde. Daar is op zich niets tegen. FBI-agenten mogen een mening hebben, en het is niet onuitgegeven dat agenten een hekel hebben aan degenen die ze onderzoeken. Maar Mueller wilde alle schijn van partijdigheid vermijden.

Dat belet niet dat Republikeinen en de president al maanden hameren op de kwalijke rol van Strzok. Deze week bleek dat de minnaars in een van hun mails grapten over een ‘geheim genootschap’, waarna Fox News gewaagde van ‘een samenzwering’, en zelfs van een ‘poging tot staatsgreep’ vanwege de deep state die probeert het presidentschap van Trump ongedaan te maken. De Republikeinse senator Ron Johnson liet aan Fox News weten dat hij via een informant had vernomen dat de geheime bijeenkomsten inderdaad doorgaan, buiten de kantoren van de FBI. Een dag later gaf hij toe ‘dat het mogelijk is’ dat het om een grap ging, en verwees hij niet langer naar zijn informant.

De Republikeinen eisen ook voortdurend andere onderzoeken, een special counsel om het onderzoek te onderzoeken, of een special counsel om oude schandalen van Hillary Clinton uit te spitten.

De niet-aflatende stroom negatieve opmerkingen over het Mueller-onderzoek en over de FBI in het algemeen heeft een effect op de publieke opinie. Uit polls blijkt dat het vertrouwen in het onderzoek is gedaald.

Dat de Republikeinen zo nerveus zijn, heeft ook te maken met de theorie van de ijsberg: Mueller en zijn onderzoekers zijn niet loslippig, ze ondervragen systematisch de entourage van de president. De voorbije week was minister van Justitie Jeff Sessions aan de beurt. De vrees bestaat, bij Republikeinen, dat we maar de top van de ijsberg van het onderzoek zien, en dat de massa van het bewijsmateriaal nog zal komen.

Als de advocaten van de president instemmen met een ondervraging van hun cliënt, kan Trump maar beter op zijn hoede zijn.

Blijft de schade beperkt tot de entourage van de president of komt ook de president zelf in het vizier van Mueller?

Dat weten we niet. Je kunt zeker argumenteren dat de president via het ontslag van FBI-baas Comey en via de misleidende mededeling over Don Junior de rechtsgang heeft gehinderd.

Maar zelfs als Mueller tot de conclusie komt dat de president strafbare feiten heeft gepleegd, moet het parlement tot sancties beslissen, in het uiterste geval tot een afzettingsprocedure. En dat parlement, met momenteel een Republikeinse meerderheid, zal niet snel geneigd zijn een dergelijke stap te zetten.